Jak skutecznie osuszać mury?

Fundament zapewnia stabilność konstrukcji i powinien chronić obiekt przed naporem wilgoci od strony gruntu, co nie zawsze ma miejsce. Strefy fundamentowe obiektów budowlanych wraz z posadowionymi na nich murami mogą być obciążane ciekami gruntowymi i wilgocią, które przy braku zabezpieczeń hydroizolacyjnych niszczą ściany budynków, pozostawiając na nich widoczne strefy zawilgocenia, wykwity solne, przebarwienia i powodując łuszczenie się powłok malarskich, odpadanie tynku itp. Widok zawilgoconych murów nie należy do rzadkości.

O powodzeniu prac osuszających decyduje poprawna eksploatacja wykonanych zabezpieczeń. Powinna ona polegać przede wszystkim na konserwacji systemów odprowadzania wód opadowych z dachu, tarasów i terenu przyległego do budynku, utrzymywaniu drożności drenaży, ciągłej sprawności systemu wentylacji pomieszczeń, kontroli stanu mykologicznego itp. Pominięcie choćby jednego z wymienionych czynników może uniemożliwić trwałe osuszenie obiektu na oczekiwanym poziomie. Istnieje wiele metod usuwania wilgoci z murów i ochrony przed jej reemisją. Najogólniej rzecz ujmując, są to metody naturalne i sztuczne (inwazyjne i bezinwazyjne).

Metody osuszania ścian

Metody naturalne sprowadzają się praktycznie do odkopywania fundamentów, które wystawione na działanie powietrza atmosferycznego sukcesywnie tracą wilgoć. W dłuższym czasie, gdy ława fundamentu osiąga oczekiwany stan niskiej wilgotności, zabezpiecza się ją metodami hydroizolacji pionowej, wykonuje opaskę drenarską i zasypuje.

Mankamentem tych metod jest ryzyko możliwych obfitych opadów i podtopień, które przywracają stan pierwotny i wymagają powtórzenia procesu osuszania. Znacznie bardziej efektywne (ze względu na tempo osuszania oraz jego skuteczność) są metody sztuczne polegające na odtwarzaniu izolacji poziomej, bo odcinają migrację wilgoci w górę, co umożliwia jej odparowywanie z wyżej położonych partii muru.

Sztuczne metody osuszania są przede wszystkim inwazyjne (np. mechaniczne, iniekcji, elektroosmozy, promieniowania elektromagnetycznego), ale są wśród nich także nieinwazyjne (np. osuszanie gorącym powietrzem, technikami absorpcyjnymi, kondensacyjnymi, mikrofalowymi). Specyfiką strefy fundamentowej jest permanentne jej obciążanie ciekami gruntowymi i wilgocią. Przy braku zabezpieczeń hydroizolacyjnych są to czynniki oddziałujące niszcząco na budowlę.

Wilgoć podciągana jest kapilarnie do wyższych partii muru, a wraz z nią transportowane są różne związki chemiczne (umownie określane mianem soli budowlanych), które tracąc wilgoć i uzyskując stany nasycenia, osadzają się na różnych wysokościach, a krystalizując, powodują rozsadzenia kapilar. Ich kryształki przy podwyższonym poziomie wilgotności powietrza absorbują wodę, ponownie rozpuszczają się i uaktywniają zawilgocenie ściany.

Poziom słupa podciągania kapilarnego może się wahać, co wynika z poziomu wilgotności gruntu i zróżnicowanych temperatur między gruntem a ścianą. Proces jest powtarzalny. Jego namacalnymi efektami są widoczne strefy zawilgocenia, wykwity solne, przebarwienia, łuszczenie się powłok malarskich, odpadanie tynku itp.

Wilgotny mur oznacza także pogarszanie właściwości termoizolacyjnych ścian oraz zaktywizowanie na takim podłożu mikroorganizmów (grzybów, alg i pleśni). Pochodną ich bytowania jest absorpcja wilgoci z powietrza i dalsza destrukcja ściany. W krótkim czasie kolonie mikroorganizmów rozwijają się i pogarszają mikroklimat w pomieszczeniu, zwłaszcza gdy wilgoć opanowuje elementy drewniane. Grzybnie mogą bez trudu wniknąć także w mineralne materiały budowlane. To właśnie z tych powodów prowadzi się działania zmierzające do osuszania ścian.

Przyczyny zawilgocenia

Nie ma jednej przyczyny zawilgocenia murów. Może ono być skutkiem np.: zmian hydrogeologicznych (podwyższenia się poziomu gruntu, wahań poziomu lustra wód powierzchniowych itp.), złej hydroizolacji lub jej uszkodzenia (co służy kapilarnemu podciąganiu wilgoci), kondensacji pary wodnej na wbudowanych w mury elementach instalacji c.o. lub wod.-kan., a także zaniedbań i błędów popełnionych przy remontach (wadliwie wykonanych izolacji, pokryć dachowych, odwodnienia, drenażu itp.).

Niezależnie od wybranej metody musi być poprzedzone rozpoznaniem przyczyn zawilgocenia. Najczęstszą przyczyną jest napór wilgocigruntowej na fundament. Model działania hydroizolacji sprowadza się wówczas do wykonania bariery odgradzającej zewnętrzną strefę mokrą (gruntu) od bryły fundamentu. Barierę taką musi charakteryzować wytrzymałość mechaniczna na parcie wód gruntowych i dyfuzję wilgoci, działanie sił tarcia przemieszczającego gruntu, przypadkowe uderzenia oraz oddziaływanie czynników termicznych (wysadzinowość – strefa przemarzania) i czynników chemiczno-biologicznych (środowisko pH gruntu, kwasy humusowe, działanie bakterii glebowych, roślin, robactwa, gryzoni).

Jej przedpole stanowi system drenażu opaskowego, który tworzą dreny i studzienki kontrolne odprowadzające wody gruntowe i opadowe poza strefę fundamentów (zwykle wykonane z ceramiki, odlewów betonowych i wyprasek z tworzyw sztucznych) oraz okalające je siatki i geowłókniny utrudniające blokowanie (zamulanie) systemu. Właściwa hydroizolacja fundamentów ma charakter kontaktowy (przyleganie materiału do płaszczyzny ściany fundamentowej i powierzchni ławy fundamentowej – izolacje powłokowe – bądź jego przenikanie do wewnętrznych struktur muru – izolacje penetrujące). Usunięcie przyczyn zawilgocenia (odcięcie dopływu wilgoci) w dalszej perspektywie prowadzi do obniżania stopnia obciążenia ściany wilgocią.

Podatność murów na zawilgocenie zależy od czynników zewnętrznych, ale też m.in. od technologii murowania i zastosowanych materiałów budowlanych oraz odpowiedniego dla danego przypadku doboru środków i metod konserwacyjnych. O powodzeniu prac osuszających decyduje poprawna eksploatacja wykonanych zabezpieczeń polegających przede wszystkim na konserwacji systemów odprowadzania wód opadowych z dachu, tarasów i terenu przyległego do budynku, utrzymywanie drożności drenaży, ciągłej sprawności systemu wentylacji pomieszczeń, kontrola stanu mykologicznego itp. Pominięcie choćby jednego z wymienionych czynników może uniemożliwić trwałe osuszenie obiektu.

Sposoby usuwania wilgoci

Najpopularniejsze są zabezpieczenia powierzchniowe wykonywane najczęściej z powłok mineralnych lub bitumicznych nakładanych na zewnętrzną powierzchnię przegrody budowlanej (od strony kontaktu z wodą). Mają one jednak dużo mankamentów i nie zawsze bywają skuteczne. Praktyka budowlana dysponuje wieloma metodami usuwania wilgoci z murów i ochrony przed jej reemisją. Najogólniej są to metody naturalne i sztuczne (inwazyjne i bezinwazyjne).

Czasochłonne naturalne metody osuszania sprowadzają się do odkopywania fundamentów, które – poddane wpływowi powietrza atmosferycznego – sukcesywnie wytrącają wilgoć. W dłuższym okresie, gdy ława fundamentu osiąga oczekiwany stan niskiej wilgotności, zabezpiecza się ją metodami hydroizolacji pionowej, wykonuje opaskę drenarską i zasypuje. Mankamentem tej metody jest ryzyko możliwych obfitych opadów i podtopień, które przywracają stan pierwotny, a w związku z tym sprawiają, że proces osuszania należy powtarzać. Znacznie korzystniejsze, ze względu na tempo osuszania oraz jego skuteczność, jest zastosowanie jednej z metod sztucznych.

Metody sztuczne polegają na odtworzeniu izolacji poziomej – przerywają migrację wilgoci w górę, dzięki czemu ułatwiane są procesy jej odparowywania z wyżej położonych partii muru. Osuszanie według tych metod odbywa się przede wszystkim w sposób inwazyjny (np. metodami mechanicznymi, iniekcji, elektroosmozy, promieniowania elektromagnetycznego), a także nieinwazyjny (np. osuszania gorącym powietrzem, technikami absorpcyjnymi, kondensacyjnymi, mikrofalowymi).

Metody nieinwazyjne działają podobnie jak osuszanie naturalne. Mur schnie dzięki podniesieniu temperatury wewnątrz pomieszczenia przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniej wentylacji. W zależności od wybranej metody czas osuszania trwa od kilku do kilkunastu tygodni. Przy osuszaniu mikrofalowym wykorzystuje się wiązkę fal elektromagnetycznych emitowanych do muru z promienników mikrofalowych. Mikrofale silnie pochłaniane przez wilgoć/wodę powodują szybki wzrost jej temperatury i jej transpirację w kierunku powierzchni.

Aparatura zapewnia równomierną emisję fal w podgrzewanym obszarze muru, które powodują usuwanie wilgoci poza nagrzany obszar. Zaletą metody jest duża szybkość osuszania murów na całej jej grubości oraz likwidacja zagrzybienia i pleśni.

W osuszaniu absorpcyjnym woda cyklicznie odbierana jest z zawilgoconych przegród przez wcześniej osuszone powietrze cyrkulujące przez urządzenia osuszaczy, gdzie kondensuje wilgoć, która odprowadzana jest osobnym kanałem na zewnątrz osuszanego pomieszczenia. Przy osuszaniu kondensacyjnym osuszacz zasysa za pomocą wentylatora wilgotne powietrze, które trafia do zimnej wężownicy parownika. Tam następuje wykroplenie na powierzchni chłodnicy kondensatu, który trafia do instalacji ściekowej. Osuszone powietrze po przepłynięciu przez nagrzewnicę ponownie wdmuchiwane jest do pomieszczenia.

W metodach elektrofizycznych fale elektromagnetyczne odwracają kierunek kapilarnego ruchu wilgoci i przeciwdziałają jej podciąganiu. Emitowane są one z urządzeń wytwarzających pole elektromagnetyczne i zasilanych prądem zmiennym, ewentualnie czerpiących energię z pola geoelektromagnetycznego. Ich długotrwałe działanie powstrzymuje podciąganie kapilarne i tym samym spełnia rolę izolacji poziomej.

Wśród tych metod wymienić należy grawomagnetokinezę wykorzystującą energię naturalnego pola magnetycznego Ziemi, które w sposób ciągły emituje fale o charakterze grawomagnetycznym.

Specjalne urządzenia generują pole o ściśle dobranej amplitudzie i częstotliwości, które oddziałując na obecną w kapilarach wilgoć z rozpuszczonymi w niej solami budowlanymi, wymusza jej transport do gruntu, a mur osusza do poziomu wód gruntowych. Gdy ściany uzyskają naturalny stopień zawilgocenia, tworzona jest izolacja pozioma, która chroni obiekt przed ponownym zawilgoceniem wskutek podciągania wody z gruntu.

Metody inwazyjne

Wśród metod inwazyjnych należy wymienić techniki mechanicznego podcinania murów oraz metody iniekcyjne. W metodach mechanicznych powszechne jest odcinkowe podcinanie murów piłami w celu założenia izolacji pionowych i poziomych. W szczelinach wycinanych odcinków o długości 1–1,5 m, po ich przedmuchaniu sprężonym powietrzem, układa się na zakład konwencjonalne izolacje poziome (np. membrany hydroizolacyjne, papę fundamentową itp.), a następnie szczelinę klinuje się w miejscach łączeń materiału izolacyjnego i cementuje za pomocą pakerów, po czym kliny się usuwa.

Możliwe jest też wbijanie chromowo-niklowych blach falistych bez konieczności podcinania murów i używania zaprawy cementowej.

Po wprowadzeniu izolacji w miejscu jej osadzenia na powierzchnię muru nanoszony jest specjalny tynk izolacyjny stanowiący izolację pionową.

Techniki iniekcyjne i nasączeniowe uznawane są za sprawdzone sposoby renowacji murów wykonanych z materiałów o strukturze kapilarno-porowatej. Z ich udziałem tworzone są w murach poziome blokady hydrofobowe. Bariera pozioma powstaje na skutek hydrofobizacji kapilar, ewentualnie ich zatykania. Najpierw wierci się w murze otwory (ich układ, liczba i głębokość zależą od warunków wilgotnościowych ściany i chłonności muru), a następnie przez nie wprowadza się do przegród środek iniekcyjny. W technikach nasączeniowych najczęściej stosuje się żywice organiczne, parafiny modyfikowane, emulsje bitumiczne, roztwory krzemianów metali alkalicznych (sodu, potasu, litu) oraz inne środki hydrofobizujące.Do iniekcji stosuje się iniekty jedno- i dwuskładnikowe epoksydowe, poliuretanowe, akrylowe, mikrocementy, kompozyty polimerowo-cementowe i hydrożele z kopolimerów akrylowoamidowych (akrylaty), modyfikowane zaczyny cementowe, mikrocementowe, na bazie szkła wodnego i inne. Iniektowanie muru – w zależności od stosowanego środka – można wykonywać metodami bezciśnieniowymi lub pod ciśnieniem. Po nasyceniu muru środkiem iniekcyjnym odwierty zasklepiane są systemowo dobranymi do metody zaprawami uszczelniającymi. Jedną z metod iniekcyjnych jest metoda iniekcji krystalicznej, która pozwala na wytworzenie poziomej i pionowej blokady hydrofobowej.

W tym wypadku wywiercone otwory najpierw się nawilża, a następnie wprowadza do nich grawitacyjnie środek inie kcyjny składający się z cementu portlandzkiego, aktywatora krzemianowego i wody. Izolacje poziome przeciwwilgociowe można też wykonywać metodą iniekcji termicznej – otwory nawiercone w wilgotnym murze nasączane są przy użyciu termopakerów kompozytem wosków naftowych o właściwościach uszczelniających i hydrofobizujących. Rozwiązanie to zalecane jest zwłaszcza w murach bardzo zasolonych.

Aby przyspieszyć prace przy osuszaniu murów, często korzysta się z dwustopniowych technik osuszeniowych. W pierwszym etapie nawierca się w murze otwory, w które wprowadzane są urządzenia grzejne, a po osuszeniu metodą iniekcji wprowadza się do otworów środki hydrofobowe. Ocenę skuteczności metod powinni przeprowadzać specjaliści, ponieważ istotą każdego przypadku jest precyzyjny i staranny dobór optymalnego zakresu prac oraz metody osuszenia, izolacji i renowacji.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!