Hydroizolacje budynków posadowionych na płycie fundamentowej

*****
Artykuł dotyczy hydroizolacji budynków posadowionych na płycie fundamentowej. Autor omawia najważniejsze zagadnienia dotyczące projektowania hydroizolacji oraz zwraca uwagę na wagę poprawnie wykonanej dokumentacji. Wymienia i opisuje materiały do izolacji przeciwwodnej.

Waterproofing of buildings built on foundation slabs

The article concerns the waterproofing of buildings built on foundation slabs. The author discusses the most important issues regarding waterproofing design and draws attention to the importance of correctly prepared documentation. He also lists and describes materials used for waterproofing.
*****

Pokazany na RYS. 1 schemat jest typowym układem powłok wodochronnych, jednak ulega on obecnie dość znaczącym modyfikacjom. Wynika to z wymagań stawianych budynkom pasywnym czy zeroenergetycznym. Charakterystyczna dla tego wariantu jest obecność izolacji pod płytą denną. Oznacza to, że nie ma jednego z najbardziej krytycznych detali występujących przy posadowieniu na ławach – połączenia izolacji podłogi (izolacja ta znajduje się na płycie podłogi na gruncie) z izolacją na ławach fundamentowych. Rozwiązanie to wymaga wykonania płyty z betonu podkładowego, na którym wykonana będzie powłoka uszczelniająca. Nie może to być wylewka z tzw. chudego betonu, lecz konstrukcyjna płyta o grubości adekwatnej do obciążeń. Nie oznacza to, że taki wariant wymaga mniejszej staranności, wręcz przeciwnie, przy zbiegu „radosnej twórczości projektowej i wykonawczej” dość szybko może się okazać, że zamiast skutecznej hydroizolacji mamy do czynienia wręcz z wadą nieusuwalną.

Hydroizolacja nie jest elementem decydującym o bezpieczeństwie budynku, ma natomiast bezpośredni wpływ na komfort użytkowania obiektu oraz zdrowie przebywających w nim osób. Dlatego sposób zaprojektowania i wykonania powłok wodochronnych w takim przypadku wymaga bardzo szczegółowej analizy, a ich wykonanie bardzo wysokiej kultury technicznej.

Jako podstawowe obciążenie powłok wodochronnych przyjmuje się wilgoć/wodę. W przypadku posadowienia na płycie fundamentowej dochodzą obciążenia mechaniczne, i nie jest to tylko, jak w przypadku budynku na ławach, obciążenie statyczne od ustawionych na hydroizolacji ścian fundamentowych. Płyta denna jest zbrojona, zatem mamy do czynienia z koniecznością ochrony hydroizolacji podczas wykonywania robót zbrojarskich. Z tego powodu (obciążenia działające na powłokę hydroizolacyjną – płyta konstrukcyjna układana jest na hydroizolacji i w żadnym wypadku nie może jej uszkodzić) wymusza szczególnie staranny dobór materiałów wodochronnych pod kątem parametrów, jak również konieczność ochrony powłoki zarówno w trakcie układania, jak i eksploatacji. Dlatego bardzo ważna jest starannie przygotowana dokumentacja techniczna.

Szczególne znaczenie ma słowo „starannie”. Chodzi o to, żeby już na etapie projektowania powstały szczegółowe rysunki detali (np. połączenia izolacji pionowej z poziomą, sposobu zabezpieczenia strefy cokołowej, uszczelnienia dylatacji, przejść rurowych itp. – jest to w zasadzie wymóg formalny, jednak często lekceważony) oraz analiza kosztów wykonania powłok wodochronnych. Jeżeli chodzi o rysunki detali, najlepiej gdyby ujmowały one konkretne rozwiązanie technologiczno-materiałowe – muszą definiować rodzaj zastosowanego materiału (np. masa KMB, papa termozgrzewalna, membrana samoprzylepna, folia z tworzywa sztucznego itp.), podając kluczowe dla trwałości eksploatacyjnej zasadnicze właściwości (parametry) stosowanego materiału wodochronnego.

Modyfikacja detali możliwa jest jedynie ze względu na specyfikę konkretnego materiału konkretnego producenta (np. gruntowanie/brak gruntowania, sposób wklejania taśmy, stosowanie wkładki zbrojącej/fizeliny ochronnej itp.), nie może jednak w znaczący sposób zmieniać zasadniczych wymogów, takich jak najważniejsze parametry materiału hydroizolacyjnego czy ilości/grubości warstw. Z kolei analiza kosztów jest potrzebna, aby na etapie wykonawstwa nie zaszła „potrzeba” wymiany materiału na tańszy.

Poprawna dokumentacja to pierwszy etap sukcesu, drugi to poprawne wykonawstwo. Po pierwsze, nie wolno dopuszczać do samowolnej modyfikacji technologii wykonywanych prac przez wykonawcę. Po drugie, należy bezwzględnie kontrolować poszczególne etapy prac, po trzecie, należy zwrócić szczególną uwagę na detale (są one na początku listy najczęstszych przyczyn przecieków).

Hydroizolację budynków posadowionych na płycie fundamentowej należy zawsze projektować i wykonywać jako przeciwwodną, niezależnie od rzeczywistego obciążenia wilgocią/wodą. Teoretycznie może wystąpić i w praktyce spotyka się sytuacje, że występuje jedynie obciążenie wilgocią lub niezalegającą wodą opadową, ale należy pamiętać, że są to przypadki relatywnie rzadkie. Nawet w przypadku stwierdzenia w badaniach warunków gruntowo-wodnych niewystępowania wody gruntowej okazuje się (niestety najczęściej post factum), że konieczne było wykonanie izolacji typu ciężkiego (szczegóły w dalszej części tekstu). Biorąc jednak pod uwagę fakt, że po wykonaniu izolacji pod płytą denną nie ma do niej dostępu, konieczność wykonania jej jako przeciwwodnej wydaje się być oczywista.

Konstrukcje i elementy konstrukcyjne powinny być projektowane, budowane i utrzymane w taki sposób, aby nadawały się do użytku w sposób ekonomiczny w okresie przewidzianym w projekcie. W szczególności konstrukcja powinna spełniać, z odpowiednim stopniem niezawodności, między innymi następujące wymaganie: nie powinna wykazywać uszkodzeń w stopniu nieproporcjonalnym do pierwotnej przyczyny w wyniku takich wydarzeń, jak powódź, obsunięcie terenu, pożar, wybuch, lub w rezultacie błędów ludzkich (wymaganie odporności konstrukcji) [2].

Odpowiedni stopień niezawodności należy określić, biorąc pod uwagę możliwe konsekwencje utraty niezawodności, jak również koszt, zakres wysiłków i czynności niezbędnych do ograniczenia ryzyka zniszczenia, a zabiegi, które powinny być podjęte, aby osiągnąć odpowiedni stopień niezawodności, obejmują w tym zakresie przede wszystkim uwzględnienie wymagań dotyczących utrzymania i trwałości oraz zastosowania środków ochronnych.

Powyższy wymóg to nic innego, jak obowiązek doboru rozwiązania technologiczno-materiałowego do warunków brzegowych występujących na konkretnym obiekcie poprzez określenie warunków brzegowych pracy powłoki wodochronnej i przyporządkowanie do nich możliwych do zastosowania materiałów poprzez zdefiniowanie zasadniczych charakterystyk (minimalnych lub maksymalnych parametrów materiałów lub systemów wodochronnych).

Poznaj materiały stosowane do wykonania warstwy wodochronnej 

Literatura

1. M. Rokiel, „Hydroizolacje zagłębionych w gruncie części budynków”, „IZOLACJE” 6/2024, s. 70–75.
2. PN-ISO 2394:2000, „Ogólne zasady niezawodności konstrukcji budowlanych”.
3. PN-EN 13969:2006/A1:2007, „Elastyczne wyroby wodochronne – Wyroby asfaltowe do izolacji przeciwwilgociowej łącznie z wyrobami asfaltowymi do izolacji przeciwwodnej części podziemnych – Definicje i właściwości”.
4. DIN 18533-1:2017-07, „Abdichtung von erdberührten Bauteilen
Teil 1: Anforderungen, Planungs- und Ausführungsgrundsätze
Teil 2: Abdichtung mit bahnenförmigen Abdichtungsstoffen
Teil 3: Abdichtung mit bahnenförmigen Abdichtungsstoffen”.
5. DIN SPEC 20000-202, „Anwendung von Bauprodukten in Bauwerken — Teil 202: Anwendungsnorm für Abdichtungsbahnen nach Europäischen Produktnormen zur Verwendung als Abdichtung von erdberührten Bauteilen, von Innenräumen und von Behältern und Becken”.
6. PN-EN 13967 PN-EN 13967:2012, „Elastyczne wyroby wodochronne – Wyroby z tworzyw sztucznych i kauczuku do izolacji przeciwwilgociowej łącznie z wyrobami z tworzyw sztucznych i kauczuku do izolacji przeciwwodnej części podziemnych – Definicje i właściwości”.
7. PN-EN 15814+A2:2015-02, „Grubowarstwowe powłoki asfaltowe modyfikowane polimerami do izolacji wodochronnej – Definicje i wymagania”.
8. Richtlinie für die Planung und Ausführung von Abdichtungen mit polymermodifizierten Bitumendickbeschichtungen (PMBC), ZDB 2020.
9. M. Rokiel, „Hydroizolacje w budownictwie. Projektowanie. Wykonawstwo”, wyd. III, Grupa MEDIUM, Warszawa 2019.