Przegrody nierozprzestrzeniające ognia według warunków technicznych

Dotychczas znaczenie określenia „nierozprzestrzeniające ognia” było często źródłem nieporozumień. Z dosłownym rozumieniem tej klasyfikacji wiązało się oczekiwanie, że wszelkie przegrody klasyfikowane jako NRO nie będą rozprzestrzeniać ognia, podczas gdy w trakcie pożaru niektóre z nich nie tylko gwałtownie rozprzestrzeniają ogień, lecz także same spalają się doszczętnie. Dlatego warto przypomnieć, że określenia dotyczące rozprzestrzeniania ognia w WT, również metody badań, oceny i klasyfikacje, odnoszą się do bardzo wczesnej, początkowej fazy rozwoju ognia.

Dlatego jest naturalne, że element nierozprzestrzeniający ognia według WT może w rzeczywistości silnie i szybko rozprzestrzeniać ogień. Dzieje się tak w sytuacji, gdy:

• w skład elementu wchodzą materiały/ wyroby palne (im ich więcej, tym większa różnica między nazwą a rzeczywistym zachowaniem) i/lub
• gdy pojawi się źródło ognia większe niż podczas badania, o co w rzeczywistości nietrudno.

Jest to możliwe również wtedy, gdy występują różnice, nawet drobne, w stosunku do rozwiązania zbadanego i sklasyfikowanego jako nierozprzestrzeniające ognia zawierającego palne komponenty, np. zastosowano te same materiały, ale o innych grubościach lub gęstościach, użyto nieodpowiednich materiał ów zamiennych, inaczej rozwiązano detale, w tym połączenia międzywarstwowe, zastosowano inne łączniki, zmieniono ich rozstawy, zrezygnowano z uszczelnień lub zastosowano inne, gdy występują nieszczelności, lokalne uszkodzenia itp. Przy takich różnicach wykonania nawet niewielkie źródło ognia może doprowadzić do rozwoju pożaru.

Dobrze więc się stało, iż w nowelizacji WT z lipca [1] znalazł się nowy przepis ($ 208a. 2), w którym wprowadzono wyraźne rozróżnienie między elementami nierozprzestrzeniającymi ognia (rozumianymi potocznie, czyli takimi, które naprawdę nie rozprzestrzeniają ognia) a elementami określanymi jako nierozprzestrzeniające ognia, słabo rozprzestrzeniające ogień lub silnie rozprzestrzeniające ogień.

Rozróżnienie to z pewnością pomoże zwrócić uwagę na różnice między potocznym i formalno-prawnym znaczeniem tych słów.

„$ 208a. 2: Elementy budynku określone w rozporządzeniu jako nierozprzestrzeniające ognia, słabo rozprzestrzeniające ogień lub silnie rozprzestrzeniające ogień, powinny spełniać, z zastrzeżeniem ust. 3, wymagania według załącznika nr 3”.

Jest to o tyle ważne, że wymagania dotyczące nierozprzestrzeniania ognia przez przegrody są jednymi z najpowszechniejszych wymagań w dziale VI „Bezpieczeństwo pożarowe” WT. Dotyczą nie tylko budynków o klasyfikacji pożarowej (A–E), co jest faktem raczej znanym, lecz także wszystkich pozostałych, niepodlegających klasyfikacji pożarowej, w kontekście zapewnienia bezpiecznych pożarowo odległości między budynkami. To pierwsze wymaganie zapisane jest wprost w $ 216. 2.

„$ 216. 2. Elementy budynku, o któych mowa w ust. 1, powinny być nierozprzestrzeniające ognia, przy czym dopuszcza się zastosowanie słabo rozprzestrzeniających ogień:

1. element ów budynku o jednej kondygnacji nadziemnej:a) ZL IV,b) PM o maksymalnej gęstości obciążenia ogniowego strefy pożarowej do 500 MJ/m²,
2. ścian wewnętrznych i zewnętrznych oraz element ów konstrukcji dachu i jego przekrycia w budynku PM niskim o maksymalnej gęstości obciążenia ogniowego strefy pożarowej do 1000 MJ/m²,
3. ścian zewnętrznych w budynku niskim ZL IV”.

$ 216. 1 zawiera tabelę z budynkami klas pożarowych od A do E z wyszczególnionymi wśród innych elementów następującymi przegrodami: stropami, ścianami zewnętrznymi, ścianami wewnętrznymi, przekryciami dachów.

Mniej znane, ale powszechne wymagania związane z nierozprzestrzenianiem ognia przez przegrody, dotyczą wszystkich budynków i zapisane są w paragrafach $ 271 i 272 WT. $ 271 określa „minimalne, z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe, odległości pomiędzy budynkami i od granic działki”. Można je stosować, ale tylko pod warunkiem, że ściany i dachy (przekrycia) budynków są nierozprzestrzeniające ognia według WT. W innych wypadkach te minimalne odległości należy zwiększyć.

„$ 271. 2. Jeżeli jedna ze ścian zewnętrznych usytuowana od strony sąsiedniego budynku lub przekrycie dachu jednego z budynków jest rozprzestrzeniające ogień, wówczas odległość określoną w ust. 1 należy zwiększyć o 50%, a jeżeli dotyczy to obu ścian zewnętrznych lub przekrycia dachu obu budynków – o 100%”.

Przestrzeganie tego zapisu powoduje różne konsekwencje w zależności od tego, czy mamy do czynienia z budynkami nowymi, dopiero projektowanymi, gdzie jest możliwe zwiększenie odległości miedzy budynkami w związku z zastosowaniem rozwiązań rozprzestrzeniających ogień (słabo lub silnie), czy też chodzi o budynki remontowane lub przebudowywane, gdzie rzeczywiste odległości między istniejącymi obiektami mogą wymuszać stosowanie konkretnych rozwiązań (okładzin) ścian i (przekryć) dach ów, określanych jako nierozprzestrzeniające ognia.

Rozprzestrzenianie ognia przez elementy budynku z wyłączeniem ścian zewnętrznych przy działaniu ognia z zewnątrz budynku

Zgodnie z p. 2 załącznika nr 3 do WT: „2.1. Nierozprzestrzeniającym ognia elementom budynku odpowiadają elementy:

• wykonane z wyrobów klasy reakcji na ogień A1; A2-s1,d0; A2-s2,d0; A2-s3,d0; B-s1,d0; B-s2,d0 oraz B-s3,d0;
• stanowiące wyrób o klasie reakcji na ogień A1; A2-s1,d0; A2-s2,d0; A2-s3,d0; B-s1,d0; B-s2,d0 oraz B-s3,d0, przy czym warstwa izolacyjna
• elementów warstwowych powinna mieć klasę reakcji na ogień co najmniej E (tabela 1).

2.2. Słabo rozprzestrzeniającym ogień elementom budynku odpowiadają elementy:

• wykonane z wyrobów klasy reakcji na ogień C-s1,d0; C-s2,d0; C-s3,d0; oraz D-s1,d0;
• stanowiące wyrób o klasie reakcji na ogień C-s1,d0; C-s2,d0; C-s3,d0; oraz D-s1,d0, przy czym warstwa izolacyjna elementów
• warstwowych powinna mieć klasę reakcji na ogień co najmniej E”.

Więcej szczegółowych informacji dotyczących klasyfikacji ogniowych, w tym w zakresie rozprzestrzeniania ognia można znaleźć w Instrukcji ITB 401/2004, do której odsyłają WT w punkcie 5 „Uwaga końcowa” załącznika nr 3.

Rozprzestrzenianie ognia przez ściany zewnętrzne budynku, w tym z ociepleniem i/lub okładziną zewnętrzną

Zgodnie z $ 208a. 3 znowelizowanych WT [1] w przypadku ścian zewnętrznych budynku, w tym z ociepleniem i okładziną zewnętrzną lub tylko z okładziną zewnętrzną, przez elementy budynku:

„1) nierozprzestrzeniające ognia – rozumie się elementy budynku nierozprzestrzeniające ognia zarówno przy działaniu ognia od wewnątrz, jak i od zewnątrz budynku,

2) słabo rozprzestrzeniające ogień – rozumie się elementy budynku, które z jednej strony są słabo rozprzestrzeniające ogień, natomiast przy działaniu ognia z drugiej strony są słabo rozprzestrzeniające ogień lub nierozprzestrzeniające ognia,

3) silnie rozprzestrzeniające ogień – rozumie się elementy budynku, które przy działaniu ognia z jednej strony sklasyfikowane są jako silnie rozprzestrzeniające ogień, niezależnie od klasyfikacji uzyskanej przy działaniu ognia z drugiej strony,

– dla których wymagania przy działaniu ognia wewnątrz budynku określa się według załącznika nr 3 do rozporządzenia, a przy działaniu ognia od zewnątrz budynku określa się według polskiej normy dotyczącej metody badania stopnia rozprzestrzeniania ognia przez ściany”.

Zastosowanie badania według polskiej normy, a nie euroklas wynika z tego, że cały system euroklas został opracowany w odniesieniu do scenariusza pożaru wewnętrznego, czyli w żaden sposób nie odpowiada możliwym zagrożeniom ogniowym fasad.

Więcej szczegółowych informacji na ten temat można znaleźć w Dokumencie Interpretacyjnym G do DWB (dyrektywy w sprawie wyrobów budowlanych) [4] lub Instrukcji ITB 401/2004 [3].

Do czasu przyjęcia wspólnego europejskiego rozwiązania, do badania ścian zewnętrznych od strony zewnętrznej w dalszym ciągu będzie służyć przywołana w rozporządzeniu norma PN-B-02867:1990/ /Az1:2001. Pkt 1.2 tej normy klasyfikuje ściany wykonane z materiał ów niepalnych jako nierozprzestrzeniające ognia – bez badania, co jest oczywiste, ponieważ niepalność potwierdza się w warunkach rozwiniętego pożaru, a badanie stopnia rozprzestrzeniania ognia odbywa się we wstępnej fazie rozwoju pożaru. Dlatego bezsensowne byłoby badanie w łagodniejszych warunkach rozwiązania, którego wszystkie składniki przeszły pomyślnie znacznie surowsze próby.

Dodatkowe zakresy zastosowania klasyfikacji określają Ustalenia Aprobacyjne GW ITB [6]. Są wśród nich m.in. następujące:

• pkt 4c, który klasyfikuje jako nierozprzestrzeniający ognia bez badań ocieplenia na podłożu klasy co najmniej A2-s-3,d0, jeżeli warstwa termoizolacyjna i warstwa wierzchnia mają klasyfikację co najmniej A2 -s3,d0 według PN-EN 13501 -1:2008 [2],
• pkt 6, który klasyfikuje jako nierozprzestrzeniający ognia bez badań układ ociepleniowy z warstwą termoizolacyjną klasy co najmniej A2-s-3,d0, jeżeli identyczna warstwa wierzchnia z warstwą izolacyjną klasy co najmniej B-s1,d0 lub niższej (na tym samym podłożu) uzyskały klasyfikację „nierozprzestrzeniający ognia”.

Rozprzestrzenianie ognia przez dachy i przekrycia, czyli odporność dachów na ogień zewnętrzny

Definicje określeń, badania i klasyfikacje dotyczące tych element ów opisane są w p. 4 załącznika nr 3 do WT [1] (tabela 2). Więcej szczegłów dotyczących klasyfikacji rozwiązań, które można uznać za nierozprzestrzeniające ognia, i zakresu ich zastosowania można znaleźć w Ustaleniach Aprobacyjnych ITB GW VII 08/2006 [6].

Przykładowo: według p. 7 „przekrycie dachowe z warstwą termoizolacyjną klasy co najmniej A2-s3, d0 klasyfikuje się bez badań jako odporne na działanie ognia zewnętrznego BROOF (t1), jeżeli identyczne pokrycie z warstwą termoizolacyjną klasy B-s1,d0 lub niższej (na tym samym podłożu) uzyskało klasyfikację odporne na działanie ognia zewnętrznego BROOF (t1)”.

Podsumowanie

Podejmując decyzję o zastosowaniu konkretnych rozwiązań ścian i dach ów (przekryć) w nowych i remontowanych budynkach, z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe, w tym ograniczenie możliwości rozprzestrzeniania ognia, warto wziąć pod uwagę, że:

• określenie w WT [1] i klasyfikacja „nierozprzestrzeniający ognia” nie jest równoznaczne ze stwierdzeniem, że element nie rozprzestrzenia ognia w warunkach pożaru. Jest to prawdziwe jedynie w odniesieniu do element ów z wyrobów niepalnych;
• w rzeczywistych warunkach pożaru element spełniający kryteria określenia „nierozprzestrzeniający ognia”, ale zawierający palne materiały, będzie (z definicji) rozprzestrzeniał ogień.

W wypadku elementów zawierających wyroby palne należy zwracać szczególną uwagę na zakres zastosowania klasyfikacji dotyczącej stopnia rozprzestrzeniania ognia, a jednocześnie bezwzględnie egzekwować zgodność wykonania i eksploatacji elementu z warunkami klasyfikacji. Dotyczy to zarówno jakości i rodzaju zastosowanych materiał ów, jak i detali wykonania.

Literatura

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2009 r. nr 56, poz. 461).
2. PN-EN 13501-1:2008 „Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i element ów budynków. Część 1: Klasyfikacja na podstawie badań reakcji na ogień”.
3. Instrukcja ITB 401/2004 „Przyporządkowanie określeniom występującym w przepisach techniczno-budowlanych klas reakcji na ogień według PN-EN”.
4. Dyrektywa Rady 89/106/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia przepis ów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich odnoszących się do wyrobów budowlanych (DzU L 40 z 11.2.1989 r., s. 12–26, polskie wydanie specjalne: rozdział 13, tom 009, s. 296–310.
5. PN-B-02867:1990/Az1:2001 „Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania stopnia rozprzestrzeniania ognia przez ściany”.
6. U.A. GW VII 09/2006 – Ustalenia Aprobacyjne ITB dotyczące zasad klasyfikacji ociepleń ścian zewnętrznych budynków, wykonywanych systemem bezspoinowym (BSO) w zakresie rozprzestrzeniania ognia.
7. PN-ENV 1187:2004 „Metody badań oddziaływania ognia zewnętrznego na dachy”.
8. PN-EN 13501-5:2006 „Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i element ów budynków. Część 5: Klasyfikacja na podstawie wyników badań oddziaływania ognia zewnętrznego na dachy”.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!