Zaprawy murarskie - konstrukcje z klinkieru

Konstrukcje budowlane i elementy architektoniczne wykonane z klinkieru są trwałe i eleganckie. Doskonale komponują się z elementami z drewna, metalu i szkła. Cechy te – wyjątkowa trwałość i estetyka konstrukcji klinkierowych – są możliwe do uzyskania jedynie pod warunkiem poprawnego wykonawstwa oraz stosowania specjalnych materiałów (zapraw, spoin, klejów, impregnatów) przeznaczonych do klinkieru.

Problem wykwitów

Szczególnie częstym problemem konstrukcji z klinkieru są pojawiające się na ścianach, murach, elewacjach, ogrodzeniach i słupkach białe naloty i wykwity solne. Powstają one w wyniku migracji na zewnątrz muru soli, które rozpuszczone są w dostarczonej z zewnątrz wodzie (rys. 1 i 2). Początkowo niewielkie, z upływem czasu przekształcają się w zacieki, które pokrywają coraz większą powierzchnię cegieł i spoin. Wykwity te nie tylko szpecą ściany, mury czy słupki ogrodzeniowe, lecz także mogą prowadzić do uszkodzeń mechanicznych spoin i cegieł. Wynika to ze wzrostu objętości krystalizujących soli tworzących wykwity i naloty oraz bardzo dużego ciśnienia krystalizacji tych soli, znacznie przewyższającego wytrzymałość mechaniczną spoin oraz klinkierowych elementów murowych i okładzinowych.

Istnieje wiele przyczyn powstawania wykwitów solnych i zacieków. Związki te mogą pochodzić z:

• niewłaściwych zapraw cementowych i zwykłego betonu,
• cegieł i kształtek klinkierowych wykonanych z zanieczyszczonych surowców,
• gruntu, na którym posadowiona jest konstrukcja,
• stosowania środków czyszczących,
• stosowania środków do nawożenia gleby,
• opadów atmosferycznych (deszczu, zalegającego śniegu).

Główną przyczyną tworzenia się wykwitów na powierzchni konstrukcji wykonanych z klinkieru jest proces kapilarnej migracji roztworów soli. Pory kapilarne to rurkowate kanaliki o średnicy od kilkudziesięciu nanometrów do kilkudziesięciu mikrometrów tworzące w matrycy zaprawy lub betonu system połączony. Ich specyficzny kształt sprawia, że mogą zasysać roztwory soli, które migrują ku powierzchni i stają się źródłem wykwitów. Wykwity solne mogą występować w postaci węglanu wapnia (CaCO₃) utworzonego w wyniku karbonatyzacji wodorotlenku wapnia Ca(OH)₂ pochodzącego z hydratacji cementu, głównego składnika zapraw. Węglan wapnia (CaCO₃) jest związkiem o małej rozpuszczalności w wodzie i dlatego łatwo krystalizuje na powierzchni spoin i elementów klinkierowych. Z tego samego powodu trudno go z tej powierzchni usunąć. Wykwity solne pochodzące z gruntu i opadów atmosferycznych to z reguły łatwiejsze do usunięcia siarczany, chlorki i azotany (np. NaCl, Na₂SO₄, K₂SO₄, Na₂SO₄·10H₂O, MgSO₄·7H₂O, MgNO₃, KNO₃, NaNO₃).

Usuwanie wykwitów solnych z konstrukcji klinkierowych jest z reguły bardzo kosztowne. W celu całkowitego rozwiązania problemu należy bowiem zdiagnozować i wyeliminować przyczyny powstawania wykwitów, a nie tylko usunąć ich skutki. Najlepiej więc wyeliminować niszczące konstrukcję migracje soli i nieestetyczne wykwity dzięki zastosowaniu produktów specjalnie przeznaczonych do klinkieru, które skutecznie blokują pory kapilarne.

Wyroby z klinkieru

Konstrukcje murowe, zarówno zbrojone, jak i niezbrojone, powinny być wykonywane zgodnie z projektem i zasadami podanymi w normie PN-EN 1996-1-1:2010 [3] i PN-EN 1996-2:2010 [4], z wyjątkiem konstrukcji będących przedmiotem odrębnych przepisów. Wytrzymałość zaprawy trzeba dostosować do wytrzymałości elementu murowego. Należy stosować zaprawę o wytrzymałości nieprzekraczającej klasy wytrzymałości elementu murowanego. Klasy wytrzymałości cegieł ceramicznych wahają się, w zależności od rodzaju i przeznaczenia, od 5 MPa (cegły dziurawki) do 70 MPa (cegły klinkierowe pełne). Do ich murowania stosuje się najczęściej zaprawy klas 5, 10 lub 15 MPa według normy PN-EN 998-2 [5]1).

Wśród wyrobów z klinkieru znajdują się:

• cegły (pełne, drążone lub szczelinowe),
• płytki i okładziny elewacyjne i podłogowe.
• kształtki (schodowe, parapetowe i okapowe),
• bruk klinkierowy,
• elementy do zastosowań specjalnych (kominowe, drogowe i kanalizacyjne).

Produkty te objęte są normą europejską PN-EN 771-1:2006 [6].

Wznoszenie konstrukcji murowych ogrodzeń

Do wznoszenia murów i ogrodzeń należy stosować cegły pełne. Ze względu na konstrukcję ogrodzeń i sposób wykonania przęseł można wyróżnić:

• mur ciągły (fot. 1),
• mur wzmocniony pilastrami (fot. 2),
• mur ze słupkami i wypełnieniem z cegły (fot. 3),
• mur ze słupkami i przęsłami z metalu lub drewna (fot. 4).

Murowanie z wyrobów klinkierowych powinno być prowadzone na zwykłe spoiny. Optymalna grubość spoin konstrukcji murowanych z klinkieru zawiera się w przedziale 8–15 mm.

Prace murarskie powinny być wykonywane przez wyspecjalizowane firmy. Zaleca się prowadzenie prac przy temperaturze otoczenia od +5°C do +25°C. Niedopuszczalne jest wykonywanie robót na podłożach silnie nasłonecznionych, w czasie opadów atmosferycznych, silnego wiatru oraz jeżeli zapowiadany jest spadek temperatury poniżej +5°C w ciągu 24 godz.

Dostarczone na paletach cegły należy ostrożnie rozładowywać, magazynować nad powierzchnią terenu, a do czasu ich użycia zabezpieczać przed zabrudzeniem i czynnikami atmosferycznymi. Trzeba stosować suche i czyste cegły, a do przygotowywania zapraw używać czystych narzędzi i pojemników.

Pierwszy etap przy wznoszeniu konstrukcji murowej polega na prawidłowym wykonaniu fundamentu, który ma za zadanie przenosić obciążenia z konstrukcji murowej do gruntu oraz zapewnić stabilność konstrukcji w przypadku osiadania na gruncie, oddziaływania agresywnych czynników chemicznych (m.in. soli rozpuszczonych w wodach gruntowych) oraz znakozmiennych temperatur. Warunki gruntowe mogą zadecydować o potrzebie zastosowania dodatkowej izolacji pionowej lub drenażu. Dodatkowo warto pamiętać, że ściana fundamentu powinna mieć szerokość mniejszą od murowanych na niej słupków i murków o 4–5 cm. Węższe ściany fundamentowe umożliwiają stworzenie w pierwszej warstwie cegły kapinosów chroniących fundament przed zamakaniem (fot. 5). Również niezbędne jest uwzględnienie odpowiedniego rozmieszczenia dylatacji. 

Drugi etap to poprawne wykonanie izolacji poziomej na górnej powierzchni fundamentów, zabezpieczającej konstrukcję murową przed możliwością podciągania wody z gruntu i z niższych warstw fundamentu (migrująca dzięki podciąganiu kapilarnemu woda może bowiem zawierać rozpuszczone związki chemiczne, głównie agresywne sole z wód gruntowych oraz betonu, będące przyczyną wysoleń i wykwitów solnych). Izolacja może być wykonana z papy lub masy bitumicznej (fot. 6), folii fundamentowej lub zaprawy wodoszczelnej. Zaleca się, aby izolacja znajdowała się na wysokości co najmniej 10 cm powyżej planowanego poziomu gruntu. W przeciwnym wypadku należy do murowania zastosować zaprawę wodoszczelną. Obowiązkowo w tej strefie powinny być zastosowane cegły pełne.

Trzeci etap to murowanie z uwzględnieniem wybranej techniki murarskiej. Zaleca się murować na pełną spoinę o grubości 8–15 mm. Pełną spoinę można uzyskać w następujący sposób:

• przez jednoczesne murowanie i spoinowanie na pełne spoiny – zaprawę układa się tak, aby spoiny były szczelnie nią wypełnione. W tym sposobie zaprawę nanosi się na całe boczne powierzchnie cegieł. Należy zwrócić szczególną uwagę na umiejętne zgarnięcie kielnią nadmiaru zaprawy, bez zabrudzenia lica cegły. Po wstępnym stężeniu zaprawy w murze kształtuje się spoinę do odpowiedniego profilu za pomocą kielni ługownicy;
• przez murowanie na pustą spoinę i spoinowanie (bez wykorzystania listew dystansowych lub krzyżyków) – zaprawę rozprowadza się kielnią na górnej powierzchni ułożonych cegieł muru w taki sposób, aby pozostała pustka 2–3 cm do krawędzi muru. Następnie na kolejnej dobranej cegle nakłada się zaprawę na jej bocznych płaszczyznach, również z pozostawieniem pustki ok. 3 cm od jej lica. Cegłę z nałożoną zaprawą układa się na warstwie zaprawy na murze, a następnie dociska do cegły ułożonej wcześniej. Po ułożeniu cegieł zaprawa powinna dochodzić do lica muru na ok. 1,5 cm. Pustą spoinę można wypełnić zaprawą, nie wcześniej niż po 3 dniach;
• przez murowanie na pustą spoinę i późniejsze spoinowanie (z wykorzystaniem listew dystansowych lub krzyżyków) – przed przystąpieniem do murowania układa się przy krawędziach muru listwy dystansowe o wysokości odpowiadającej szerokości spoiny. Następnie nakłada kielnią zaprawę między listwami, zgarnia jej nadmiar i wyrównuje. Na warstwie zaprawy układa się cegły z nałożoną na całą boczną ściankę zaprawą.

W trakcie murowania należy odpowiednio wykonać i zabezpieczyć dylatacje, najlepiej na połączeniu podmurówki ze słupkiem (rys. 3), oraz osadzić elementy wentylujące ściany lub słupki ogrodzeniowe (fot. 7). Zalecane odcinki ogrodzenia niewymagające dylatowania to ok. 13 m.

Murowanie słupków ogrodzenia wymaga szczególnej uwagi, zwłaszcza tych wypełnianych później zaprawą lub betonem. Do ich wypełniania zaleca się stosować specjalne produkty o podobnych właściwościach przeciwwykwitowych co zaprawa do klinkieru. Nie należy używać zwykłego betonu ani wypełniacza w postaci kruszywa, ponieważ mogą one powodować powstawanie wykwitów solnych (fot. 8). Słupki należy wypełniać z pozostawieniem pod tzw. nakrywą zwieńczającą poduszki powietrznej, czyli przestrzeni umożliwiającej wentylację wnętrza słupka. Wentylację ułatwiają pozostawione w spoinach otwory lub puszki wentylacyjne.

Podczas przygotowania zapraw ważne jest stosowanie się do zaleceń producenta dotyczących ilości wody potrzebnej do przygotowania zaprawy. Dodanie zbyt dużej ilości wody pogorszy wszystkie cechy zaprawy: przyczepność, wytrzymałość i czas wiązania oraz odporność na powstawanie wykwitów. Może być także przyczyną przebarwienia spoin.

Utworzone spoiny między elementami murowymi powinny mieć kształt zapewniający właściwą szczelność i wytrzymałość muru. Zaleca się zlicować spoinę za pomocą kielni do fugowania płaskiej lub wykonać ją lekko wklęśniętą za pomocą kielni półokrągłej lub kawałka rurki.

W razie opadów lub przy silnym nasłonecznieniu należy niezwłocznie przerwać pracę. Świeże spoiny trzeba chronić przed deszczem i nadmiernym nasłonecznieniem folią lub siatką z zapewnieniem cyrkulacji powietrza pod osłoną. Osłonę usuwa się po stwardnieniu spoiny, tj. po ok. 7 dniach. Wykwity, jakie mogą pojawić się na konstrukcjach wykonanych z klinkieru, powinny zostać możliwie szybko usunięte. Ze względu na różne przyczyny ich powstawania i rżną rozpuszczalność w wodzie, związki te należy usuwać jedną z wymienionych metod [2]:

• przez czyszczenie na sucho,
• przez czyszczenie za pomocą wody,
• przez czyszczenie specjalnymi czyścikami.

Kolejny etap to zabezpieczenie konstrukcji przed wpływem opadów atmosferycznych. Murowane konstrukcje zabezpiecza się nie tylko w trakcie murowania i po murowaniu w celu uzyskania przez zaprawę odpowiednich parametrów, ale również jako całość, by zapewnić jej długotrwałą pracę bez uszkodzeń.

Zabezpieczenie wykonuje się za pomocą specjalnych zwieńczeń (daszków, nakryw, obróbek itp.). Elementy te powinny mieć odpowiednie spadki ułatwiające spływanie wody (powyżej 2%) i zakończenia (tzw. kapinosy), wystające co najmniej 3 cm poza obrys muru, chroniące murowane konstrukcje przed zamakaniem.

Zwieńczenia słupków i murków mogą być wykonane z:

• gotowych całych elementów klinkierowych (rys. 4),
• elementów klinkierowych połączonych fabrycznie w całość (rys. 5),
• gotowych elementów betonowych lub kamiennych (rys. 6),
• specjalnych elementów klinkierowych (cegieł, kształtek, płytek) przeznaczonych do montażu na budowie (rys. 7 i 8),
• betonu.

Dodatkowym zabezpieczeniem konstrukcji jest pokrycie powierzchni impregnatem zmniejszającym nasiąkliwość elementu murowego i spoiny. Zabezpieczenie przed przemakaniem jest szczególnie ważne w ścianach szczelinowych. Dlatego stosuje się cegły licowe odporne na przenikanie wody, murowanie na pełne spoiny, spoinowanie muru i jego impregnację.

O konieczności stosowania odpowiednich zabezpieczeń wspomina norma PN-EN 1996-2 [4], w której podano przykłady wpływu detali konstrukcyjnych (zwieńczeń, parapetów) budynku na ekspozycję muru na zwilgocenia.

Murowanie wjazdów do garażu

Murki oporowe przy wjazdach do garaży stanowią specjalną odmianę murów. Ich odmienność wynika z potrzeby uwzględnienia parcia gruntu na jedną ze stron muru. Dodatkowo mur od strony gruntu powinien być zabezpieczony przed szkodliwym oddziaływaniem wilgoci. Przykładowe przekroje murów oporowych przy wjazdach garażowych pokazano na rys. 9–10. Zaleca się, aby murki oporowe były wznoszone z cegły pełnej.

Miejsca szczególne, takie jak dylatacja przyścienna, dylatacja, połączenia ze schodami, montaż daszków, mają istotny wpływ na pracę całej konstrukcji muru wjazdu. Wymagają one szczególnej uwagi i zastosowania specjalnych rozwiązań oraz dodatkowych uszczelnień.

Umiejscowienie dylatacji murków oporowych i wjazdów do garaży zależy od wymiarów muru. Występują one zazwyczaj na połączeniu muru ze ścianą budynku. Dylatacja przyścienna wymaga również wykonania dylatacji fundamentu pod murem. W zależności od rodzaju izolacji pionowej w miejscu połączenia ze ścianą należy wykonać dodatkowe uszczelnienie za pomocą taśm uszczelniających lub taśm bentonitowych albo bitumicznych. Oprócz wypełnienia szczeliny dylatacyjnej mur wjazdu może wymagać usztywniającego połączenia ze ścianą budynku za pomocą stalowych kotew łączących lub strzępi murarskich.

Mur wjazdu do garażu może być połączony z konstrukcją schodów wejściowych do budynku. Zarówno schody, jak i mur są konstrukcjami, które mogą pracować niezależnie, dlatego muszą być dodatkowo zabezpieczone w podobny sposób jak dylatacje. Zaleca się połączyć izolacje pionowe muru z izolacją podpłytkową schodów przy użyciu taśm uszczelniających i wypełnienia sznurem dylatacyjnym o odpowiedniej grubości (10 lub 15 mm) oraz odpowiedniej masy, np. poliuretanowej.

Montaż daszków wykonuje się podobnie jak dla słupków i murków ogrodzeniowych.

Wznoszenie kominów

Komin stanowi konstrukcję, która narażona jest nie tylko na oddziaływanie wielu niekorzystnych zjawisk atmosferycznych (silnego wiatru, opadów atmosferycznych, zmian temperatury), lecz także agresywnych związków wydobywających się wraz ze spalinami i dymem.

Niedotrzymanie reżimów technologicznych podczas murowania kominów skutkuje bardzo szybko pojawieniem się wykwitów solnych, przeciekami do wnętrz pomieszczeń czy uszkodzeniami zaprawy i elementów murowych. Wytyczne dotyczące murowania kominów zawarto w następujących przepisach formalno-prawnych:

• w „Warunkach technicznych wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych. Tom I: Budownictwo ogólne. Część 3” [7],
• w rozporządzeniu ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [8],
• w normie PN-B-10425:1989 [9].

W świetle zapisów rozporządzenia w sprawie warunków technicznych [8]: „Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne należy wykonywać z cegły pełnej ceramicznej klasy 15 lub 10. Dopuszcza się cegłę wapienno-piaskową klasy 15 do wykonywania przewodów wentylacyjnych. Nie dopuszcza się do budowy trzonów z przewodami z cegły dziurawki i sitówki”.

Ponadto w § 266 rozporządzenia [8] zapisano:

• „przewody spalinowe i dymowe powinny być wykonane z materiałów niepalnych,
• przewody lub obudowa przewodów spalinowych dymowych powinny spełniać wymagania określone w Polskiej Normie dotyczącej badań ogniowych małych kominów,
• dopuszcza się wykonanie obudowy, o której mowa w ust. 2, z cegły pełnej grubości 12 cm, murowanej na zaprawie cementowo-wapiennej, z zewnętrznym tynkiem lub spoinowaniem (…)”.

Zgodnie z PN-B-10425:1989 [9] do wykonania przewodów (bez rozgraniczania, pod czy ponad dachem) „...należy stosować cegłę pełną wypalaną z gliny klasy minimum 15”.

Reasumując, do murowania kominów należy stosować tylko cegły ceramiczne pełne. Nie dopuszcza się stosowania cegły dziurawki i sitówki.

Konstrukcja komina i rodzaj użytych materiałów zależą w znacznej mierze od rodzaju znajdujących się w nim przewodów. Te służące do odprowadzania produktów spalania paliw ciekłych i gazowych nazywa się spalinowymi. Natomiast przewody odprowadzające produkty spalania paliw stałych, czyli dym, który oprócz gazu zawiera także cząstki stałe, określa się dymowymi. Przewody spalinowe powinny być odporne na działanie kwasów powstających w wyniku wykraplania się ze spalin pary wodnej i łączenia się jej ze związkami chemicznymi zawartymi w spalinach. W przewodach dymowych skraplanie się pary wodnej zdarza się rzadko ze względu na znacznie wyższą temperaturę dymu, dlatego powinny być odporne na działanie wysokiej temperatury. Do odprowadzania zużytego powietrza służą przewody wentylacyjne, które muszą być wykonane z materiału niepalnego. W tym wypadku należy dodatkowo zabezpieczyć się przed zbyt szybkim wychłodzeniem i skraplaniem odprowadzanego powietrza dzięki zastosowaniu materiałów akumulujących ciepło (cegły, pustaki) lub ociepleniu przewodów. Komin może zawierać jeden lub więcej wymienionych przewodów, może być również wykonany jako samodzielny lub wbudowany w ścianę.

Konstrukcja komina zależy również od rodzaju kotła i spalanego w nim paliwa. W wypadku kotłów niskotemperaturowych (na gaz) kominy lub wkłady kominowe powinny być wykonane z produktów kwasoodpornych, odpornych na działanie wilgoci i kwasów zawartych w spalinach.

Dostępne są różne zestawy materiałów tworzące systemy kominowe: ceramiczne, stalowe, betonowe, prefabrykowane, drobnowymiarowe i inne. O wyborze danej konstrukcji i materiałów do budowy komina powinien decydować projektant.

W wypadku kominów obmurowywanych szczególnie ważne jest wcześniejsze przygotowanie podstawy, na której można oprzeć dodatkową warstwę cegieł. Może ją stanowić wykonana wcześniej ścianka lub płyta żelbetowa.

Wysokość komina nad pokryciem dachowym zależy od kształtu i nachylenia dachu oraz rodzaju materiału pokrycia.

Czynności murowania komina wykonuje się w podobny sposób, jak w przypadku wznoszenia innych konstrukcji murowych.

Warto w tym miejscu nadmienić, że świeżo wymurowanych kominów w żadnym wypadku nie należy owijać folią do streczowania, ponieważ para wodna ulegnie skropleniu pod folią (fot. 9) i może następnie ułatwić powstanie wykwitów. Zasada ta dotyczy wszystkich rodzajów konstrukcji murowych. Do ochrony stosuje się zwykłą folię lub siatkę, z zapewnieniem cyrkulacji powietrza pod osłoną. Osłonę usuwa się po stwardnieniu spoiny, tj. po ok. 7 dniach.

Obróbka blacharska komina ma za zadanie połączyć komin i więźbę dachową w sposób uniemożliwiający przenikanie wody opadowej oraz kompensację naprężeń wynikających z różnej rozszerzalności cieplnej materiałów użytych do wykonania komina i więźby dachowej. W tym celu stosowana jest najczęściej taśma przeznaczona do obróbek wystających nad dach. Obróbki komina nie należy mocować „na sztywno” (np. z zastosowaniem zaprawy cementowej) – ze względu na rżną odkształcalność termiczną materiału obróbki i elementów murowych komina nie będzie możliwości zapewnienia szczelnego połączenia.

Taśmę wykleja się wokół komina w taki sposób, aby połowa jej szerokości znajdowała się na kominie, a druga połowa na dachówkach. Taśmę naklejoną na komin osłania się dodatkowo kołnierzem wykonanym z blachy miedzianej, tytanowo-cynkowej, aluminiowej lub stalowej powlekanej, który chroni ją przed odklejaniem, a w konsekwencji zabezpiecza komin przed przeciekami. Można zastosować również specjalne listwy, montowane w nacięciach w kominie lub do powierzchni komina bez wcięć.

Wcięcia w ścianie komina można wykonać za pomocą szlifierki kątowej jako szczelinę o głębokości do 2 cm, w którą potem wsuwa się główną krawędź obróbki. Elementy kołnierza łączy się ze sobą na rąbek pojedynczy. Oprócz wcięć można wykonać również cofnięcie lica cegły w płaszczyźnie ściany komina. Po zamocowaniu obróbki szczelinę należy uszczelnić kitem dekarskim lub odpowiednią masą.

Kominy powinny zostać zwieńczone odpowiednim przykryciem, co zostało sprecyzowane następującymi zapisami rozporządzenia w sprawie warunków technicznych [7, 8]:

• pkt 22.17.4 – „Wyloty zbiorczych przewodów jednej funkcji (wentylacyjnych spalinowych) powinny być przykryte prefabrykowaną czapą betonową (zbrojoną) z okapnikiem (…)”;
• pkt 22.17.5 – „Wierzch trzonów z indywidualnymi przewodami dymowymi powinien być przykryty czapą betonową, w której są wykonane główne otwory wylotowe. Dla przewodów spalinowych dopuszcza się również wykonywanie otworów wylotowych bocznych przestrzałowych”;
• pkt 22.17.6 – „Wierzch trzonu z indywidualnymi przewodami wentylacyjnymi powinien być przykryty czapką betonową. Zaleca się w tym przypadku wykonanie bocznych otworów wylotowych; w uzasadnionych technicznie przypadkach dopuszcza się wykonywanie głównych otworów wylotowych”;
• pkt 22.17.7 – „Czapki kominowe powinny być wykonane z betonu co najmniej klasy 15 (…)”.

Przykrycia kominów można wybetonować na budowie lub przykleić gotowe prefabrykaty. W przypadku wykonywania przykrycia na budowie z betonu należy zwrócić szczególną uwagę na prawidłowe wykonanie kapinosów i spadków odwadniających. Przed wylewaniem betonu należy zabezpieczyć wykonany wcześniej mur izolacją poziomą.

Czapy kominowe zaleca się przyklejać po wstępnym stwardnieniu zaprawy w murze, tj. najwcześniej po 2–7 dniach od wymurowania komina. Do przyklejania czap zaleca się stosować specjalnie do tego celu przeznaczone kleje do klinkieru. Aby zamocowanie czapy było trwałe, zaleca się stosowanie kombinowanej metody klejenia, tj. przesmarowanie czapy oraz naniesienie kleju na podłoże pacą zębatą o wymiarach zębów co najmniej 6x6 mm.

Urządzenia zwiększające ciąg w przewodach, które są montowane w czapkach lub je zastępują, należy zamontować i uszczelnić masą poliuretanową.

Klinkierowe elementy konstrukcyjne i detale architektoniczne

Nadproża

Mają za zadanie przenieść obciążenia ze ściany i stropu znajdujących się nad otworem budowlanym. Wykonanie nadproży musi być zgodne z rysunkiem załączonym do dokumentacji technicznej. Sposób wykonania zależy od konstrukcji budynku i układu warstw ściany. Nadproże może być murowane, prefabrykowane, wykonane na budowie w postaci elementów żelbetowych.

Parapety

Umieszczone w dolnej części okien mają za zadanie zabezpieczyć ścianę i otworów przed czynnikami zewnętrznymi (opadami atmosferycznymi, wiatrem). W zależności od konstrukcji ściany i układu jej warstw mogą być wykonywane z cegieł, kształtek klinkierowych murowanych lub klejonych, gotowych prefabrykatów, blachy lub tworzywa sztucznego. Przed rozpoczęciem murowania parapetu należy wykonać izolację przeciwwilgociową zgodnie z opisem w dokumentacji technicznej. Zaleca się murowanie parapetów z cegły pełnej. Należy murować na pełną spoinę, a wykonane spoiny po związaniu i stwardnieniu zaprawy zaimpregnować.

Obróbki blacharskie

Zabezpieczają mur i ścianę w miejscach szczególnie narażonych na działanie wody. W niektórych przypadkach mogą zastąpić parapet lub zwieńczenie z cegieł. Przy montażu obróbek blacharskich stosuje się dodatkowe uszczelnienia z wykorzystaniem masy poliuretanowej oraz sznura dylatacyjnego i taśm rozprężnych.

Cokoły

Są to części ściany znajdujące się przy gruncie. Cokół ma za zadanie zabezpieczyć ścianę lub mur przed uszkodzeniami mechanicznymi i działaniem wody. W tym celu cokoły specjalnie się kształtuje i obudowuje wodoodpornym pokryciem. Ze względu na kształt wyróżnia się cokoły zlicowane, cofnięte lub wysunięte. Warstwę wierzchnią cokołu może stanowić: cegła, tynk cementowy, lastriko, okładzina z klinkieru lub innych płytek ceramicznych, farba lub zaprawa wodoszczelna. Murowana ściana cokołu opiera się na poszerzeniu fundamentu (odsadzce) lub jest zastosowany specjalny sposób murowania.

Wentylacja ścian szczelinowych

W strefie cokołowej, nadproży, podokiennej, przystropowej umieszcza się dolne otwory wentylacyjne dla ścian szczelinowych. Mogą być one otwarte, zabezpieczone siatką lub mieć wstawione specjalne puszki wentylacyjne, najczęściej w miejscu pustej pionowej spoiny. Niektóre z takich otworów pełnią również rolę odwodnienia dla wilgoci wykraplającej się między warstwami ściany. Drugi otwór wentylacyjny znajduje się u góry ściany, pod parapetem, wieńcem stropowym lub w strefie okapowej dachu. Otwór u góry ściany należy zabezpieczyć podobnie jak przy cokole, tj. przy dolnej części powierzchni wentylowanej.

Gzymsy, pilastry i okapy

Wszelkie elementy architektoniczne, takie jak gzymsy i pilastry, powinny być zabezpieczone przed zamakaniem przez wykonanie obróbek blacharskich lub zamontowanie kształtek klinkierowych. Zabezpieczenia te zaleca się dodatkowo uszczelnić sznurem dylatacyjnym i odpowiednią masą elastyczną.

Wystające okapy powinny być tak zaprojektowane i wykonane, aby dodatkowo zabezpieczały ściany przed zamakaniem.

Uszczelnianie otworów (okien i drzwi)

Otwory okienne i drzwiowe zaleca się dodatkowo doszczelnić, np. przez wykorzystanie krawędzi ściany, tzw. węgarków. Uszczelnienie można wykonać również dzięki zastosowaniu sznura dylatacyjnego i masy poliuretanowej lub specjalnej taśmy rozprężnej i silikonu dekarskiego.

Literatura

1. S. Chłądzyński, R. Skrzypczyński, „Zaprawy murarskie (cz. I). Rodzaje i właściwości”, „IZOLACJE”, nr 4/2011, s. 55–60.
2. S. Chłądzyński, R. Skrzypczyński, „Zaprawy murarskie (cz. II). Wykonywanie prac murarskich”, „IZOLACJE”, nr 5/2011, s. 67–70.
3. PN-EN 1996-1-1:2010, „Eurokod 6: Projektowanie konstrukcji murowych. Część 1-1: Reguły ogólne dla zbrojonych i niezbrojonych konstrukcji murowych”.
4. PN-EN 1996-2:2010, „Eurokod 6: Projektowanie konstrukcji murowych. Część 2: Wymagania projektowe, dobór materiałów i wykonanie murów”.
5. PN-EN 998-2:2010, „Wymagania dotyczące zapraw do murów. Część 2: Zaprawa murarska”.
6. PN-EN 771-1:2006, „Wymagania dotyczące elementów murowych. Część 1: Elementy murowe ceramiczne”.
7. „Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych. Tom I: Budownictwo ogólne. Część 3” (rozdział 22: „Przewody dymowe wentylacyjne i spalinowe. Kominy”), ARKADY, Warszawa 1990.
8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2002 r. nr 75, poz. 690).
9. PN-B-10425:1989, „Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły. Wymagania techniczne i badania przy odbiorze”.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!