Nieinwazyjne metody przywracania równowagi wilgotnościowej budynków zabytkowych
Non-invasive methods of restoring the humidity balance of historic buildings
Poznaj nieinwazyjne metody przywracania równowagi wilgotnościowej budynków zabytkowych, fot. B. Monczyński
Problem zabezpieczenia budynków lub ich części narażonych na działanie wody i wilgoci zawartych w gruncie sprowadza się z reguły do dwóch czynności technicznych: odseparowania od elementów budynku źródeł powodujących dopływ wilgoci, względnie stworzenie w murach odpowiedniej bariery przeciwwilgociowej – po czym do regeneracji uszkodzonych lub zagrożonych elementów [1].
Zobacz także
Małgorzata Kośla Termoizolacja budynków narażonych na dużą wilgotność
Niektóre materiały termoizolacyjne, używane do budowy obiektów narażonych na kondensację, mogą nieść ryzyko zawilgocenia w przegrodzie, przecieków, korozji czy uszkodzeń. Wszystkie te zjawiska z pewnością...
Niektóre materiały termoizolacyjne, używane do budowy obiektów narażonych na kondensację, mogą nieść ryzyko zawilgocenia w przegrodzie, przecieków, korozji czy uszkodzeń. Wszystkie te zjawiska z pewnością wpłyną negatywnie na właściwości termoizolacyjne budynku. Wobec tego, inwestor planujący skuteczne zaizolowanie obiektu, powinien zdawać sobie sprawę, że wybrany materiał musi dobrze spełniać funkcje termomodernizacyjne budynków narażonych na dużą wilgotność i wysokie ciśnienie pary wodnej.
LERG SA Poliole poliestrowe Rigidol®
Od lat obserwujemy dynamicznie rozwijający się trend eko, który stopniowo z mody konsumenckiej zaczął wsiąkać w coraz głębsze dziedziny życia społecznego, by w końcu dotrzeć do korzeni funkcjonowania wielu...
Od lat obserwujemy dynamicznie rozwijający się trend eko, który stopniowo z mody konsumenckiej zaczął wsiąkać w coraz głębsze dziedziny życia społecznego, by w końcu dotrzeć do korzeni funkcjonowania wielu biznesów. Obecnie marki, które chcą odnieść sukces, powinny oferować swoim odbiorcom zdecydowanie więcej niż tylko produkt czy usługę wysokiej jakości.
BLOKTHERM Sp. z o.o. Rewolucja w termoizolacji budynków z produktami firmy BLOKTHERM®
Rosnące koszty energii i pracy oraz coraz większy nacisk na ekologię powodują, że w branży budowlanej należy wciąż szukać nowych, a czasem wręcz rewolucyjnych rozwiązań, które sprostają oczekiwaniom zarówno...
Rosnące koszty energii i pracy oraz coraz większy nacisk na ekologię powodują, że w branży budowlanej należy wciąż szukać nowych, a czasem wręcz rewolucyjnych rozwiązań, które sprostają oczekiwaniom zarówno inwestorów, jak i wykonawców, a także pozwolą zapewnić maksymalną dbałość o środowisko. Takim rozwiązaniem w kwestii termoizolacji budynków dysponuje firma BLOKTHERM® – właściciel patentu na masę termoizolacyjną, której 1 mm może zastąpić 10 cm tradycyjnego styropianu.
*****
Artykuł porusza kwestie nieinwazyjnych metod przywracania równowagi wilgotnościowej budynków zabytkowych. Przedstawiono w nim wykaz metod stosowanych w celu ograniczenia zawilgocenia wynikającego z kapilarnego podciągania wilgoci z gruntu.
Non-invasive methods of restoring the humidity balance of historic buildings
The article discusses non-invasive methods of restoring the humidity balance of historic buildings. It presents a list of methods used to reduce moisture resulting from capillary rise of moisture from the ground.
*****
Przy renowacji zawilgoconych budynków zabytkowych należy – zgodnie z zasadami minimalnej niezbędnej ingerencji, poszanowania integralności technicznej zabytku (zachowania rozwiązań technicznych i estetycznych typowych dla czasu, w którym budynek powstał) oraz powrotu do bezpiecznego stanu początkowego – unikać metod inwazyjnych [2]. Przez bezpieczny stan początkowy należy rozumieć stan równowagi wilgotnościowej (ani nadmierne zawilgocenie, ani nadmierne przesuszenie), wynikający z szybkiego i sprawnego odprowadzania wody oraz ograniczania jej szkodliwego oddziaływania na budowlę [2, 3].
Czytaj też o: Stanach awaryjnych zabytkowych więźb dachowych
W przypadku muru zawilgacanego na skutek kapilarnego transportu wody można wprowadzić umowny podział na trzy strefy: poboru wody, zawilgacania oraz odparowywania [4]. Jeśli mur znajduje się w stanie równowagi (zawilgocenie nie ulega zmianie), wydajność pochłaniania wody (tj. ilość dostarczanej wody) równoważona jest przez wydajność dyfuzyjnego parowania (ilość wody odparowującej). Maksymalna wysokość podciągania wilgoci w murze jest zatem wypadkową trzech czynników: zaopatrzenia w wodę, zdolności odparowania oraz właściwości muru (jego struktury) i materiałów, z których został wykonany (ilości i wielkości porów, ich krętości, wzajemnych połączeń itp.) (RYS. 1) [5]. Modyfikacja nawet jednego z tych czynników może mieć zatem wpływ na ograniczenie negatywnych skutków omawianego zjawiska.
Na RYS. 2 przedstawiono wykaz metod stosowanych w celu ograniczenia zawilgocenia (jak również związanych z nim szkód) wynikającego z kapilarnego podciągania wilgoci z gruntu. Obok metod odtwarzania poziomej hydroizolacji przeciwwilgociowej sensu stricto, na schemacie znaleźć można metody pośredniego ograniczania podciągania kapilarnego. Choć z jednej z strony postrzegane są one jako „techniki zastępcze”, które nie mogą zagwarantować trwałego i w pełni skutecznego zabezpieczenia przegród budowlanych [6], z drugiej – szczególnie w przypadku budynków zabytkowych – metody mechaniczne oraz iniekcyjne postrzegane są jako nurt „ciężkiej chirurgii”, które należy traktować nie jako standard, ale jako rozwiązanie dopuszczalne w sytuacjach wyjątkowych i rezerwować jedynie dla przypadków, kiedy mimo podjętych działań przegrody nie powracają do stanu równowagi wilgotnościowej [2, 7, 8].
Jak chronić budynek przed przenikaniem wilgoci pochodzącej z gruntu?
Literatura
1. Borusiewicz W., „Konserwacja zabytków budownictwa murowanego”, Arkady, Warszawa 1985.
2. Rouba B. J., „Zawilgocenie – problem opiekuna kościoła”, „Renowacje i Zabytki” 1/2021, s. 122–137.
3. Eckert, W., Filipowicz, P., Młynarczyk, G., Pedrycz, W., Rouba, B.J., „Optymalizacja metod konserwacji. Zagadnienie nierównowagi wilgotnościowej w obiektach zabytkowych”, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2022.
4. Trochonowicz M., „Analiza skuteczności przepon wykonanych metodami iniekcji chemicznej w murach z opoki wapnistej”, Politechnika Lubelska, Lublin 2011.
5. Franzoni E., „State-of-the-art on methods for reducing rising damp in masonry”, „Journal of Cultural Heritage”, vol. 31, 2018, S3–S9.
6. Wójcik R., „Ochrona budynków przed wilgocią i wodą gruntową” (w:) Klemm P. (red.), „Budownictwo ogólne t. 2. Fizyka budowli”, Arkady, Warszawa 2005, s. 913–981.
7. Rouba B.J., „Pielęgnacja świątyni i innych zabytków. Książka nie tylko dla księży”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2014.
8. Nowogońska B., „Diagnostyka w rewitalizacji terenów poprzemysłowych – przykład budynku pofabrycznego w Zielonej Górze”, „Przegląd Budowlany” 11/12/2021, s. 61–64.
9. Karyś J., „Sposoby osuszania budynków” (w:) Ważny J., Karyś J. (red.), „Ochrona budynków przed korozją biologiczną”, Arkady, Warszawa 2001, s. 256–279.
10. Weber J., „Horizontalsperren im Injektionsverfahren” (w:) Weber J., Hafkesbrink V. (red.), „Bauwerksabdichtung in der Altbausanierung. Verfahren und juristische Betrachtungsweise”, Springer Vieweg, Wiesbaden 2018, 257–304.
11. Balak M., Pech A., „Mauerwerkstrockenlegung: Von den Grundlagen zur praktischen Anwendung”, Birkhäuser Verlag GmbH, Basel 2017.
12. Magott C., Rokiel M., „Sposoby wykonywania izolacji wtórnych i osuszanie budynków” (w:) Karyś J. (red.), „Ochrona przed wilgocią i korozją biologiczna w budownictwie”, Grupa MEDIUM, Warszawa 2014, s. 248–293.
13. Domasłowski W., „Zabytki kamienne i metalowe, ich niszczenie i konserwacja profilaktyczna”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2011.
14. EMERISDA, „Summary report on existing methods against rising damp D2.1 FINAL version 31-07-2014”, 2014.
15. Frössel F., „Mauerwerkstrockenlegung und Kellersanierung. Wenn das Haus nasse Füße hat”, Fraunhofer IRB Verlag, Stuttgart, 2012.
16. Kisilewicz B., Fedorczak-Cisak M., „Metody renowacji hydroizolacji części podziemnych budynków”, „Materiały Budowlane” 11/2003, s. 26–27.
17. Adamowski J., Hoła J., Matkowski Z., „Metody osuszania przegród budowlanych”, „Materiały Budowlane” 1/2007, s. 110–114.
18. Wójcik R., „Osuszanie zabytkowych murów fundamentowych metodą drenażu dwufunkcyjnego”, „Materiały Budowlane” 3/2022, s. 20–24.
19. Monczyński B., „Odwadnianie budynków za pomocą drenażu opaskowego”, „IZOLACJE” 3/2023, s. 144–149.