Branża instalacyjno-grzewcza w Polsce – III kwartał 2020

W budownictwie coraz bardziej widać spowolnienie spowodowane m.in. koronawirusem. Można zauważyć ograniczenie wydawania nowych pozwoleń na budowy oraz liczby rozpoczynanych budów, na które zezwolenia były przyznane wcześniej. Deweloperzy mniej chętnie rozpoczynają nowe inwestycje. Deweloperzy i budownictwo kubaturowe są bardziej wrażliwe na ryzyko dekoniunktury. Kończone są za to inwestycje rozpoczęte wcześniej i będące na zaawansowanym etapie budowy. Widoczne jest znaczenie odpływu siły roboczej do Ukrainy i na Białoruś oraz utrudnienia w ruchu granicznym z tymi krajami.

W III kwartale widoczne było nieco mniejsze zainteresowanie zakupami dla większych kotłowni. Obecne spowolnienie gospodarcze branża budowlana przechodzi jednak bardziej stabilnie niż wiele innych gałęzi gospodarki w Polsce. Pokazuje to liczba upadłości przedsiębiorstw budowalnych mniejsza w porównaniu z innymi branżami. Ilość niewypłacalności spadła o 2%, co potwierdza wciąż pozytywną sytuację sektora budowlanego. Firmy budowlane mogły funkcjonować dalej pomimo lockdownu w pierwszej połowie roku. Płynność finansowa przedsiębiorców budowlanych wciąż jest względnie dobra. Wydaje się, że spowolnienie w tym sektorze może dopiero nastąpić w wyniku osłabienia chęci inwestowania i zasobów finansowych u potencjalnych inwestorów. Daje się zaobserwować znaczne skurczenie inwestycji ze strony przedsiębiorstw oraz samorządów, co było zauważalne także w branży instalacyjno-grzewczej.

Rozwój budownictwa mieszkaniowego a tendencje w branży instalacyjno-grzewczej

Trendy w budownictwie mieszkaniowym nadal są coraz mniej pozytywne, co nie jest dobrą prognozą dla branży instalacyjno-grzewczej na najbliższe 1,5 roku czy 2 lata, chociaż liczba tych potencjalnych do zbudowania mieszkań jest wciąż wysoka. Nie wiadomo jednak, jakie mogą być jeszcze następstwa panującej obecnie pandemii COVID-19. W III kwartale 2020 roku oddano do użytkowania więcej lokali niż rok wcześniej, natomiast wyraźnie niższa była liczba rozpoczętych inwestycji oraz liczba udzielanych pozwoleń na budowę i zgłoszeń nowych budów. Według danych GUS, w okresie od stycznia do września 2020 roku oddano do użytku ok. 156,5 tys. mieszkań co stanowi wzrost o 7,4 % w porównaniu do analogicznego okresu 2019 roku. W okresie I–IX 2020 roku dalej dominująca była pozycja deweloperów, którzy wybudowali ponad 101,3 tys. jednostek, co stanowi 64,7% wszystkich oddanych w tym czasie do użytku mieszkań i wzrost o 11,1 % w stosunku do okresu I-IX 2019 roku.

Inwestorzy indywidualni wybudowali 52,6 tys. mieszkań, co oznacza wzrost o 5,6 % w stosunku do okresu I–IX 2019 roku, a ich udział wyniósł nieco ponad 33,6% w tej kategorii statystyki. Znacznie mniej mieszkań w okresie I-IX 2020 roku oddano do użytkowania w budownictwie spółdzielczym (995 wobec 1510, co oznacza spadek o ok. 34,1%). W pozostałych formach budownictwa (komunalne, społeczne czynszowe i zakładowe) łącznie oddano do użytkowania 1617 mieszkań wobec 3248 rok wcześniej, tj. o ok. 50,2% mniej niż w analogicznym okresie 2019 roku. Liczba oddanych do użytku mieszkań ma wpływ na strukturę instalowanych źródeł ciepła. Deweloperzy, którzy budują głównie na obszarach miejskich, korzystają często z możliwości przyłączenia realizowanych budynków do miejskiej sieci cieplnej. 

Sytuacja w branży instalacyjno-grzewczej w III kwartale 2020 roku 

W III kwartale 2020 roku sytuacja w branży instalacyjno-grzewczej była w pewnym sensie kontynuacją trendów zapoczątkowanych w 2019 roku pomimo pewnych zawirowań na przełomie I i II kwartału spowodowanych lockdownem wywołanym przez koronawirusa. Na szczęście nie dotknął on bezpośrednio branży budowlanej. Początek III kwartału 2020 rozpoczął się obiecująco, po lockdownie klienci, którzy nie ruszyli tłumnie na urlop, zdecydowali się na modernizację i realizację nowych budynków, ponieważ inflacja motywuje do inwestowanie pieniędzy. Generalnie rynek się ożywił, a ludzie przyzwyczaili się do sytuacji. Wyniki osiągnięte w III kwartale w branży instalacyjno-grzewczej, podobnie jak w poprzednim kwartale, są w większości przypadków pozytywne, choć nie tak dobre jak wcześniej. Rynek się ustabilizował, jednak na różnych poziomach – w zależności od grupy produktowej. Znamienne jest to, że przez pandemię ogólna skala wzrostów obrotów w branży spada z kwartału na kwartał. Z jednej strony większość firm odnotowuje dobre wyniki sprzedaży, z drugiej zaś widać dużą niepewność co do przyszłości rozwoju rynku podyktowaną obawą potencjalnego nowego lockdownu. Powoduje to trudność w planowaniu z racji trudnej do odgadnięcia zdolności nabywczej klientów oraz nastrojów związanych z pandemią.

Także sytuacja przedsiębiorstw wydaje się coraz bardziej niepewna, co było widać już pod na przełomie III i IV kwartału, gdy zaczęło przybywać firm odnotowujących spadki. Przebieg krzywej obrotów w branży w III kwartale 2020 roku był pewnym odzwierciedleniem ogólnej sytuacji gospodarczej. Był to bowiem głównie okres wakacyjny. W wyniku poluźnień ograniczeń dużo ludzi wyjechało na urlop, by odreagować stres z okresu lockdownu. Widać było to po wynikach firm – straty z lipca i sierpnia zostały zrekompensowane we wrześniu. Wyraźny jest brak pracowników w branży ogólnobudowlanej – inwestycje utrzymywane są głównie przez pracowników przyjezdnych z Ukrainy i Białorusi, instalacje opierają się w dużej części na rodzimej sile roboczej, dysponujemy zbyt małą liczbą instalatorów. Odpływ części pracowników za wschodnia granicę oraz utrudnienia w ruchu granicznym z Ukraina i Białorusią spowodowały, że umówienie się na doraźne prace graniczyło z cudem. Rosną przez to wynagrodzenia pracowników, co powoduje konieczność poszukiwania oszczędności przez generalnych inwestorów realizujących budowę obiektów. Najczęściej decydują się na zamianę urządzeń. To zaś powoduje spadek marży i nerwowość na rynku, gdyż klienci nie są pewni, czy ustalone z góry warunki zamówienia będą aktualne. W wypadku inwestorów indywidualnych, skala takiego zjawiska jest dużo mniejsza, ponieważ w tym wypadku inwestor buduje dla siebie i niechętnie zmienia wybrane wcześniej urządzenie na inne. 

W maju i czerwcu, po rozluźnieniu rygorów, branża zaczęła odrabiać straty od wzrostu na poziomie kilku procent w maju do kilkunastuprocentowych wzrostów w czerwcu. Ogólnie II kwartał zakończył się w branży instalacyjno-grzewczej wzrostem na poziomie 5–6%. Natomiast na przełomie III i IV kwartału wraz ze wzrostem dynamiki zakażeń, można było ponownie zaobserwować (podobnie jak w kwietniu) odwoływanie umówionych wcześniej wizyt instalatorów i serwisantów w obawie przed zakażeniem koronawirusem.

Dlatego ogólna dynamika wzrostów sprzedaży w III kwartale br. widocznie się zmniejszyła, oczywiście na różnym poziomie w różnych grupach produktowych. Pod znakiem zapytania stoi sytuacja na rynku wymian, który w III kwartale także nieco wyhamował. Jedną z przyczyn, było odwoływanie wcześniej zamówionych usług instalatorskich z powodu obawy przed zakażeniem koronawirusem lub wcześniej brak wolnych terminów u instalatorów.  

Osobną sprawą wynikająca z obecności pandemii jest przesunięcie przez część społeczeństwa środków przeznaczonych na modernizację w kierunku konsumpcji, czego rezultaty można było zauważyć już w III kwartale. Niezależnie od tego, dość niepewna sytuacja polityczna i budżetowa państwa spowodowała odpływ kapitału z rachunków oszczędnościowych w bankach i lokowanie go w nieruchomości, stąd dalsze zainteresowanie tą forma inwestycji w Polsce. Z drugiej strony, widać wyraźny wpływ COVID-19 na migracje pracowników. Firmy chętnie korzystają z pracy zdalnej, co wpływa na rynek wynajmu, który zasilają w dużej mierze właśnie oddawane i budowane mieszkania. Część z nich jest obecnie niezamieszkana. Stąd spadająca liczba rozpoczynanych przez deweloperów budów. Z drugiej strony, jedynie w grupie inwestorów indywidualnych nieznacznie wzrosła liczba pozwoleń na budowę, wraz z niewielkim wzrostem udziału inwestorów indywidualnych zarówno w liczbie oddawanych mieszkań, jak i ilości rozpoczynanych budów. Przy dominującej roli wykorzystania ciepła sieciowego w wypadku budownictwa wielorodzinnego, może to być sygnał o odbudowie rynku nowych budynków dla urządzeń grzewczych.

Podobnie jak w poprzednich kwartałach, trzonem rozwoju rynku urządzeń grzewczych były w dalszym ciągu wymiany starych pieców na nowe w ramach walki z niską emisją na poziomie lokalnym. Widać coraz większe znaczenie wsparcia dla wymian urządzeń grzewczych w ramach programu „Czyste Powietrze” po jego usprawnieniu w maju. W dalszym ciągu duże znaczenie dla rynku wymian miały programy unijne zarządzane przez lokalne samorządy. Negatywnym skutkiem ubocznym programów dotacyjnych jest fakt, że inwestorzy prywatni stali się bardzo wrażliwi na programy dotacji. Widać to szczególnie w wypadku kolektorów słonecznych i kotłów na biomasę, ale także w kontekście pomp ciepła, które do tej pory rozwijały się stabilnie i konsekwentnie bez spektakularnych programów wsparcia. Sprzeczne informacje dochodziły z rynku większych urządzeń. Pojawiły się opinie o wstrzymywaniu zamówień na urządzenia o większej mocy, co wskazywałoby na przesuniecie w czasie takich zamówień.  

Dość ciekawie wygląda kwestia płatności. Po bardzo czarnych scenariuszach i przejściu nawet przez niektórych producentów na sprzedaż za gotówkę na początku II kwartału, rzeczywistość nie była taka zła. Świadczy to o dobrej sytuacji branży instalacyjnej i budowlanej oraz ich przezorności i rozsądnym zarządzaniu zyskami z ostatnich lat dobrej koniunktury. 

Reasumując: w III kwartale 2020 pomimo znacznego zmniejszenia dynamiki wzrostu i spadku wydawanych pozwoleń na budowę i liczby rozpoczynanych inwestycji, utrzymywała się w dalszym ciągu dobra koniunktura w budownictwie, a co za tym idzie także w branży instalacyjno-grzewczej. Ogólnie można stwierdzić, że rynek instalacyjno-grzewczy w 2020 roku ma w dalszym ciągu tendencję wzrostową (w III kwartale 2020 roku na poziomie 5–8%), chociaż wzrost ma już dużo mniejszą dynamikę niż jeszcze rok temu.

Sytuacja w wybranych grupach produktowych

III kwartał 2020 roku, podobnie jak w 2019 roku, przebiegał z pewnymi wyjątkami pozytywnie, jeśli chodzi o sprzedaż w głównych grupach produktowych urządzeń grzewczych i elementów instalacyjnych. Miesiące lipiec-wrzesień to tradycyjnie początek okresu najwyższej sprzedaży urządzeń grzewczych w ciągu całego roku. Znacznie lepiej niż pozostałe elementy instalacji mają się w tym okresie generatory ciepła. Wywołuje to niestety bardzo dużą konkurencję wśród dystrybutorów, którzy chcą dla zagarnąć jak największą część rynku generatorów ciepła nadrabiając straty w innych kategoriach produktów. 

Można było zauważyć kontynuację tendencji wzrostowej w kondensacyjnych kotłach gazowych i bardzo duże wzrosty w grupie pomp ciepła, przy stabilizacji lub spadkach w innych. Wzrosty dotyczyły przede wszystkim nowoczesnych urządzeń grzewczych spełniających warunki ekoprojektu i niskoemisyjności. W przypadku gazowych kondensacyjnych kotłów wiszących wzrost w III kwartale 2020 roku osiągnął poziom ok. 14% w porównaniu do 7% w II kwartale, co jest pozytywnym odwróceniem sygnalizowanego z rynku negatywnego trendu wskazującego na spadki dynamiki wzrostów. Taki wzrost dynamiki można tłumaczyć bardzo dobrymi wynikami sprzedaży w tej grupie produktowej pod koniec III kwartału. 

Ciekawy jest też spory, bo aż 33%, wzrost sprzedaży przepływowych gazowych podgrzewaczy do wody. Zauważalne było także konsekwentnie bardzo duże zainteresowanie pompami ciepła, głównie powietrznymi – ponad dwukrotny wzrost sprzedaży w III kwartale. Dzięki osiągniętym wzrostom, pompy ciepła stanowiły już ok. 20% wszystkich sprzedanych w III kwartale urządzeń grzewczych, przez co ich całkowity wzrost sprzedaży osiągnął ok. 23% przy 6–8-procentowym wzroście sprzedaży elementów instalacyjnych montowanych w instalacjach grzewczych. 

Nadal widać większe zainteresowanie fotowoltaiką jako technologią pozyskiwania energii słonecznej na cele prosumenckie w tym zasilanie urządzeń grzewczych w energię elektryczną w układach hybrydowych, ale także stricte na cele grzewcze. Tego typu podejście idzie w parze z tendencją elektryfikacji ogrzewania w przyszłości.

Rośnie także ogólne zainteresowanie wykorzystaniem OZE na cele grzewcze. Widać pewien spadek ok. 23% w kolektorach słonecznych, ale punktem odniesienia jest rekordowy 2019 rok, kiedy wzrost był kilkudziesięcioprocentowy.

Źródło: Stowarzyszenie Producentów i Importerów Urządzeń Grzewczych

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!