Wpływ parametrów fizykalnych elementów stolarki okiennej na współczynnik przenikania ciepła okien

Wiadomo, że okno składa się z kilku elementów ze zróżnicowanymi właściwościami cieplnymi. Ostatecznie jakość użytkowa okien, która najczęściej odbierana jest jako ich izolacyjność cieplna, zależy od dużej liczby czynników, a przede wszystkim od parametrów fizykalnych poszczególnych elementów, z których składa się całe okno oraz mostków termicznych, których nie da się uniknąć przy łączeniu różnorodnych elementów w całość.

Wśród materiałów marketingowych od producentów oraz w literaturze naukowo-technicznej figurują dane o właściwościach cieplnych elementów okien - pakietów szybowych oraz ram okiennych. Zazwyczaj producenci stolarki okiennej w standardzie najniższej ceny proponują konsumentom okna o mało korzystnym współczynniku przenikania ciepła pakietu szklącego U_g. W zależności od grubości szklenia, jakie może być zastosowane w danym oknie, producenci [1,2] wyróżniają kilka możliwości zastosowania pakietów szklących.

Przy maksymalnej grubości 36 mm zaleca się pakiet szybowy jednokomorowy o współczynniku przenikania ciepła U_g = 1,0 W/(m²·K) lub U_g = 1,1 W/(m²·K). Istnieje możliwość zastosowania pakietu trzyszybowego o współczynniku U_g = 0,7 W/(m²·K) [3].

Przy maksymalnej grubości 32 mm zaleca się pakiet szybowy o współczynniku U_g = 0,8 W/(m²·K). Dla pakietów szybowych kolejno 44 mm i 54 mm współczynniki U_g mogą wynosić 0,6 W/(m²·K) i 0,5 W/(m²·K). Producent zastrzega także możliwości zastosowania pakietów czteroszybowych w wypełnieniem z kryptonu, dla którego U_g = 0,3 W/(m²·K) [4].

Współczynnik przenikania ciepła ramy okiennej wykonanej z PVC (U_f), zgodnie z oceną [5] może wynosić kolejno:

• dla grubości zabudowy 70 mm i ramy ze standardowym wzmocnieniem stalowym (z układem dwóch uszczelek przylgowych:
  wewnętrznej i zewnętrznej) U_f = 1,3 W/(m²·K),
• dla grubości zabudowy 70 mm i ramy ze standardowym wzmocnieniem stalowym (z układem trzech uszczelek przylgowych:
  wewnętrznej, środkowej i zewnętrznej) U_f = 1,2 W/(m²·K),
• dla grubości zabudowy 82 mm i ramy ze standardowym wzmocnieniem stalowym (z układem dwóch uszczelek przylgowych:
  wewnętrznej i zewnętrznej) U_f = 1,1 W/(m²·K),
• dla grubości zabudowy 82 mm i ramy ze standardowym wzmocnieniem stalowym (z układem trzech uszczelek przylgowych:
  wewnętrznej, środkowej i zewnętrznej oraz zastosowanym głębokim wrębem szyby) U_f = 1,0 W/(m²·K),
• dla grubości zabudowy 90 mm i ramy ze standardowym wzmocnieniem stalowym (z układem trzech uszczelek przylgowych:
  wewnętrznej, środkowej i zewnętrznej) U_f = 1,0 W/(m²·K),
• dla grubości zabudowy 82 mm i ramy z termicznie dzielonym wzmocnieniem stalowym (z układem trzech uszczelek przylgowych:
  wewnętrznej, środkowej i zewnętrznej oraz zastosowanym głębokim wrębem szyby i ramą skrzydła ukrytą za ramą ościeżnicy) U_f = 0,95 W/(m²·K).

Według tego samego producenta [5] liniowy współczynnik mostka termicznego na styku szkło–rama ψ_g,f może być na poziomie 0,05 W/(m·K) dla mniej korzystnych wartości U_g i 0,035 W/(m·K) dla lepszych wartości U_g.

Niestety trudno jest doszukać się charakterystyk cieplnych dla całych okien, składających się z elementów o wyżej wymienionych parametrach. Ciężko jest również poradzić sobie przy oszacowaniu współczynnika przenikania ciepła stolarki okiennej. Ostatecznie najtrudniejszym zadaniem jest wybór, bez specjalistycznej wiedzy, konkretnych typów elementów stolarki oraz zamówienie okien.

Potrzeba oceniania i optymalizacji parametrów stolarki okiennej jest ważna szczególnie teraz, kiedy konsumenci stolarki okiennej decydują się na okna o dużych, często niestandardowych rozmiarach i kształtach, które mają pełnić funkcję przeszklonych ścian.

W związku z powyższym celem danego badania jest analiza współczynnika przenikania ciepła stolarki okiennej z PVC w budynkach mieszkalnych, w zależności od grupy czynników, obejmujących parametry fizykalne elementów stolarki okiennej i rozmiary okien, wraz z oceną stopnia i charakteru wpływu tych czynników oraz określeniem ich wartości optymalnych na podstawie deterministycznego modelu matematycznego opracowanego z danych eksperymentu obliczeniowego.

Metoda określenia współczynnika przenikania ciepła stolarki okiennej

Uznano, że do obliczania współczynnika przenikania ciepła stolarki okiennej najbardziej przydatna i oczywista jest metoda składnikowa. Według niej fragment przegrody dzieli na pola powierzchni o różnych właściwościach cieplnych, a całkowity współczynnik przenikania ciepła oblicza się za pomocą ważonych powierzchniowo wartości U elementów składowych z dodatkowymi członami korekcyjnymi, uwzględniającymi wzajemne oddziaływania cieplne między tymi elementami [6]. Współczynnik przenikania ciepła U_w pojedynczego okna należy obliczać zgodnie z równaniem:

(1)

gdzie:

U_g, U_f, U_m - współczynniki przenikania ciepła, odpowiednio:
oszklenia,
ramy
oraz słupków okiennych,
ψ_f,m, ψ_g,f, ψ_g,m - liniowe współczynniki przenikania ciepła spowodowane połączonymi efektami cieplnymi elementów, odpowiednio:
szklącego i ramy,
szklącego i słupka
oraz ramy i słupka okiennego,
l_g,f,l_g,m, l_f,m - długość liniowego mostku cieplnego powstającego na styku, odpowiednio:
szkła i ramy,
szkła i słupka
oraz ramy i słupka,
A_g, A_m, A_f - pole powierzchni, odpowiednio:
oszklenia,
słupków okiennych
oraz ramy.

Odnosząc się do przedstawionego wzoru (1) autorzy stworzyli algorytm do wyliczania szukanego współczynnika przenikania ciepła okna U_w przy zmianie wartości wybranych czynników, który stanowił podstawę do opracowania modelu matematycznego.

Badane warianty okien oraz model matematyczny współczynnika przenikania ciepła

Rozmiary współczesnych okien w budynkach mieszkalnych ograniczone są gabarytami pomieszczeń. Wysokość okien może osiągać 2,5 m, a szerokość nawet do 4,0-5,0 m.

W oknach często występują pionowe słupki tworzące w oknie kilka skrzydeł.

Z uwzględnieniem najczęściej stosowanych rozmiarów okien oraz postawionego celu badania zostały wybrane następujące warianty stolarki okiennej:

• powierzchnia od 1,82 m² (okno standardowe) do 5,46 m²;
• wysokość okna stała - 1,48 m;
• liczba skrzydeł - do 1 do 3.

Schematy badanych wariantów okien podano na RYS. 1–2.

Przy opracowaniu modelu matematycznego bardzo ważne jest zapewnienie jego praktycznej przydatności czy utylitarności oraz skuteczności. Takie cechy można osiągnąć opracowując krótkie modele, w których wykorzystano najważniejsze czynniki, opisujące badany proces czy właściwość oraz mające istotne znaczenie dla odbiorców informacji o badanym obiekcie.

W badaniu jako funkcję celu Y wybrano współczynnik przenikania ciepła stolarki okiennej U_w [W/(m²·K)]. Badano zależność współczynnika U_w(Y) od następujących czynników:

• współczynnika przenikania ciepła oszklenia U_g(czynnik X₁),
• współczynnika przenikania ciepła ramy U_f (czynnik X₂),
• liniowego współczynnika przenikania ciepła mostka, spowodowanego połączeniem elementów, ψ_g,f (czynnik X₃),
• pola powierzchni okna A_w(czynnik X₄),
• liczby skrzydeł okiennych r (czynnik X₅).

Przypuszczano, że szukaną zależność Y = ƒ(X₁, X₂, X₃, X_4, X₅) może opisywać wielomian drugiego stopnia.

W celu uzyskania danych do opisu tej zależności przeprowadzono 5-czynnikowy eksperyment obliczeniowy według planu drugiego stopnia (TAB. 1).

Zastosowano kompozycyjny symetryczny trójpoziomowy plan, zawierający 26 prób [7]. Do wyliczenia wartości Y_i w 26 wierszach planu wykorzystano program Microsoft Excel.

Na RYS. 3 został przedstawiony schemat blokowy wyliczania współczynnika przenikania ciepła okien. Zaproponowany algorytm obliczeń wykorzystano do realizacji eksperymentu obliczeniowego.

Przy wyborze zakresu zmienności czynników oraz wartości wielkości stałych, od których także zależą efekty wpływu rozpatrywanych czynników, opierano się na informacjach uzyskanych z publikacji [1,2] oraz od producentów stolarki okiennej [3,5].

Współczynnik przenikania ciepła oszklenia U_g (czynnik X₁) na średnim poziomie przyjęto 0,7 W/(m²·K).
Na górnym poziomie wybrano wartość równą 1,1 W/(m²·K), a na dolnym - 0,3 W/(m²·K).

Współczynnik przenikania ciepła ramy U_f (czynnik X₂) na średnim poziomie przyjęto 1,10 W/(m²·K).
Na poziomie wyższym wybrano wartość równą 1,40 W/(m²·K), a najniższa wartość przyjęta została na poziomie 0,8 W/(m²·K).

Liniowy współczynnik przenikania ciepła mostka spowodowanego połączeniem elementów szkło–rama ψ_g,f, (czynnik X₃) na średnim poziomie przyjęto 0,060 W/(m·K).
Na poziomie wyższym wybrano wartość równą 0,090 W/(m·K), a najniższa wartość przyjęta została na poziomie 0,030 W/(m·K).

Pole powierzchni okna A_w (czynnik X₄) na dolnym poziomie przyjęto równe 1,48×1,23 = 1,82 m², tj. odpowiednie polu powierzchni okna referencyjnego [7].
Jako poziom górny przyjęto powierzchnia okna 5,46 m², a poziom średni - 3,64 m².

Liczbę skrzydeł okiennych r (czynnik X₅) w budynkach mieszkalnych, z uwzględnieniem potrzeb niniejszego badania, miało sens ograniczyć do trzech. Tak więc wybrano:
- jedno skrzydło jako poziom dolny,
- dwa skrzydła jako poziom średni,
- trzy skrzydła jako poziom górny.

Pozostałe zmienne wymienione we wzorze (1) wyliczano na podstawie wartości wybranych czynników.

Wartości współczynnika przenikania ciepła słupków okiennych U_m oraz liniowego współczynnika przenikania ciepła mostka spowodowanego połączeniem elementów rama–słupek okienny ψ_g,m zostały przyjęte na tym samym poziomie, co i wartości współczynników U_f oraz ψ_g,f.

Wyżej wymienione wartości naturalne czynników Ẋ₁, Ẋ₂, Ẋ₃, Ẋ₄, Ẋ₅ i odpowiadające im wartości unormowane X₁, X₂, X₃, X₄, X₅ przedstawiono w TAB. 1.

Przejście z wartości naturalnych Ẋ_i do unormowanych X_i wyraża się wzorem:

(2)

gdzie:

Ẋ_i, Ẋ_imax, Ẋ_imin - odpowiednio bieżące, maksymalne i minimalne wartości naturalne i-tego czynnika.

Na podstawie wyników obliczeń (TAB. 2) metodą najmniejszych kwadratów [8] opracowano równanie regresji zależności
Y = ƒ(X₁, X₂, X₃, X₄, X₅).

Istotność współczynników tego równania oceniono za pomocą t-kryterium. Metoda testowania współczynników szczegółowo opisana przez autorów w artykule [2]. W wyniku testu pięć współczynników okazało się nieistotnych. Po ich usunięciu przyjęto postać końcową równania z k + 1 = 16 współczynnikami:

(3)

Adekwatność modelu została potwierdzona według metody, szczegółowo opisanej w artykule [2]. Dany model miał:
Σ(Y_i – Ŷ_i)²= 0,0016; S²_a = Σ(Y_i – Ŷ_i)² / [N – (k + 1)] = 0,0003; R² = 0,9991

Dodatkowo jakość aproksymacji danych opracowanym równaniem oceniono według kryterium F [8].

Przy poziomie istotności α = 0,05 i liczbie stopni swobody:

ƒ₁= N – 1 = 26 – 1 = 25;

ƒ₂ = N – (k + 1) = 26 – 21 = 5

okazało się, że wartość obliczeniowa kryterium F₀ = S²_y/S²_a = 224,1517 wielokrotnie przekracza wartość tabelaryczną F_0,05;25;5 = 4,5250 [9], co potwierdza wysoką jakość uzyskanego modelu.

Analiza wpływu wybranych czynników na współczynnik przenikania ciepła okna

Za pomocą równania regresji (3) przeanalizowano stopień i charakter wpływu poszczególnych czynników na współczynnik przenikania ciepła U_w okna. Analizę przeprowadzono dla zmiennych w postaci naturalnej. Interesowały nas przede wszystkim warianty stolarki okiennej o jak najniższym współczynniku U_w.

Wykryto, że podobnie jak i we wcześniejszych badaniach autorów [1,2], na współczynnik U_w korzystny wpływ okazuje powierzchnia okna A_w(X₄).

Przy zmianie A_w od 1,82 do 5,46 m² wartość współczynnika U_w zmalała o 13,6%. Jednak wpływ A_w nie jest równomierny, o tym świadczy niewielki efekt kwadratowy tego czynnika. Przy zmianie A_w od 1,82 do 3,64 m² współczynnik U_w zmalał o 10%, natomiast w zakresie od 3,64 do 5,46 m² efekt wpływu tego czynnika obniża U_w tylko o 3,6%. Wiąże się to z nierównomierną zmianą udziału powierzchni szkła w stolarce okiennej przy wahaniach pola powierzchni okna, co potwierdzono dodatkowymi obliczeniami (przy A_w = 1,82 m² udział powierzchni szklonej wynosi 0,52, przy A_w = 3,64 m² – 0,67, a przy A_w = 5,46 m² - 0,73).

Wraz ze wzrostem pozostałych czynników współczynnik U_w się zwiększa.

Przy zmianie wartości czynników U_g (X₁), U_f (X₂), ψ_f,g (X₃), r (X₅) z dolnego do górnego poziomu (TAB. 1) ich niekorzystny wpływ przejawia się istotnym podwyższeniem U_w wynoszącym odpowiednio: 68,7, 25,9, 16,9 i 15,9%.

Ponieważ uzyskany model zawiera dziewięć współczynników, charakteryzujących interakcje czynników, warto przeanalizować efekty ich wspólnych oddziaływań, w których najczęściej zawarta jest nieoczekiwana i najciekawsza część informacji.

Po analizie współczynników modelu wykryto, że charakter i stopień wpływu czynników fizykalnych zależy od wartości innych czynników.

Stopień wpływu U_g (X₁) wzmacnia się ze wzrostem A_w (X₄) oraz słabnie ze wzrostem ψ_f,g (X₃) i r (X₅). Stopień wpływu U_f (X₂) odwrotnie - wzmacnia się ze wzrostem ψ_f,g (X₃) i r (X₅) oraz słabnie ze wzrostem A_w (X₄). Stopień wpływu ψ_f,g (X₃) także słabnie ze wzrostem A_w (X₄).

Jak widać, badana zależność jest dosyć skomplikowana. Związane jest to z tym, że proces przenoszenia ciepła przez stolarkę okienną ma charakter przestrzenny i zależy nie tylko od właściwości cieplnych materiału elementów okna, lecz od ich powierzchni i innych parametrów geometrycznych, określających usytuowanie przestrzenne elementów w konstrukcji okna. Część z tych parametrów podczas analizy wpływu wybranych czynników zmieniała się skokowo lub nierównomiernie.

W celu zagęszczenia analizy oraz uzyskania przydatnej i dostępnej informacji dla projektantów i konsumentów stolarki okiennej podzielono rozpatrywane okna warunkowo na grupy.

Każdą z tych grup można scharakteryzować dwoma parametrami, które zostały przyjęte w badaniu jako czynniki, a mianowicie:

• powierzchnia okna A_w (X₄)
• oraz liczba skrzydeł r (X₅).

W zależności od poziomu czynników okna mogą być małe (A_w = 1,82 m²), średnich rozmiarów (A_w = 3,64 m²) i duże (A_w = 5,46 m²); jednoskrzydłowe (r = 1), dwuskrzydłowe (r = 2) i trójskrzydłowe (r = 3).

Według tych cech okna zostały podzielone na pięć grup (TAB. 3). Dalszą analizę czynników wykonano w oparciu na odpowiednią grupę okien.

Do oszacowania stopnia wpływu czynników fizykalnych na współczynnik przenikania ciepła U_w w kolumnach 2, 3, 4 TAB. 3 podane zostały przyrosty współczynnika U_w przy zmianie czynników z dolnego do górnego poziomu (TAB. 1).

Przyrosty wyrażone w % w odniesieniu do wartości U_w uzyskanej dla dolnego poziomu odpowiedniego czynnika. Charakteryzują one moc wpływu odpowiedniego czynnika na funkcję celu U_w. 

 W kolumnach 5, 6, 7 podano właściwy wkład każdego z czynników w podwyższenie U_w, uzyskany poprzez dzielenie przyrostu ΔU_wi na zakres zmiany czynnika ΔX_i i wyrażony w [W/(m²·K)] współczynnika U_wi na każdych 0,10 W/(m²·K) odpowiedniego czynnika.

Analizując dane z TAB. 3, można zauważyć, że dla grup okien I, III i V (gr. I - okna małe, jednoskrzydłowe; gr. III – okna średnie, dwuskrzydłowe; gr. V – okna duże, trójskrzydłowe) czynniki fizykalne mają jednakowe procentowe przyrosty U_w, jak również jednakowe właściwe wkłady.

Taka zbieżność wynika z wybranych rozmiarów okien, w których powierzchnia skrzydeł przyjęta została jako równa powierzchni okna referencyjnego (jednoskrzydłowego). Dla tych trzech grup okien stopniowe obniżenie co 0,1 W/(m²·K) czynników U_g (X₁) i U_f (X₂) od górnego do dolnego poziomu (TAB. 1) pozwała obniżać współczynnik przenikania ciepła U_w okien odpowiednio o 0,063 i 0,037 W/(m²·K) na każdy stopień. Natomiast stopniowe obniżenie co 0,01 W/(m·K) czynnika ψ_f,g (X₃) w zakresie od 0,09 do 0,03 W/(m·K) (TAB. 1) pozwała obniżać współczynnik przenikania ciepła U_w okien o 0,025 W/(m²·K) na każdy stopień (w TAB. 3 podano właściwe wkład czynnika ψ_f,g (X₃) w oparciu o jego stopniowe obniżenie co 0,1 W/(m·K)).

Dla okien grupy II (okna duże, jednoskrzydłowe) zauważono wzmocnienie wpływu czynnika U_g (X₁), który spowodował przyrost U_w o 121,1%. Wymaga to od projektantów uważnego podejścia przy wyborze pakietów szklących dla podobnych okien. Zastosowanie w tej sytuacji stolarki okiennej w standardzie najniższej ceny nie jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ okno o mało korzystnym współczynniku przenikania ciepła pakietu szklącego spowoduje duże straty ciepła. Warto pamiętać, że dla tej grupy okien stopniowe obniżenie co 0,1 W/(m²·K) czynnika U_g (X₁) w przyjętym zakresie zmiany (TAB. 1) pozwała obniżać współczynnik przenikania ciepła U_w okien o 0,085 W/(m²·K) na każdy stopień.

Odwrotnie, dla okien grupy IV (okna małe, trójskrzydłowe) wykryto wzmocnienie wkładu czynnika U_f (X₂), który podwyższa U_w o 35,2%. Wzrost ten spowodowany zwiększeniem udziału powierzchni ramy okiennej w wyniku zastosowania trzech skrzydeł w oknie o małej powierzchni. Dla tej grupy okien stopniowe obniżenie co 0,1 W/(m^2·K) czynnika U_f (X₂) w przyjętym zakresie zmiany (TAB. 1) pozwała obniżać współczynnik przenikania ciepła U_w okien o 0,059 W/(m²·K) na każdy stopień. Należy o tym pamiętać przy wyborze konstrukcji ramy okiennej.

Opisany charakter wpływu czynników odzwierciedlają wykresy na RYS. 4-5 i RYS. 6-7.

W wyniku optymalizacji równania regresji (3) wykryto, że uzyskana funkcja osiąga minimalną (najlepszą) wartość U_w,min = 0,459 W/(m²·K) przy następujących wartościach czynników: U_g = 0,30 W/(m²·K); Uf = 0,80 W/(m²·K); ψ_g,f = 0,03 W/(m·K); A_w= 5,46 m²; r = 1.

Przy zapewnieniu minimalnej wartości U_w,min wkłady omawianych elementów w proces przenoszenia ciepła przez okno wynosiły:

• powierzchni szklącej - 51%,
• ramy - 38%,
• mostków liniowych - 11%.

Maksymalną (najgorszą) wartość U_{w,max =} 1,626 W/(m²·K) obserwuje się przy U_g =  1,10 W/(m²·K), Uf  =  1,40 W/(m²·K), ψ_g,f  =  0,09 W/(m·K), A_w = 1,82 m², r = 3. Wtedy wkłady poszczególnych elementów w proces przenoszenia ciepła wynosiły:

• powierzchni szklącej - 24%,
• ramy - 56%,
• mostków liniowych - 20%.

Uzyskane dane z przeprowadzonego badania niosą przydatną informację o wpływie parametrów fizykalnych na współczynnik przenikania ciepła okien i mogą być wykorzystane przy podjęciu decyzji podczas wyboru elementów stolarki okiennej.

Opracowany model matematyczny dla zbiorów dowolnych wartości badanych czynników (w przyjętych zakresach zmienności) po ich unormowaniu według wzoru (2) pozwala obliczyć współczynnik przenikania ciepła stolarki okiennej.

Wnioski

• Zaproponowany deterministyczny model matematyczny pozwolił dokładnie określić charakter i stopień wpływu parametrów fizykalnych w wybranym zakresie ich zmienności na współczynnik przenikania ciepła U_w okien przy zmianie ich pola powierzchni i liczby skrzydeł.
• Wykryto, że stopień i charakter wpływu czynników fizykalnych na współczynnik U_w stolarki okiennej zmienia się przy wahaniach wartości pozostałych czynników, ponieważ ich wpływ jest mocno obciążony interakcją czynników geometrycznych.
• Dla wybranych grup okien z określonymi parametrami geometrycznymi zaproponowano wskaźnik w postaci właściwego wkładu czynników w podwyższenie U_w, pozwalający oszacować efekty zastosowania różnych typów elementów stolarki okiennej.
• Ustalono, że optymalne wartości zbadanych czynników to są: U_g = 0,30 W/(m²·K); U_f = 0,80 W/(m²·K); ψ_g,m = 0,03 W/(m·K); A_w = 5,46 m²; r = 1. Pozwalają one osiągnąć minimalną wartość współczynnika U_w,min = 0,459 W/(m²·K).

Literatura

1. W. Jezierski, J. Borowska, "Analiza parametrów cieplnych współczesnej stolarki okiennej", "IZOLACJE" 4/2017.
2. W. Jezierski, J. Borowska, "Parametry cieplne wieloskrzydłowej stolarki okiennej w budynkach mieszkalnych", "IZOLACJE" 6/2017.
3. Strona internetowa: www.drutex.pl.
4. PN-EN 673, "Szkło w budownictwie, Określanie współczynnika przenikania ciepła U. Metoda obliczeniowa".
5. Strona internetowa: www.veka.pl
6. PN-EN ISO 12631:2013-03, "Cieplne właściwości użytkowe ścian osłonowych. Obliczanie współczynnika przenikania ciepła".
7. Z. Polański, "Planowanie doświadczeń w technice", PWN, Warszawa 1984.
8. K. Hartmann, E. Lezki, W. Schär, "Statistische Versuchsplanung und auswertung in der Stoffwirtschaft", VEB, Leipzig 1977.
9. W. Krysicki, J. Bartos, W. Dyczka, K. Królikowska, M. Wasilewski, "Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna w zadaniach, część II Statystyka matematyczna", PWN, Warszawa 2003.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!