Budownictwo – podsumowanie roku 2021 i prognozy na przyszłość

Przyczyn takiego stanu rzeczy nie należy upatrywać w niesłabnącej epidemii koronawirusa, lecz w naturalnym cyklu koniunkturalnym polskiego budownictwa, które jest silnie uzależnione od środków UE. Obecnie trwa okres przejściowy pomiędzy kolejnymi budżetami unijnymi (tj. budżetami UE na lata 2014–2020 i 2021–2027), a ze względów politycznych opóźnia się uruchomienie funduszy z Krajowego Programu Odbudowy (KPO). To m.in. z tego powodu w latach 2023–2024 należy spodziewać się głębokiego dołka inwestycyjnego w segmencie kolejowym, a firmy budowlane z niecierpliwością czekają na zwiększenie skali nowych inwestycji drogowych, energetycznych i samorządowych.

Największym wyzwaniem dla sektora budownictwa w 2021 r. był bezprecedensowy wzrost cen materiałów (tj. wyrobów hutniczych, rur, kabli, przewodów, materiałów izolacyjnych, konstrukcji aluminiowych, produktów z drewna i szkła etc.), które drożały w tempie niespotykanym od niemal 15 lat (jednocześnie firmy musiały mierzyć się z przejściowymi niedoborami niektórych wyrobów i materiałów u dostawców). Już prawie 2/3 przedsiębiorstw budowlanych ankietowanych przez GUS uznaje ceny materiałów za poważną barierę działalności (jest to najwyższy wynik od 2000 r.).

Zobacz też: Zmiany cen materiałów budowlanych w grudniu 2021 r.

Przyczyny drożejących materiałów są złożone i wynikają z kumulacji wielu niekorzystnych czynników i zdarzeń, m.in.: drogich surowców, zaburzonych łańcuchów dostaw komponentów, rekordowych cen energii elektrycznej, słabego złotego i wysokiego popytu na materiały (gł. w obszarze budownictwa kubaturowego). Wpływ rekordowo drogich materiałów na sytuację finansową poszczególnych przedsiębiorstw jest wielowymiarowy i zależy od m.in.: wielkości spółki (średni/duży wykonawca vs. mniejszy podwykonawca), segmentu działalności (segment publiczny vs. segment prywatny), momentu podpisania nowych kontraktów oraz stopnia realizacji projektów pozyskanych przed 2021 r.

Rok 2022 może być dla sektora budowlanego trudny, ale niewykluczone, że będzie trochę spokojniejszy (lecz nie dla wszystkich segmentów budownictwa!), jeżeli nie dojdzie do wystąpienia zdarzeń, które całkowicie zmieniłyby dotychczasową dynamikę epidemii COVID-19 w Polsce i na świecie.

Wszystko wskazuje na to, że w najbliższych latach Polska pozostanie największym placem budowy w Europie. W fazę realizacji wejdzie wiele projektów drogowych realizowanych na zlecenie GDDKiA (są one w dużej mierze finansowane ze środków krajowych) oraz zaczną rozpędzać się inwestycje energetyczne związane z transformacją klimatyczną polskiej gospodarki. Skala ożywienia inwestycji publicznych będzie jednak ściśle uzależniona od napływu środków UE, których ewentualne ograniczenie może w stosunkowo krótkim czasie wywołać bardzo poważne konsekwencje dla funkcjonowania sektora budownictwa i branż pokrewnych. To m.in. dzięki funduszom unijnym na ścieżkę wzrostu będą mogły powrócić inwestycje JST, które obecnie próbuje stymulować rząd (w ramach Programu Inwestycji Strategicznych – PIS), aby przynajmniej częściowo zrekompensować samorządom ubytek dochodów budżetowych po wprowadzeniu  Polskiego Ładu.

Na środki UE oczekują również inwestycje energetyczne i hydrotechniczne. Większe roboty budowlane w ramach nowych inwestycji kolejowych realizowanych na zlecenie PKP PLK ruszą nie wcześniej niż w 2024/2025 r., a pierwszych przetargów na budowę nowych linii kolejowych w ramach projektu CPK można spodziewać się dopiero po 2025 r.

W segmencie prywatnym wysoka aktywność budowlana powinna utrzymywać się w obszarze nieruchomości logistycznych na skutek kontynuacji trendu skracania łańcuchów dostaw. Segment mieszkaniowy prawdopodobnie znajduje się za szczytem koniunktury i będzie uzależniał uruchamianie kolejnych projektów mieszkaniowych od decyzji zakupowych klientów, które będą znajdowały się pod silnym wpływem zacieśniania polityki pieniężnej przez RPP.

Wszystko wskazuje na to, że z uwagi na trwającą epidemię koronawirusa aktywność w segmencie nieruchomości biurowych pozostanie umiarkowana (sytuacja na lokalnych rynkach biurowych będzie zależała od m.in. regionu kraju i poziomu stóp procentowych w strefie euro w następnych kwartałach).

Wprawdzie sektor budownictwa w Chinach wykazuje oznaki głębszego spowolnienia i niewykluczone, że podstawowe surowce (np. aluminium czy miedź) zaczną wreszcie tanieć (zależy to od m.in. polityki monetarnej FED i dalszego rozwoju pandemii koronawirusa), to bazowy scenariusz zakłada, że w 2022 r. ceny materiałów w Polsce utrzymają się na poziomach wyższych niż przed wybuchem epidemii COVID-19 ze względu na m.in.: utrzymujący się wysoki popyt na usługi budowlane, rekordowe ceny energii i rosnące koszty transformacji klimatycznej dla producentów. W efekcie, coraz wyższe koszty wykonawstwa (a także rosnące stopy procentowe w Polsce) mogą zmusić wielu publicznych i prywatnych inwestorów do rewizji planów inwestycyjnych (problem ten powinien w mniejszym stopniu dotknąć duże inwestycje publiczne w obszarze infrastruktury transportowej i energetycznej).

W 2022 r. we znaki firmom budowlanym coraz bardziej będzie dawała się narastająca presja płacowa i ograniczony zasób wykwalifikowanej kadry. Niedobór pracowników może być wyjątkowo dotkliwy w okresie nadchodzącej kumulacji robót budowlanych we wszystkich segmentach budownictwa w latach 2023–2026, której prawdopodobnie będzie towarzyszyła kolejna fala wzrostu cen materiałów (bo jednocześnie mogą wystartować duże inwestycje publiczne w Europie Zachodniej, USA i Azji).

Źródło: Polski Związek Pracodawców Budownictwa

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!