Jak projektować tarasy nadziemne nad pomieszczeniami ogrzewanymi?

W rozwiązaniu tym zakłada się dwupoziomowe odprowadzenie wody – po powierzchni balkonu oraz po warstwie uszczelniającej – na skutek zastosowania pod jastrychem maty drenażowej. Ewentualne pozostałości wody odparują po nagrzaniu się okładziny. Można tu wyróżnić układ tradycyjny, w którym termoizolacja chroniona jest przez hydroizolację (rys. 1), oraz odwrócony, gdzie hydroizolacja zabezpieczona jest przez termoizolację. Przykładowe układy warstw konstrukcji takich tarasów podano w tabelach 1 i 2. Ogólne zasady projektowania nie różnią się od podanych dla tarasów z uszczelnieniem zespolonym. Jednakże specyfika drenażowego rozwiązania wymusza rzecz podstawową: jeżeli woda odprowadzana jest przez specjalne obróbki blacharskie z otworami, ich wysokość musi być ściśle skorelowana z grubością warstw konstrukcji (informacje te muszą być podane na rysunkach dokumentacji projektowej), a balustrady nie mogą przebijać powłoki wodochronnej. Zalecenia projektowe dotyczące układu tradycyjnego i odwróconego będą się nieco różnić w szczegółach.

Izolacja wodochronna

Izolacja wodochronna w układzie odwróconym układana jest bezpośrednio na warstwie spadkowej lub płycie konstrukcyjnej wykonanej ze spadkiem. Do wykonywania izolacji wodochronnej stosuje się najczęściej: bitumiczne materiały rolowe (papy, membrany samoprzylepne: [1, 2]), stosowane są masy KMB oraz folie z tworzyw sztucznych ([3, 4]). Masy KMB w takich rozwiązaniach muszą być wykonywane z wkładką zbrojącą, np. z siatki z włókna szklanego. Można tu stosować także elastyczne szlamy mineralne [5]. Szlamy nie mają właściwości paroszczelnych, a w niektórych sytuacjach izolacja wodochronna będzie musiała pełnić dodatkowo funkcję paroizolacji.

Otwory odprowadzające wodę w obróbkach nie mogą być zakryte przez powłokę wodochronną – grubość hydroizolacji z 2 warstw papy termozgrzewalnej może mieć 8–10 mm grubości i w miejscu mocowania obróbek nie może powstawać garb – może to wymagać skonstruowania uskoku w jastrychu w miejscu mocowania obróbki. Arkusze izolacji z folii (grubość identyczna jak dla wariantu z uszczelnieniem zespolonym) muszą być ze sobą zgrzane, sklejone lub zwulkanizowane. Dylatacja brzegowa (przy ścianie), a także styk z obróbką muszą być uszczelnione. Oznacza to, że w projekcie musi być podany sposób szczelnego połączenia hydroizolacji z podłożem (zazwyczaj stosuje się tu dodatkowo specjalne taśmy, np. butylowe). W układzie tradycyjnym podłożem jest termoizolacja. Nie stosuje się mas KMB ani szlamów.

Termoizolacja

W tarasach w układzie odwróconym do wykonywania termoizolacji należy stosować materiały odporne na stałe oddziaływanie wilgoci. Niemiecka norma DIN V 4108 -10:2004 -06 [6] materiałom termoizolacyjnym stosowanym w dachach (tarasach) odwróconych stawia m.in. następujące wymagania:

• wytrzymałość na ściskanie lub naprężenia ściskające przy odkształceniu 10% – min. 300 kPa,
• odkształcenie przy obciążeniu 40 kPa i temperaturze 70°C – maks. 5%,
• nasiąkliwość wody po trzystu cyklach zamarzania i odmarzania – maks. 2%. Redukcja wytrzymałości mechanicznej nie może być przy tym większa niż 10% w porównaniu z próbkami suchymi,
• nasiąkliwość na skutek dyfuzji pary wodnej – dla płyt o gr. 50 mm – maks. 5%, dla płyt o gr. 100 mm – maks. 3%, dla płyt o gr. 200 mm – maks. 1,5%,
• nasiąkliwość przy długotrwałym zanurzeniu w wodzie – maks. 0,7%, co wymusza stosowanie płyt z polistyrenu ekstrudowanego (XPS) [7].

W układzie tradycyjnym zasady doboru materiału termoizolacyjnego są identyczne jak w przypadku tarasu z uszczelnieniem zespolonym. Na dobór termoizolacji/hydroizolacji może mieć wpływ także rodzaj warstwy użytkowej. Płyty warstwy użytkowej mogą być układane na systemowych podstawkach dystansowych ułożonych bezpośrednio na warstwie hydroizolacji/termoizolacji. Warstwy te muszą być odporne na punktowe obciążenie (alternatywnie można stosować odpowiednie podkładki lub warstwy ochronne).

Paroizolacja

Wymogi stawiane materiałom paroizolacyjnym w układzie tradycyjnym są identyczne jak w wariancie z uszczelnieniem zespolonym. W układzie odwróconym funkcję paroizolacji może w niektórych sytuacjach pełnić hydroizolacja.

Warstwa użytkowa 

Warstwą użytkową mogą być:

• płytki ceramiczne zgodne z normą PN-EN 14411:2007 [8] – zasady doboru płytek, zapraw klejących, spoinujących oraz mas do wypełnień dylatacji nie różnią się od podanych dla tarasów z uszczelnieniem zespolonym. Identyczne są także zasady wykonstruowania dylatacji. Różnica polega tylko na tym, że dylatacji w płaszczyźnie płytek i jastrychu wodoprzepuszczalnego nie uszczelnia się;
• betonowe kostki brukowe, zgodne z normą PN-EN 1338:2005 [9];
• betonowe płyty brukowe, zgodne z normą PN-EN 1339:2005 [10];
• kostki brukowe z kamienia naturalnego, zgodne z normą PN-EN 1342:2003 [11].

Warstwa drenująca

Dobór materiału na warstwę drenującą i jego parametrów (zwłaszcza zdolności odprowadzania wody) zależy od przyjętego rozwiązania konstrukcyjnego, w szczególności od warstwy użytkowej. Jeżeli warstwą użytkową jest okładzina ceramiczna, do wykonania warstwy drenującej stosuje się wodoprzepuszczalne:

• jastrychy cementowe zgodne z normą PN-EN 13813:2003 [12] klasy min. C20, o zalecanej grubości przynajmniej 5,5 cm; taki jastrych wykonany jest zazwyczaj z systemowej zaprawy zarabianej na budowie czystą wodą, wodoprzepuszczalności nadaje mu specjalnie dobrany stos okruchowy;
• betony klasy min. C20/C25 według normy PN-EN 206-1:2003 [13] o zalecanej grubości przynajmniej 7 cm, wykonane z zastosowaniem kruszywa o grubym uziarnieniu (np. 16–22 mm).

Jeżeli warstwa użytkowa wykonana jest z płyt lub kostki układanej luzem na warstwie drenującej, do jej wykonania stosuje się płukane kruszywo (żwir) o uziarnieniu np. 8/16 mm lub 16/32 mm. To ostatnie rozwiązanie pozwala na uzyskanie poziomej powierzchni tarasu. Konieczne jest wtedy zwiększenie spadku powłoki wodochronnej.

Warstwa ochronna/filtrująca

W zależności od przyjętego rozwiązania konstrukcyjnego jako warstwę ochronną/filtrującą można stosować geowłókniny zgodne z normą PN-EN 13252:2002 [14], a także membrany kubełkowe lub systemowe maty ochronne (ochronno-filtrujące). Uwaga: membrana kubełkowa nie może być układana bezpośrednio na warstwie wodochronnej z masy KMB.

Wnioski

O ostatecznym układzie warstw konstrukcji tarasu decyduje dokumentacja techniczna. Podany układ warstw tarasu może (albo musi) zostać przez projektanta zmodyfikowany w sposób wynikający z konkretnego rozwiązania materiałowego (np. zastosowanie systemowej maty jako warstwy ochronnej i filtracyjnej, wykonanie hydroizolacji z materiałów cechujących się dodatkowo właściwościami paroizolacyjnymi itp.). Można np. wykonać wariant z rozwiązaniem drenażowym (tzw. niski próg), eliminujący problemy związane z błędami polegającymi na niedopasowaniu wysokości progu drzwiowego z grubością warstw konstrukcji tarasu [2]. Grubość warstw użytkowych zostaje zredukowana do ok. 22 mm (przy płytce ceramicznej – gr. 9 mm), co jest szczególnie istotne przy naprawach i remontach istniejących tarasów i balkonów, gdy niski próg drzwiowy nie pozostawia zapasu wysokości. Rozwiązanie to pozwala na pominięcie wykonania jastrychu dociskowego i ułożenie hydroizolacji bezpośrednio na termoizolacji. Istotą tego rozwiązania (rys. 5) jest specjalna mata drenażowa z tworzywa sztucznego oraz specjalne obróbki blacharskie. Jako hydroizolacja stosowane są materiały rolowe: bitumiczne membrany samoprzylepne oraz membrany z tworzywa sztucznego (np. EPDM).

Coraz częściej na warstwę użytkową stosuje się kamień naturalny. Muszą to być niewrażliwe na przebarwienia płytki i płyty z kamieni naturalnych zgodne z normami: PN-EN 12057:2005 [15], PN-EN 12058:2005 [16] lub PN-EN 1341:2003 [17]. Kamienie naturalne muszą być mrozoodporne zgodnie z wymaganiami PN-EN 12371:2002 [18]. Płyty z kamienia naturalnego uważa się za mrozoodporne zgodnie z normą PN -EN 12371:2002 [18], jeżeli po 48 cyklach zamrażania/ odmrażania spadek wytrzymałości na zginanie nie przekroczy 20% (w porównaniu z próbkami niepoddanymi cyklom zamrażania/ odmrażania). Jeżeli płytki z kamieni naturalnych klejone do jastrychu (zarówno dociskowego, jak i wodoprzepuszczalnego) są wrażliwe na przebarwienia, zaprawa klejąca i spoinująca musi być dodatkowo szybkowiążąca i szybkoschnąca. Zazwyczaj są to materiały przeznaczone do okładzin kamiennych. Również masa dylatacyjna musi być przeznaczona do tego typu zastosowań.

Taras jest jednym z trudniejszych do zaprojektowania i wykonania elementów konstrukcji. Punktem wyjścia do prawidłowego zaprojektowania jest precyzyjne określenie funkcji, jaką ma pełnić w przyszłości, analiza schematu konstrukcyjnego, określenie obciążeń i czynników destrukcyjnych, a następnie na tej podstawie przyjęcie poprawnych technicznie rozwiązań materiałowo-konstrukcyjnych. Drugim, równie ważnym, etapem jest wykonawstwo zgodne ze sztuką budowlaną. Te dwa procesy muszą ze sobą współgrać. Dlatego dokumentacja techniczna musi zawierać szczegółowe rysunki pokazujące rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe takich detali, jak: dylatacje, dojścia do ściany budynku, drzwi tarasowe, obsadzenie i uszczelnienie obróbek blacharskich itp. (szczegółowe rysunki detali można znaleźć w poradniku „Hydroizolacje w budownictwie” [19]).

Artykuł jest rozwinięciem referatu przygotowanego przez autora na VII Warsztaty Rzeczoznawcy Mykologiczno-Budowlanego organizowane we Wrocławiu w listopadzie 2010 r. przez Polskie Stowarzyszenie Mykologów Budownictwa.

Literatura

1. PN-EN 13707:2006, „Elastyczne wyroby wodochronne. Wyroby asfaltowe na osnowie do pokryć dachowych. Definicje i właściwości”.
2. PN-EN 14967:2007, „Elastyczne wyroby wodochronne. Wyroby asfaltowe do poziomej izolacji przeciwwilgociowej. Definicje i właściwości”.
3. PN-EN 13956:2005, „Elastyczne wyroby wodochronne. Wyroby z tworzyw sztucznych i kauczuku do pokryć dachowych. Definicje i właściwości”.
4. PN-EN 14909:2007, „Elastyczne wyroby wodochronne. Wyroby z tworzyw sztucznych i kauczuku do poziomej izolacji przeciwwilgociowej. Definicje i właściwości”.
5. PN-EN 14891:2009, „Wyroby nieprzepuszczające wody stosowane w postaci ciekłej pod płytki ceramiczne mocowane klejami. Wymagania, metody badań, ocena zgodności, klasyfikacja i oznaczenie”.
6. DIN V 4108-10:2004-06, „Wärmeschutz- und Energieeinsparung in Gebäuden, Anwendungsbezogene Anforderungen an Wärmedämmstoffe. Teil 10: Werkmäßig hergestellte Wärmedämmstoffe”.
7. PN-EN 13164:2003, „Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby z polistyrenu ekstrudowanego (XPS) produkowane fabrycznie. Specyfikacja”.
8. PN-EN 14411:2007, „Płytki i płyty ceramiczne. Definicje, klasyfikacja, charakterystyki i znakowanie”.
9. PN-EN 1338:2005, „Betonowe kostki brukowe. Wymagania i metody badań”.
10. PN-EN 1339:2005, „Betonowe płyty brukowe. Wymagania i metody badań”.
11. PN-EN 1342:2003, „Kostka brukowa z kamienia naturalnego do zewnętrznych nawierzchni drogowych. Wymagania i metody badań”.
12. PN-EN 13813:2003, „Podkłady podłogowe oraz materiały do ich wykonania. Materiały. Właściwości i wymagania”.
13. PN-EN 206-1:2003, „Beton – Część 1: Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność”.
14. PN-EN 13252:2002, „Geotekstylia i wyroby pokrewne. Właściwości wymagane w odniesieniu do wyrobów stosowanych w systemach drenażowych”.
15. PN-EN 12057:2005, „Wyroby z kamienia naturalnego. Elementy modularne. Wymagania”.
16. PN-EN 12058:2005, „Wyroby z kamienia naturalnego. Płyty posadzkowe i schodowe. Wymagania”.
17. PN-EN 1341:2003, „Płyty z kamienia naturalnego do zewnętrznych nawierzchni drogowych. Wymagania i metody badań”.
18. PN-EN 12371:2002, „Metody badań kamienia naturalnego. Oznaczenie mrozoodporności”.
19. M. Rokiel, „Hydroizolacje w budownictwie. Wybrane zagadnienia w praktyce”, wyd. II, Dom Wydawniczy MEDIUM, Warszawa 2009.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!