Page 90 - IZOLACJE 9/2023

Dachy

1 2 3 4 5 6 7 8 RYS. 1. Układ warstw DACHY ZIELONE A GOSPODAROWANIE WODY OPADOWEJ
zielonego dachu lekkiego;
rys.: [8] Hektary dachów zabudowy miejskiej mają silny związek z nad-
1 – roślinność miernym spływem powierzchniowym wód opadowych, jaki daje się
ekstensywna,
2 – higroskopijna zaobserwować na terenie miast. Przekłada się to na duże obciążenie
wełna skalna, systemu kanalizacji, jej częste awarie, kosztowną konserwację itd.
3 – warstwa drenażowa, Nadmierny odpływ skutkuje także wzrostem zagrożenia powodziami,
4 – geowłóknina
ochronna, zanieczyszczeniem wód powierzchniowych i innymi zagrożeniami.
5 – hydroizolacja, Model na RYS. 2 prezentuje stopniową modyfikację bilansu
6 – termoizolacja, wód opadowych (wariant A, B, C i D) wraz ze wzrostem udziału
7 – paroizolacja,
8 – warstwa ekstensywnej zieleni dachowej w powierzchni dachów wszystkich
konstrukcyjna budynków wielorodzinnych przy założeniu, że są to dachy płaskie
do ok. 9% spadku, pokryte bitumem. Typowy bilans powierzchni te-
warstwy podłoża i maty rozchodnikowo-mieszanej. Podłoże (mie- renu zabudowy wielorodzinnej obejmuje: 60% budynki (powierzch-
szanka lawy, pumeksu i kompostu) wykonane jest zgodnie z Wy- nie dachów), 20% nawierzchnie nieprzepuszczalne, 20% zieleń
tycznymi FLL. Podstawową różnicą między tradycyjnym dachem (razem 100% powierzchni). Przyjęto, że woda opadowa każdorazo-
ekstensywnym a lekkim dachem zielonym jest zastąpienie warstwy wo podlega trzem zasadniczym procesom: parowaniu z powierzchni
podłoża wełną skalną. Wełna skalna to lekka warstwa wegetacyjna architektonicznych – ewaporacji (E) lub roślinności i gruntu – ewapo-
do uprawy roślin na dachach zielonych, która stanowi zamiennik transpiracji (EVP), spływowi powierzchniowemu do systemu kanali-
substratu dachowego, zgodnie z Wytycznymi FLL. Jest to specjali- zacji i rzek (S), retencji (R) – gromadzeniu wody w podłożu. Wariant
styczne bezsubstratowe podłoże wegetacyjne, które dzięki magazy- A (brak zielonych dachów ekstensywnych) wskazuje, że 55% wody
nowaniu wody w strukturze zapewnia warunki stabilnej wegetacji opadowej z terenów zabudowy wielorodzinnej jest tracone na skutek
roślin przy zapewnieniu minimalnego obciążenia dachu. Dzięki nadmiernego spływu powierzchniowego do kanalizacji i rzek. Re-
wyjątkowo dużej porowatości, wełna skalna doskonale przepuszcza tencja jest bardzo ograniczona (ok. 80% powierzchni nieprzepusz-
wodę, co zapobiega powstawaniu jej zastoin. Unikalna budowa włó- czalnych). Ekstensywne zielone dachy (wariant B = 20% udziału
kien pozwala na gromadzenie wody użytecznej dla roślin. dachów zielonych, C = 50% udziału dachów zielonych i D = 100%
Odporność na ogień – klasa A1 według PN EN 13501 – pozwala udziału dachów zielonych) pomagają wyraźnie zredukować straty
stosować ją jako skuteczne zabezpieczenie przeciwpożarowe. Wełna wody opadowej, zwiększając ewapotranspirację i retencję przy za-
skalna jest odporna mikrobiologicznie oraz na działanie promienio- łożeniu, że procentowy udział powierzchni zabudowy, nawierzchni
wania UV. i zieleni osiedlowej pozostaje każdorazowo taki sam.
Zalety dachu ekstensywnego w układzie bezsubstratowym: W aspekcie hydrologii miejskiej najważniejszą rolą zielonych
» maksymalna waga dachu po nasiąknięciu to ok. 55 kg/m , dachów jest redukcja odpływu wód opadowych dzięki jej retencjo-
2
» możliwość realizacji na konstrukcjach o nachyleniu od 0 do 15°, nowaniu. Przy udziale roślinności znaczna część wody ulega też pa-
» redukcja grubości warstwy konstrukcyjnej na etapie projektowa- rowaniu lub jest wykorzystana do procesów życiowych. Porównując
nia – ekonomizacja budowy, różne badania zagraniczne, ogólnie można stwierdzić, że zielone
» brak konieczności używania ciężkiego sprzętu do transportu dachy mogą zatrzymać od 15% do 90% wody opadowej, przy czym
i układania podłoża, średnia retencja wynosi w granicach 50–60%. Skuteczność re-
» uzyskanie dodatkowego bezpieczeństwa NRO. tencyjna zielonych dachów jest zależna od pory roku (największa
w miesiącach letnich), intensywności opadu oraz rodzaju i spadku
ZASTOSOWANIE ZIELONYCH DACHÓW EKSTENSYWNYCH zielonego dachu, grubości warstw substratu, a także zastosowanego
NA TERENACH MIEJSKICH gatunku roślin [10–12].
Prawidłowo wykonany zielony dach chłonie lub magazynuje wodę
Istnieje przynajmniej kilka powodów, dla których zielone dachy eks- prawie na wszystkich warstwach. Rośliny pobierają wodę za pomocą
tensywne można zastosować na dachach płaskich wielkopłytowych systemu korzeniowego, a dodatkowe jej ilości odparowują do atmo-
osiedli mieszkaniowych. Zielony dach ekstensywny w przestrzeni sfery z powierzchni liści. Głównym elementem redukującym odpływ
osiedla to: z zielonego dachu jest substrat. Stosowany do wielowarstwowych na-
» zwiększona powierzchna pokryta roślinnością w obszarze zabudo- sadzeń intensywnych musi charakteryzować się pojemnością wody
wanym przy stosunkowo niskich nakładach finansowych, w granicach 45–65%. Nadmiar wody z substratu odprowadzany jest
» odtworzenie lokalnie występujących zbiorowisk roślinnych (np. łą- do warstw drenażowych, gdzie zostaje zmagazynowany. Następnie
kowych, ruderalnych, segetalnych) – zachowanie różnorodności woda zasila warstwę wegetacyjną z kruszywem wypełniającym ku-
gatunków fauny i flory, bełki, wykorzystując do tego podsiąk kapilarny. W przypadku ulew-
» względnie niewielkie obciążenie konstrukcji, nych deszczy, jeśli drenaż wypełni się do połowy, woda przelewa się
» poprawa niekorzystnego mikroklimatu miasta (susza letnia, wy- pod niego, gdzie zostaje przejęta przez matę chłonno-ochronną.
spy ciepła), Zdolności retencyjne zielonego dachu są uzależnione od specjalnie
» zwiększona retencja – ograniczenie spływu powierzchniowego zaprojektowanej mieszanki gruntowej, nazywanej substratem. Obję-
wody opadowej do systemu kanalizacji, tość magazynowanej wody zależy od kruszywa mineralnego użytego
» poprawa izolacji termicznej i odporności ogniowej budynku, w warstwie wegetacyjnej oraz w warstwach drenażowych. Maksy-
» poprawa walorów wizualnych – roślinność łagodzi monotonię malna pojemność wodna substratu maleje, jeżeli nieodpowiednio
krajobrazu miejskiego, w którym dominują widoczne z wyższych dobrano frakcję kruszywa mineralnego oraz jeżeli porowatość – we-
kondygnacji szare połacie dachów [9]. wnętrzna struktura absorbującego materiału – jest niska. Dodanie

88 nr 9/2023