Kleje do płytek ceramicznych - rodzaje i aspekty wykonawcze
Dry set mortar for ceramic tiles - product types and execution aspects
Jak klasyfikować i oznaczać kleje i jakie są ich najważniejsze właściwości użytkowe?
Alpol Gips
Kleje do płytek ceramicznych przeznaczone są do przyklejania okładzin na ścianach i sufitach wewnątrz i na zewnątrz budynków. Produkowane są zgodnie z normą PN-EN 12004+A1:2012 "Kleje do płytek. Wymagania, ocena zgodności, klasyfikacja i oznaczenie". Norma zawiera najważniejszą terminologię dotyczącą klejów do płytek, zasady ich klasyfikacji i oznaczania, a także określa najważniejsze właściwości użytkowe. Jest też specyfikacją techniczną dla producentów chemii budowlanej w procesie wprowadzania klejów do obrotu na rynkach Unii Europejskiej i zadeklarowania właściwości użytkowych produkowanego asortymentu.
Zobacz także
dr inż. Zofia Szweda Przyczyny uszkodzeń okładzin ceramicznych oraz metody zapobiegania
Zły stan techniczny posadzek ceramicznych balkonów i tarasów zagraża bezpieczeństwu użytkowania konstrukcji. Jak rozwiązać problem wilgoci zalegającej pod płytkami?
Zły stan techniczny posadzek ceramicznych balkonów i tarasów zagraża bezpieczeństwu użytkowania konstrukcji. Jak rozwiązać problem wilgoci zalegającej pod płytkami?
Tremco CPG Poland Sp. z o.o. Flowcrete – bezspoinowe posadzki żywiczne w przemyśle
Bezspoinowe posadzki żywiczne są często nazywane posadzkami przemysłowymi. Ze względu na ich właściwości, m.in. trwałość, wytrzymałość mechaniczną, w tym odporność na ścieranie, szczelność i nienasiąkliwość...
Bezspoinowe posadzki żywiczne są często nazywane posadzkami przemysłowymi. Ze względu na ich właściwości, m.in. trwałość, wytrzymałość mechaniczną, w tym odporność na ścieranie, szczelność i nienasiąkliwość oraz łatwość utrzymania w czystości, rozwiązania posadzkowe na bazie żywic syntetycznych są powszechnie stosowane w zakładach produkcyjnych z różnych branż.
dr inż. Krzysztof Pogan, WestWood® Kunststofftechnik GmbH Rozwiązania dla parkingów wielopoziomowych i podziemnych
Parkingi wielopoziomowe i podziemne to niewątpliwie budowle, których nie można porównać do powszechnie spotykanych w budownictwie tradycyjnych budowli żelbetowych. Swoimi właściwościami przypominają one...
Parkingi wielopoziomowe i podziemne to niewątpliwie budowle, których nie można porównać do powszechnie spotykanych w budownictwie tradycyjnych budowli żelbetowych. Swoimi właściwościami przypominają one raczej budowle drogowe, jak np. mosty. Zatem muszą spełniać wysokie wymagania w zakresie trwałości – powinny możliwie długo pozostać odporne na oddziaływanie warunków zewnętrznych i służyć przez długi czas.
Abstrakt |
---|
W artykule przedstawiono rodzaje klejów do płytek ceramicznych oraz niektóre aspekty prac glazurniczych w kontekście właściwości fabrycznie przygotowanych klejów do płytek. Podano klasyfikację klejów do płytek zgodnie z normą PN-EN 12004+A1:2012. Dry set mortar for ceramic tiles - product types and execution aspectsThe article presents the types of dry set mortar for ceramic tiles, as well as certain aspects of tiling works in the context of factory made dry set mortar mixtures. There is also a presentation of dry set mortars classification according to PN-EN 12004+A1:2012. |
Na rynku jest bardzo szeroki wybór chemii budowlanej, dlatego przez zakupem konkretnych produktów warto zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat zasad doboru materiałów do konkretnych miejsc lub zakresu ich zastosowania.
Rodzaje klejów do płytek
W Polsce najbardziej popularne są cementowe kleje do płytek, dostępne jako suche mieszanki budowlane, które przed użyciem należy wymieszać z wodą.
Mniej popularne są kleje dyspersyjne, czyli produkowane jako pasty gotowe do użycia, a najmniej popularne są kleje epoksydowe (wieloskładnikowe).
Kleje cementowe można podzielić na:
- podstawowe (oznaczenie C1), zapewniające wymaganą dla okładzin z płytek przyczepność do podłoża,
- oraz kleje umownie nazywane elastycznymi (oznaczenie C2), mające dwukrotnie zwiększoną przyczepność do podłoża i są zalecane w miejscach, gdzie warunki eksploatacji płytek są bardziej wymagające.
Parametry klejów
Dobór kleju należy przeprowadzić w oparciu o zalecenia i informacje podawane przez producenta danego materiału.
Do mocowania płytek ceramicznych i gresowych wewnątrz budynków, na mocnych i stabilnych podłożach mineralnych wystarczy zastosowanie kleju C1. Dotyczy to podłoży z wysezonowanych tynków cementowo-wapiennych, cementowych i gipsowych, podkładów podłogowych i betonu. Na zewnątrz budynków klej typu C1 zaleca się stosować raczej do wykonywania niewielkich powierzchni z płytek.
KLEJE DO PŁYTEK WEDŁUG NORMY PN-EN 12004+A1:2012 |
Kleje do płytek to wyroby budowlane klasyfikowane zgodnie ze zharmonizowaną normą europejską PN-EN 12004+A1:2012. Zgodnie z treścią normy kleje do płytek ceramicznych podzielone są na trzy podstawowe typy, oznaczone literami:
W przypadku każdego typu klejów możliwe jest występowanie różnych klas odpowiadających właściwościom użytkowych:
Na każdym opakowaniu zawierającym klej do płytek oraz w towarzyszącej mu dokumentacji musi być zamieszczona informacja w postaci kodu będąca kombinacją powyższych symboli, np. C2TE S1. Podczas stosowania poszczególnych klejów do płytek należy zawsze przestrzegać zaleceń producenta, zamieszczonych na opakowaniu oraz przedstawianych w kartach technicznych, a prace prowadzić zgodnie z zasadami BHP. Produkty chemii budowlanej stosowane podczas wykonywania okładzin z płytek ceramicznych lub gresowych zawsze powinny być używane według zaleceń producenta danego materiału. Dotyczy to zarówno miejsca, jak i sposobu ich aplikacji, proporcji stosowanych składników oraz zalecanych przez producenta przerw technologicznych pomiędzy kolejnymi etapami robót dotyczących na przykład czasu wysychania, wilgotności podłoża itp. Prace należy prowadzić w sprzyjających warunkach atmosferycznych, stosując odpowiednie środki ochrony osobistej (ubrania robocze, rękawice, nakolanniki itp.). |
Zastosowanie kleju typu C2 w pomieszczeniach zalecane jest w przypadku podłoży o problematycznej nośności, np. na starych płytkach, płytach OSB czy zabudowach z płyt gipsowo-kartonowych. Na zewnątrz budynków, szczególnie na schodach, cokołach, balkonach czy tarasach zdecydowanie korzystniejsze jest użycie klejów typu C2. Zarówno kleje C1, jak i C2 mogą być, o ile nie wyklucza tego producent, stosowane w systemach ogrzewania podłogowego.
Drugim ważnym kryterium doboru kleju jest rodzaj i format płytek ceramicznych. Do dużych płytek i płytek wielkoformatowych zalecane są zazwyczaj kleje C2.
W przypadku niektórych rodzajów płytek, np. gresu polerowanego, wielu producentów zaleca stosowanie klejów na bazie białego cementu. Spowodowane jest to podatnością tego typu płytek na trwałe przebarwienia spowodowane szarym cementem, obecnym jako spoiwo w większości klejów obecnych na rynku.
Pylenie
Kleje cementowe sprzedawane są jako suche mieszanki wymagające przed użyciem wymieszania z określoną przez producenta ilością wody. Czynność ta polega na wsypaniu mieszanki do pojemnika z odmierzoną ilością wody, a następnie wymieszaniu całości do momentu uzyskania jednorodnej konsystencji, bez wtrąceń w postaci resztek suchej mieszanki, ale też śladów wydzielającej się wody.
Podczas wsypywania suchej mieszanki oraz podczas mieszania powstaje pył, który unosi się w powietrzu, a także osadza w otoczeniu i powoduje zabrudzenia.
Narażenie na kontakt z pyłem cementowym przez krótki czas może doprowadzić do podrażnienia dróg oddechowych w okolicy nosa i gardła oraz powodować kaszel, natomiast częste wdychanie pyłu przez dłuższy czas zwiększa ryzyko rozwoju chorób płuc.
Szczególnie szkodliwy jest pył frakcji respirabilnej, który z uwagi na swą miałkość może docierać do pęcherzyków płucnych.
Oczywiście, podczas przygotowywania klejów do użycia zgodnie z kartami charakterystyki zalecane są środki ochrony osobistej, np. w postaci jednorazowych półmasek przeciwpyłowych, ale zasadne stało się również ograniczenie pylenia samych klejów do płytek.
W praktyce zmniejszenie ilości pyłu można uzyskać przez trzy rozwiązania:
- pierwsze - to zastosowanie aerozoli na bazie oleju w procesie produkcyjnym,
- drugie - to zastosowanie specjalnych włókien celulozowych typu low dust, mających zdolność wiązania pyłów,
- natomiast trzecie rozwiązanie - to zastosowanie dwóch wcześniejszych jednocześnie.
Rozwiązania te umożliwiają znaczne obniżenie ilości pyłu, jednak mogą mieć jednocześnie niekorzystny wpływ na niektóre parametry zapraw, np. na przyczepność, co może stanowić dla producentów istotne wyzwanie technologiczne.
Łatwość aplikacji
Jest to właściwość kleju chyba najtrudniejsza do zdefiniowania i zmierzenia. Każdy wykonawca może mieć indywidualne i subiektywne preferencje dotyczące konsystencji i plastyczności stosowanego kleju do płytek.
Co istotne, właściwość ta może być również inaczej postrzegana w zależności od podłoża oraz rodzaju stosowanych narzędzi (pace zębate z różnym kształtem i wysokością zębów). Dlatego zasadne wydaje się tutaj skupienie na następujących aspektach:
- konsystencja zaprawy,
- plastyczność
- oraz możliwość zastosowania w warstwie o różnej grubości.
Konsystencja robocza uzależniona jest od stosunku W/C przygotowanej zaprawy oraz zastosowanych dodatków zapewniających retencję wody.
Ciekawym rozwiązaniem jest tutaj stosowanie w recepturach zapraw klejących żelu krzemianowego, mającego zdolność bardzo dużego magazynowania wody w strukturze kleju i stopniowego jej oddawania w procesie hydratacji cementu.
Kleje, w których zastosowano tę technologię, są przyjazne dla wykonawcy, ponieważ zapewniają większy zakres ilości dodawanej wody, a także stabilność parametrów roboczych podczas prac np. na nagrzanych podłożach lub w wysokiej temperaturze otoczenia. Klej nie przesycha, dłużej zachowuje swoje właściwości, a jednocześnie dobrze się nim pracuje, zarówno po dodaniu maksymalnej, jak i minimalnej ilości wody z przedziału przewidzianego przez producenta.
Plastyczność kleju jest parametrem roboczym dotyczącym łatwości użycia. Klej nie powinien spadać z pacy, a po nałożeniu łatwo się profilować i nie brudzić narzędzi. Nie może się też rwać ani mazać przy rozprowadzaniu.
Właściwością pośrednio powiązaną z konsystencją jest rozpływność kleju. Parametr ten nie jest opisany normowo, ale z punktu widzenia wykonawcy jest niezwykle istotny.
Konsystencja kleju powinna umożliwiać jego łatwe wyprofilowanie, a po przyłożeniu płytki możliwie jak najpełniejsze wypełnienie przestrzeni między podłożem a spodem płytki. Jednocześnie warstwa kleju musi być jednak stabilna i uniemożliwiać "wciąganie" płytek, czyli ich zapadanie się w kleju pod wpływem własnego ciężaru.
Czas otwarty
Parametr ten określa maksymalny czas, w którym klej nałożony i wyprofilowany na podłożu zachowuje właściwości klejące, umożliwiając uzyskanie oczekiwanej przyczepności. Potocznie nazywany jest również czasem naskórkowania, gdyż nałożona zaprawa po pewnym czasie powierzchniowo przesycha i stopniowo matowieje, tworząc charakterystyczny naskórek.
Pojawienie się naskórka oznacza, że nie można już do kleju przyłożyć płytek, ponieważ nie uzyska się odpowiednio mocnej adhezji międzywarstwowej.
Praktycznym sposobem na sprawdzenie, czy płytki można jeszcze przyklejać, jest dotknięcie nałożonej zaprawy palcami - jeżeli klej pobrudzi skórę, można kontynuować prace, jeśli natomiast skóra pozostanie czysta, oznacza to, że klej trzeba usunąć i nałożyć nową warstwę.
Wykonawcy bardziej cenią kleje z wydłużonym czasem otwartym, dłużej zachowujące właściwości klejące, ponieważ umożliwia to naciągnięcie zaprawy jednorazowo na większą powierzchnię oraz swobodne ułożenie i wypoziomowanie płytek. Takim klejem pracuje się zdecydowanie wygodniej. Tym bardziej, że na czas otwarty pracy, poza składem i właściwościami kleju, mają również wpływ parametry podłoża (chłonność) i warunki zewnętrzne w trakcie prac.
Zgodnie z normą PN-EN 12004+A1:2012 kleje cementowe powinny zapewniać czas otwarty przez co najmniej 20 min (kleje zwykłe) albo 30 min (kleje o wydłużonym czasie otwartym, oznaczone literą E w kodzie). Właściwość taką uzyskuje się przede wszystkim poprzez właściwe dobranie rodzaju i ilości metylocelulozy w recepturze zaprawy klejącej.
Po wymieszaniu suchej mieszanki z wodą i rozpuszczeniu się zawartej w niej metylocelulozy składnik ten pochłania pewną ilość wody, którą następnie stopniowo oddaje.
Spływ
Jest to jeden z normowych parametrów klejów do płytek i dotyczy zachowania się kleju na powierzchniach pionowych lub nachylonych. Po nałożeniu i wyprofilowaniu kleju wykonawca przykłada do niego płytkę, która pod własnym ciężarem może się obsuwać. Istotnie utrudnia to pracę, zmusza do doświadczalnego ustalenia konsystencji zaprawy, przy której efekt spływu jest najmniej uciążliwy, a czasami nawet wymaga układania płytek od dołu ścian lub na dodatkowej listwie.
Tymczasem to układanie płytek od góry ściany pozwala uzyskać najkorzystniejsze efekty wizualne - w najbardziej widocznych i eksponowanych miejscach widoczne są wówczas całe, niedocinane płytki.
Aby uniknąć tego typu trudności i ograniczeń, wykonawca może skorzystać z kleju, dla którego producent deklaruje obniżony spływ. Wielokrotnie wspominana już tutaj norma przewiduje dla klejów cementowych jako właściwość specjalną obniżony spływ określony wartościowo jako ≤ 0,5 mm, a kleje zapewniające taką właściwość użytkową oznaczone są literą T w kodzie.
Kleje cementowe charakteryzujące się zmniejszonym spływem zawierają w recepturach dodatki, które skutecznie mogą przeciwdziałać obsuwaniu się płytek.
Badania i testy pozwalają stwierdzić, że na obniżenie spływu ma wpływ prawidłowo dobrana metyloceluloza charakteryzująca się dużą lepkością oraz/lub odpowiednia zawartość włókien celulozowych w suchej mieszance.
Jak przyklejać płytki do podłoża?
- Podstawowa metoda klejenia płytek polega na rozprowadzeniu kleju na podłożu za pomocą stalowej pacy (FOT. 1), a następnie wyprofilowaniu zaprawy pacą zębatą (grzebieniową) (FOT. 2).
Do tak ukształtowanej zaprawy przykłada się płytkę, lekko ją przyciskając (FOT. 4). Metoda ta zalecana jest w przypadku mocowania płytek wewnątrz budynków, na ścianach, elementach zabudowy pomieszczeń itp.
- Druga metoda, zalecana w przypadku okładzin przyklejanych na zewnątrz budynków oraz w przypadku podłóg w pomieszczeniach, polega na nanoszeniu kleju na obie łączone powierzchnie - zarówno na podłoże, jak i na spód płytki (FOT. 3).
Klej na podłoże nakłada się i profiluje w sposób opisany powyżej, natomiast cienką warstwę kleju nanosi się również na spód płytki. Ważne jest, aby nałożyć tyle kleju, aby jego łączna grubość po przyłożeniu i dociśnięciu płytki nie przekraczała grubości zalecanej przez producenta danego kleju.
Metoda nakładania kleju wyłącznie na spodnią powierzchnię płytek (na tzw. placki) jest nieprawidłowa i niezalecana.
FOT. 1-4. Podstawowe zasady klejenia płytek: wymieszaną zaprawę klejącą nanosi się na podłoże pacą stalową (1), zaprawę profiluje się pacą zębatą (2), w przypadku płytek podłogowych lub układanych na zewnątrz budynków klej nanosi się również na spód płytek (3), płytki przykłada się do kleju na podłożu, lekko dociska i przesuwa, zachowując szczeliny fugowe o założonej szerokości (4); fot.: Sopro