Europejski Zielony Ład: KE proponuje zaostrzenie przepisów dotyczących wody

W odniesieniu do powietrza i wody wszystkie nowe przepisy zapewniają wyraźny zwrot z inwestycji dzięki korzyściom w zakresie zdrowia, oszczędności energii, produkcji żywności, przemysłu i różnorodności biologicznej. Wyciągając wnioski z obecnych przepisów, Komisja proponuje zarówno zaostrzenie dozwolonych poziomów zanieczyszczeń, jak i poprawę wdrażania przepisów, co ma zapewnić w praktyce częstsze osiąganie celów w zakresie redukcji zanieczyszczeń. Wnioski stanowią kluczowy krok naprzód w dążeniu do osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń w ramach Europejskiego Zielonego Ładu oraz zapewnienia do 2050 r. środowiska wolnego od szkodliwych zanieczyszczeń.

„Jakość powietrza, którym oddychamy, i wody, z której korzystamy, ma zasadnicze znaczenie dla naszego życia i przyszłości naszych społeczeństw. Zanieczyszczone powietrze i woda szkodzą naszemu zdrowiu, gospodarce i środowisku, oddziałując negatywnie przede wszystkim na osoby szczególnie narażone na zagrożenia. Naszym obowiązkiem jest zatem oczyszczanie powietrza i wody dla obecnych i przyszłych pokoleń. Koszt zaniechania działań jest znacznie wyższy niż koszt zapobiegania. Dlatego też Komisja podejmuje obecnie działania w celu zapewnienia skoordynowanych działań w całej Unii, aby skuteczniej zwalczać zanieczyszczenia u źródła – na szczeblu lokalnym i w wymiarze transgranicznym” – oświadczył Komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa, Virginijus Sinkevičius.

Lepsze i bardziej racjonalne oczyszczanie ścieków komunalnych

Zmieniona dyrektywa dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych pomoże Europejczykom korzystać z czystszych rzek, jezior, wód gruntowych i mórz, a jednocześnie zwiększy racjonalność oczyszczania ścieków pod względem kosztów. Aby jak najlepiej wykorzystać ścieki jako zasób, proponuje się dążenie do osiągnięcia neutralności energetycznej tego sektora do 2040 r. oraz poprawę jakości osadów ściekowych, aby zwiększyć poziom ich ponowne wykorzystanie, sprzyjając tym samym gospodarce o obiegu zamkniętym.

Kilka ulepszeń posłuży wsparciu ochrony zdrowia i środowiska. Obejmują one obowiązek odzyskania składników odżywczych ze ścieków, nowe normy dotyczące mikrozanieczyszczeń oraz nowe wymogi dotyczące monitorowania mikrodrobin plastiku. Obowiązek uzdatniania wody zostanie rozszerzony na mniejsze gminy liczące tysiąc mieszkańców (obecnie 2 tys. mieszkańców). Aby pomóc w zarządzaniu ulewnymi deszczami, które stały się częstsze ze względu na zmianę klimatu, konieczne jest opracowanie zintegrowanych planów gospodarki wodnej dla większych miastach.

Państwa UE będą zobowiązane do zapewnienia dostępu do infrastruktury sanitarnej dla wszystkich, zwłaszcza dla grup szczególnie wrażliwych i zmarginalizowanych.

Ponieważ 92 proc. toksycznych mikrozanieczyszczeń występujących w ściekach w UE pochodzi z produktów farmaceutycznych i kosmetyków, nowy system rozszerzonej odpowiedzialności producenta będzie wymagał od producentów pokrycia kosztów usunięcia tych mikrozanieczyszczeń. Jest to zgodne z zasadą „zanieczyszczający płaci”, a ponadto zachęci do badań naukowych i innowacji w zakresie produktów nietoksycznych, a także sprawi, że finansowanie oczyszczania ścieków będzie sprawiedliwsze.

Sektor ścieków posiada znaczny niewykorzystany potencjał produkcji energii ze źródeł odnawialnych, np. z biogazu. Państwa UE będą zobowiązane do śledzenia zanieczyszczeń przemysłowych u źródła, aby zwiększyć możliwości ponownego wykorzystania osadów ściekowych i oczyszczonych ścieków, unikając tym samym utraty zasobów. Przepisy dotyczące odzyskiwania z osadów ściekowych fosforu ułatwią jego wykorzystanie do wytwarzania nawozów, z korzyścią dla produkcji żywności.

Szacuje się, że zmiany spowodują wzrost kosztów o 3,8 proc. (do 3,8 mld euro rocznie w 2040 r.), a korzyść wyniesie ponad 6,6 mld euro rocznie, przy czym w każdym państwie członkowskim spodziewany jest dodatni stosunek korzyści do kosztów

Ochrona wód powierzchniowych i gruntowych przed nowymi zanieczyszczeniami

W oparciu o aktualne dowody naukowe Komisja proponuje aktualizację wykazów substancji zanieczyszczających wodę, które mają być ściślej kontrolowane w wodach powierzchniowych i gruntowych.

Do wykazów zostaną dodane 25 substancje o dobrze udokumentowanych problematycznych skutkach dla przyrody i zdrowia ludzkiego. Substancjami tymi są w szczególności:

• PFAS – duża grupa trwałych chemikaliów stosowanych m.in. w wyrobach kuchennych, odzieży i meblach, piankach przeciwpożarowych i produktach higieny osobistej
• szereg pestycydów i produktów degradacji pestycydów, takich jak glifosat
• Bisfenol A, substancja plastyfikująca i element opakowania z tworzyw sztucznych
• niektóre środki farmaceutyczne stosowane jako środki przeciwbólowe i leki przeciwzapalne, a także antybiotyki.

Ponadto, wyciągając wnioski z incydentów takich, jak masowe wymieranie ryb na Odrze, Komisja proponuje obowiązkowe ostrzeżenia po incydentach w dolnych odcinkach rzek. Wprowadzono również ulepszenia w zakresie monitorowania, sprawozdawczości i łatwiejszej aktualizacji wspomnianego wykazu w przyszłości, aby odpowiadał on stanowi nauki.

W nowych przepisach uznaje się istnienie skumulowanych lub połączonych skutków mieszanin, a tym sam poszerzone zostaje obecne podejście, które zakłada koncentrację wyłącznie na poszczególnych substancjach.

Ponadto normy dotyczące 16 substancji zanieczyszczających już objętych przepisami, w tym metali ciężkich i chemikaliów przemysłowych, zostaną zaktualizowane (głównie zaostrzone), a cztery substancje zanieczyszczające, które nie stanowią już zagrożenia w skali całej UE, zostaną usunięte.

Wnioski ustawodawcze zostaną teraz rozpatrzone przez Parlament Europejski i Radę w ramach zwykłej procedury ustawodawczej. Po ich przyjęciu będą one stopniowo wprowadzane w życie, wraz z różnymi celami na 2030 r., 2040 r. i 2050 r., co da przemysłowi i organom w razie potrzeby czas na dostosowanie się i inwestowanie. 

Źródło: Komisja Europejska

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!