Masy KMB do hydroizolacji fundamentów

Podłożem pod hydroizolację z mas KMB może być:

• mur ceglany (z cegły ceramicznej, piaskowo-wapiennej),
• mur z betonu komórkowego,
• mur z pustaków lub bloczków betonowych,
• mur z pustaków/bloczków żużlobetonowych,
• mur mieszany,
• beton/żelbet według normy PN-EN 206-1:2003 [1] (niedopuszczalne jest zatem wykonywanie powłoki na tzw. chudym betonie),
• tynk tradycyjny cementowy klasy CS III lub CS IV według normy PN-EN 998-1:2010 [2],
• istniejące powłoki i pokrycia bitumiczne (asfaltowe),
• hydroizolacje z cementowych szlamów uszczelniających.

Wytyczne „Richtlinie für die Planung…” [3] dopuszczają wykonywanie powłok wodochronnych na innych podłożach niż wymienione, wymagają jednak przeprowadzenia próby przed stosowaniem.

Mimo że masy KMB mogą być zarówno izolacją przeciwwilgociową, jak i przeciwwodną, sposób wykonania hydroizolacji będzie się w tych przypadkach różnił. Chodzi nie tylko o detale (dylatacje, przejścia rurowe), lecz także o rozwiązanie konstrukcyjne przyziemia (ławy – posadzka albo płyta fundamentowa).

Obciążenie wilgocią/ niezalegającą wodą opadową

Wytyczne „Richtlinie für die Planung…” [3] w odniesieniu do obciążenia wilgocią pokazują na rysunkach wariant z monolityczną płytą denną (rys. 1). Takie podejście likwiduje jedno z częściej pojawiających się miejsc przecieków – na styku izolacji ław z izolacją posadzki – spowodowanych brakiem szczelnego połączenia powłok wodochronnych lub ich przerwania w tym miejscu (gdy nie wykonano dylatacji i występują duże różnice osiadań między ławą fundamentową a posadzką). Sposób uszczelnienia styku izolacji poziomej z pionową pokazano na rys. 2, natomiast sposób wykonania strefy cokołowej na rys. 3.

Zalecenia pokazane na tych dwóch rysunkach wymagają komentarza. Jeśli chodzi o sposób połączenia izolacji poziomej z pionową, w praktyce jest to faseta albo z masy KMB (o ile zezwala na to producent materiału), albo z systemowej cementowej zaprawy uszczelniającej. W polskich warunkach, zdaniem autora, lepsze wydaje się rozwiązanie pokazane na rys. 4. Dotyczy ono wprawdzie płyty dennej z betonu wodonieprzepuszczalnego, lecz nie pozwala na popełnienie błędu (wynikającego z niechlujnego wykonawstwa) umożliwiającego wnikanie wilgoci w ścianę fundamentową, nad izolacją poziomą.

Jeżeli chodzi o strefę cokołową, przerwanie ciągłości warstwy termoizolacji powoduje pewne konsekwencje. Z analizy cieplno-wilgotnościowej wynika, że w tego typu ścianie trójwarstwowej dochodzi do kondensacji wilgoci w strefie styku termoizolacji z murem, dlatego konieczne jest wykonanie warstwy odprowadzającej skropliny na zewnątrz (np. zastosowanie taśmy uszczelniającej wklejanej na szlam) oraz wstawienia kratek lub zostawienie co trzeciej–czwartej niewypełnionej spoiny. Złe wykonanie tego detalu może niestety doprowadzić do zawilgocenia wieńca stropu, a dalej fragmentu cokołu wilgocią pochodzącą ze skroplin pary wodnej na warstwie izolacji. Wilgoć będzie więc wnikała w konstrukcję od środka. Jest to tym bardziej niebezpieczne, że w początkowym okresie nie będzie to widoczne. Skutki ujawnią się dopiero po kilku latach.

Wariant uszczelnienia strefy cokołowej ściany jednowarstwowej pokazano na rys. 5. Warto zwrócić uwagę, że jako izolację cokołu stosuje się nie materiały bitumiczne, lecz elastyczne szlamy uszczelniające. Zdaniem autora izolacja strefy cokołowej (wykonana zawsze z materiału mineralnego – elastycznego szlamu) powinna sięgać powyżej strefy oddziaływania wody rozbryzgowej (przy opasce żwirowej – min. 30 cm, przy betonowej – min. 50 cm). Również strefa połączenia masy KMB ze szlamem powinna być wykonana tuż pod poziomem terenu, tak aby uniknąć oddziaływania promieni UV na masę KMB.

Obciążenie zalegającą wodą opadową/wodą pod ciśnieniem

Taka sytuacja wymusza posadowienie budynku na płycie fundamentowej (możliwe jest oczywiście posadowienie budynku niepodpiwniczonego na ławach) i stawia znacznie wyższe wymagania technologiczno-materiałowe.

Po pierwsze, podłoże musi umożliwiać przeniesienie obciążeń od parcia hydrostatycznego wody. Poziom wody np. 40 cm powyżej poziomu posadzki to tylko obciążenie 400 kg na 1 m² powierzchni podłogi. Dlatego w budynkach podpiwniczonych jedynym poprawnym rozwiązaniem jest wykonanie odpowiednio zwymiarowanej płyty dennej.

Schemat wykonania hydroizolacji w tym przypadku pokazano na rys. 6–8. Z rys. 6 i rys. 8 wyraźnie wynika, że hydroizolacja ułożona jest na konstrukcyjnym betonie/żelbecie podkładowym. Dlatego błędem jest układanie powłoki wodochronnej na chudym betonie. W wytycznych „Richtlinie für die Planung…” [3] jednoznacznie wymaga się, żeby była to odpowiednio zwymiarowana płyta z betonu klasy przynajmniej C25/30 (dawna klasa B30, w poprzednim wydaniu była mowa o klasie B25). Następną warstwą jest warstwa rozdzielająca (np. z folii PE) i warstwa ochronna (z jastrychu cementowego o wytrzymałości na ściskanie nie niższej niż beton płyty dennej). Warstwy te mają za zadanie zabezpieczyć hydroizolację przed uszkodzeniem przy wykonywaniu robót betoniarsko-zbrojarskich płyty dennej.

Uwaga: podane na rys. 1–8 rozwiązania są schematami konstrukcyjnymi. W zależności od konkretnego rozwiązania technologiczno- materiałowego może zajść konieczność wykonania dodatkowych czynności.

Przygotowanie podłoża

Błędy wykonawcze przy wykonywaniu powłok wodochronnych to druga z dwóch podstawowych przyczyn problemów z wilgocią. Stąd w wytycznych „Richtlinie für die Planung…” [3] położono nacisk na:

• odpowiednie przygotowanie podłoża,
• poprawną aplikację materiału,
• zabezpieczenie powłoki wodochronnej przed uszkodzeniem w trakcie realizacji dalszych prac budowlanych i podczas eksploatacji obiektu,
• kontrolę każdego etapu robót.

Przeznaczone do uszczelniania podłoże musi być mocne, stabilne, nośne, wolne od substancji, które mogą pogorszyć przyczepność (luźnych i niezwiązanych cząstek, środków antyadhezyjnych, zabrudzeń itp.).

Ponadto nie może mieć ono ostrych krawędzi i nierówności, wystających wtrąceń itp. Wystające wypukłości należy skuć. Obecność luźnych i niezwiązanych cząstek można stwierdzić przez potarcie podłoża ręką lub przyklejenie taśmy malarskiej. Osadzanie się na dłoni (lub taśmie, po jej zerwaniu) pyłu i zanieczyszczeń wskazuje na niedostateczne oczyszczenie podłoża. Stabilność podłoża czy obecność ewentualnych słabo związanych warstw wierzchnich można sprawdzić na podstawie próby zarysowania ostrym przedmiotem, np. gwoździem. Odspajanie się fragmentów podłoża świadczy o niestabilności warstw wierzchnich, natomiast zagłębianie się końcówki gwoździa w podłoże – o jego zbyt małej wytrzymałości. Konieczne jest wtedy dodatkowe wzmocnienie podłoża lub usunięcie niestabilnych fragmentów do uzyskania stabilnego rdzenia. Zawsze konieczna jest także ocena wizualna przygotowanego podłoża. Wygląd należy oceniać przez oględziny w rozproszonym świetle dziennym lub sztucznym, z odległości 50–100 cm. Pozwala to wykryć rysy, spękania itp. wady. Chłonne podłoża należy przygotować w sposób zalecany przez producenta masy KMB (może to być np. zagruntowanie systemowym preparatem gruntującym). 

W wewnętrznych narożach należy wykonać wyoblanie (fasetę). Zaleca się zastosowanie specjalnych, systemowych zapraw cementowych (szybkowiążących i/lub polimerocementowych). Nie zaleca się wykonywania faset z samej zaprawy cementowej – należy ją zmodyfikować emulsją polimerową. W przypadku obciążenia zalegającą wodą opadową lub wodą pod ciśnieniem zalecane jest wykonanie fasety z systemowej zaprawy cechującej się wodonieprzepuszczalnością lub dodatkowe wykonanie na związanej fasecie powłoki uszczelniającej z cienkowarstwowej zaprawy uszczelniającej (szlamu). Promień fasety powinien wynosić 4–6 cm. Jeżeli zezwala na to producent systemu, faseta może być wykonana z masy bitumicznej. W takim wypadku jej promień powinien wynosić maks. 2 cm.

Niedopuszczalna jest aplikacja mas polimerowo-bitumicznych na podłożach zamarzniętych. Temperaturę aplikacji (dotyczy to temperatury podłoża i powietrza) określa producent stosowanego wyrobu (zazwyczaj jest to przedział temperatur od +5°C do +30°C). Jednocześnie temperatury otoczenia i podłoża powinny być co najmniej o 3°C wyższe od temperatury punktu rosy.

Należy zwracać szczególną uwagę na wilgotność podłoża. Masy KMB z reguły tolerują wilgotność podłoża podczas nakładania, jednak należy przestrzegać wytycznych z karty technicznej zastosowanego produktu oraz kierować się zdrowym rozsądkiem. Szczególną uwagę należy zwrócić na wilgotność podłoża w momencie wykonywania poziomej hydroizolacji pod płytą denną (rys. 6). Jeżeli beton jest zbyt mokry, należy dodatkowo wykonać wstępne uszczelnienie ze szlamu (jedną warstwą). Można do tego zastosować szlam sztywny.

Także przy możliwości wystąpienia ciśnienia odrywającego powłokę bitumiczną od podłoża należy stosować dodatkowo warstwę uszczelniającą ze szlamu mineralnego.

Mur

Masy KMB mogą być nakładane na nieotynkowany mur. Konieczne jest jednak jego staranne wyspoinowanie oraz wypełnienie ubytków czy nierówności. Wszelkie wyłomy o głębokości powyżej 5 mm oraz spoiny muszą być wypełnione zaprawami odpowiednimi do rodzaju podłoża (tzn. dobranymi pod względem parametrów wytrzymałościowych). Najlepsze są suche zaprawy zarabiane na budowie czystą wodą (cechują się stabilnością parametrów, konsystencją, skurczem). Często stosuje się do tego celu zaprawy przygotowane na budowie, nie należy wtedy jednak używać tylko tradycyjnych zapraw cementowych (cementowo-wapiennych), niezbędne jest stosowanie jako modyfikatora emulsji polimerowej. Powłokę wodochronną można nakładać po wyschnięciu materiału reprofilacyjnego.

Jeżeli ubytki nie są głębsze niż 5 mm, do reprofilacji można stosować albo materiał bitumiczny zalecany przez producenta masy uszczelniającej (zazwyczaj jest to ta sama masa uszczelniająca typu KMB), albo zaprawę cementową (przy tak niewielkich grubościach nakładanej warstwy stosowanie tradycyjnej zaprawy cementowej lub cementowo-wapiennej bez dodatku modyfikatorów jest niedopuszczalne). Jeżeli jest to wymagane, podłoże trzeba zagruntować gruntownikiem systemowym. Gdy do naprawy stosuje się masę KMB, najczęściej wykonuje się tzw. szpachlowanie drapane, tzn. nakłada się masę bitumiczną za pomocą pacy, wcierając ją mocno w podłoże. Warstwy tej nie wlicza się do grubości powłoki wodochronnej.

Mury z chłonnych materiałów typu beton komórkowy wymagają dodatkowych czynności przygotowawczych. Może to być, w zależności od zastosowanej masy KMB, gruntowanie gruntownikiem systemowym lub wykonanie zamykającego pory szpachlownia z modyfikowanych polimerami szpachlówek cementowych.

Beton

Podłoża betonowe należy obowiązkowo oczyścić z pozostałości olejów szalunkowych i innych substancji, które mogą powodować pogorszenie przyczepności (obecność olejów szalunkowych można wykryć np. przez próbę zwilżania). Dotyczy to także mleczka cementowego i silnie związanych z podłożem zanieczyszczeń. Można to uczynić metodami mechanicznymi lub, na niewielkich powierzchniach, ręcznie. Zalecane metody usunięcia zanieczyszczeń materiałami bitumicznymi, farbami oraz smołami to metody strumieniowo-ścierne (piaskowanie), frezowanie lub groszkowanie.

Raki, wykruszenia i inne ubytki, w zależności od ich wielkości, trzeba uzupełnić zaprawami reprofilacyjnymi (np. typu PCC). Niewielkie nierówności (do 5 mm głębokości) można także egalizować zalecaną przez producenta masą bitumiczną nakładaną przez szpachlowanie.

Tynki

Niestabilne fragmenty tynków należy usunąć, ubytki uzupełnić odpowiednią do rodzaju podłoża zaprawą tynkarską (cementową). Zaleca się tu stosowanie dodatkowo polimerowych modyfikatorów dodawanych do wody zarobowej i/lub nakładanie zapraw na warstwie sczepnej. Wszelkie rysy, bruzdy i wyłomy trzeba uzupełnić w analogiczny sposób.

Istniejące warstwy hydroizolacyjne

Masy KMB można nakładać na istniejących materiałach uszczelniających tylko wtedy, gdy są one do siebie dostosowane. W razie wątpliwości starą izolację trzeba usunąć. Obowiązkowo należy usunąć wszelkie istniejące materiały uszczelniające na bazie smoły.

Aby zapewnić dobrą przyczepność masy KMB do istniejącego bitumicznego podłoża, z reguły trzeba wykonać dodatkowe gruntowanie emulsją bitumiczną. Musi ona cechować się zdolnością penetracji w stare podłoża bitumiczne, a dalsze roboty możliwe są natychmiast po wyschnięciu gruntownika. Można stosować tylko preparaty gruntujące zalecane przez producenta systemu. Przy gruntownikach bezrozpuszczalnikowych dalsze prace zazwyczaj można prowadzić natychmiast po wyschnięciu preparatu. Zdolność penetracji gruntowników rozpuszczalnikowych w istniejące podłoże bitumiczne jest z reguły większa niż preparatów bezrozpuszczalnikowych, jednak wymagają one dłuższej przerwy technologicznej, niezbędnej do odparowania rozpuszczalnika. Stabilność tak zagruntowanej powierzchni można dodatkowo poprawić przez posypanie świeżej powłoki gruntującej, zwłaszcza rozpuszczalnikowej, suszonym piaskiem kwarcowym o uziarnieniu np. 0,2–1,0 mm. W szczególnych przypadkach zaleca się wykonanie próby przyczepności masy hydroizolacyjnej do istniejącego podłoża bitumicznego.

Należy podkreślić, że przygotowanie podłoża (i jego sprawdzenie) jest jednym z najważniejszych etapów prac hydroizolacyjnych. Dlatego w wytycznych „Richtlinie für die Planung…” [3] poświęcono temu zagadnieniu relatywnie dużo miejsca, tak szczegółowo opisując niezbędne do wykonania podstawowe czynności technologiczne. Podczas nakładania mas KMB na podłożach betonowych (zwłaszcza wilgotnych), szczególnie w miesiącach letnich, często dochodzi do tworzenia się pęcherzy pod świeżą powłoką. Odpowiedzialne za ten stan rzeczy są niewidoczne gołym okiem pory. W celu zmniejszenia ryzyka tworzenia się pęcherzy zalecane jest wstępne przeszpachlowanie powierzchni (szpachlowanie drapane). Drugim problemem są raki i ubytki na powierzchni rozszalowanego betonu. Taką sytuację ilustrują fot. 1–2. Należy wówczas rozważyć wykonanie szpachlowania drapanego lub lokalnego wyrównania (naprawy) powierzchni za pomocą zaprawy PCC.

Literatura

1. PN-EN 206-1:2003, „Beton. Część 1: Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność”.
2. PN-EN 998-1:2010, „Wymagania dotyczące zapraw do murów. Część 1: Zaprawa tynkarska”.
3. „Richtlinie für die Planung und Ausführung von Abdichtung mit kunststoffmodifizierten Bitumendickbeschichtungen (KMB) – erdberührte Bauteile”, Deutsche Bauchemie e.V., 2010.
4. DIN 18195, „Bauwerksabdichtung”, VIII 2000.
5. DIN 4030, Teil 1, „Beurteilung betonangreifender Wasser, Boden und Gase. Grundlagen und Grenzwerte”, VI 1991.
6. „Richtlinie für die Planung und Ausführung von Abdichtung erdberührter Bauteile mit flexiblen Dichtungsschlämmen”, Deutsche Bauchemie e.V., 2006.
7. WTA Merkblatt 4-6-05, „Nachträgliches Abdichten erdberührter Bauteile”.
8. „Richtlinie für die fachgerechte Planung und Ausführung des Fassadensockelputzes sowie des Anschlusses der Außenanlagen”, I 2002.
9. M. Rokiel, „Poradnik. Hydroizolacje w budownictwie. Wybrane zagadnienia w praktyce”, wyd. II, Dom Wydawniczy MEDIUM, Warszawa 2009.
10. Warunki techniczne wykonania i odbioru robot budowlanych, Verlag Dashofer, 2011.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!