Kiedy dopuszcza się odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych?

W przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, o których mowa w art. 7 Prawa budowlanego. Jednak odstępstwo nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia, a w stosunku do obiektów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4 - ograniczenia dostępności dla osób niepełnosprawnych oraz nie powinno powodować pogorszenia warunków zdrowotno-sanitarnych i użytkowych, a także stanu środowiska, po spełnieniu określonych warunków zamiennych.

Z wokandy

Przedmiotem oceny Sądu I instancji była decyzja Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego dotycząca rozbiórki obiektu budowlanego wykonanego z naruszeniem przepisów techniczno-budowlanych.

Jak wynika z art. 48 ust. 1 ustawy Prawo budowlane właściwy organ nakazuje, z zastrzeżeniem ust. 2, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę. W ust. 2 art. 48 ustawy Prawo budowlane określono przesłanki wszczęcia procedury legalizacji samowolnie zrealizowanego obiektu budowlanego. Możliwość wszczęcia tej procedury uwarunkowana jest m.in. tym, by samowolnie wzniesiony obiekt nie naruszał przepisów, w tym przepisów techniczno-budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem.

Kwestionując wyrok Sądu I instancji skarżący kasacyjnie organ zarzucił naruszenie prawa materialnego polegające na niewłaściwym zastosowaniu art. 9 ust. 3 Prawo budowlane i błędnym uznaniu, że w świetle tego przepisu - mimo nie złożenia przez inwestora wniosku o wyrażenie zgody na udzielenie odstępstw - należy przyjąć, że organ nadzoru budowlanego może samodzielnie zainicjować czynności niezbędne do uzyskania upoważnienia do udzielenia zgody na tego rodzaju odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych w sytuacji usytuowania przedmiotowego budynku przy granicy z posesją uczestniczki postępowania.

Wyrok

Zgoda na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych nie może być udzielona na etapie legalizacji samowoli budowlanej z uwagi na brak kompetencji organu nadzoru budowlanego do jej udzielenia. Wyrok NSA w Warszawie II OSK 1897.

Działka jest znacznie szersza niż 16 m. Z tego też powodu inwestorzy wystąpili o udzielenie na podstawie art. 9 Prawa budowlanego zgody na odstępstwo. O udzielenie takiej zgody można wystąpić przed złożeniem wniosku o zatwierdzenie projektu budowlanego i udzielenie pozwolenia na budowę, jednakże nie może budzić wątpliwości to, że okoliczności istniejące w dniu wydawania zezwolenia na odstępstwo muszą nadal istnieć w dniu wydawania pozwolenia na budowę.

W części budynku, która ma być usytuowana w pobliżu nieruchomości skarżących, ma się znajdować garaż, a nad nim taras. Obowiązujące przepisy, w tym przepisy wykonawcze do Prawa budowlanego nie wymagają, aby w każdym domu znajdował się garaż, a tym bardziej dwa garaże, jak to zostało zaprojektowane w zatwierdzonym w tej sprawie projekcie budowlanym (jeden o pow. 18,87 m2 i drugi o pow. 26,88 m2). Również obowiązujące przepisy nie nakładają obowiązku budowania w budynkach jednorodzinnych tarasów. 

Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w swoim wyroku z 14 grudnia 2011 r. w sprawie II SA/Bd 1025/11 nie można mówić o szczególnie uzasadnionym przypadku w rozumieniu art. 9 Prawa budowlanego, gdy inwestor mógł zaplanować budowę mniejszego obiektu, który spełniałby wymagania przepisów techniczno-budowlanych. Skład orzekający w pełni podziela ten pogląd. Dlatego też prawidłowość dokonanej przez organ oceny, że nie jest możliwe zachowanie przepisów techniczno budowlanych bez zbliżenia budynku w kierunku działki skarżącej, może budzić poważne wątpliwości. 

Ponadto, jak zarzuca skarżąca, od kilku już lat nieruchomość inwestorów jest podłączona do sieci kanalizacyjnej. Jeśli zarzut ten odpowiada prawdzie (co zdaje się potwierdzać fakt, że obecnie Wojewoda nie powołuje się już na trudności związane z inną lokalizacją budynku ze względu na konieczność zachowania funkcjonującego zbiornika na nieczystości na działce inwestorów), to odpadłaby przyczyna, dla której w 2011 r. zezwolono na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych.

Ważne

Ze względu na użycie w przepisie art. 9 ust. 1 p.b. klauzuli generalnej opartej na zastosowaniu pojęcia nieostrego, wypełnienie jej treścią następuje przez organ stosujący prawo na gruncie ustalonego stanu faktycznego. Organ stosujący prawo ma więc obowiązek wyjaśnić okoliczności sprawy i ocenić, czy może je uznać za szczególnie uzasadniony przypadek, pozwalający na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych. Musi przy tym brać pod uwagę, że celem art. 9 p.b. jest umożliwienie modyfikacji szczegółowych i bezwzględnie obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych w wyjątkowych sytuacjach, w których nie jest możliwe zastosowanie do nich, z uwagi na różnego rodzaju okoliczności, ogólnie obowiązujących przepisów.

Odstępstwo umożliwiające modyfikację szczegółowych, bezwzględnie obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych może być udzielone jedynie w przypadkach szczególnie uzasadnionych, a więc mających w sobie element wyjątkowości. Wobec tego organ administracji architektoniczno-budowlanej powinien brać pod uwagę charakter przepisu techniczno-budowlanego, od którego ma być udzielone odstępstwo, ukształtowanie nieruchomości, na której ma być realizowany obiekt budowlany, stan zagospodarowania nieruchomości sąsiednich, ocenę proponowanych rozwiązań w świetle zasad wiedzy technicznej.

W sytuacjach szczególnych wynikających z warunków lokalnych, takich jak kształt i wymiary nieruchomości, położenie względem nieruchomości sąsiednich, ukształtowanie terenu, stan zagospodarowania danej nieruchomości i terenów sąsiadujących, istnieje potrzeba wyważenia interesów indywidualnych i interesu publicznego, która uzasadniałaby wyłączenie stosowania określonych przepisów techniczno-budowlanych.

Pojęcie uzasadnionych interesów osób trzecich powinno być interpretowane w sposób obiektywny, tj. zgodnie z regulującymi proces inwestycyjny przepisami, w tym techniczno-budowlanymi. Interesy te muszą znajdować swoje umocowanie w przepisach powszechnie obowiązującego prawa. Ochrona uzasadnionych interesów osób trzecich nie może być jednak rozumiana w sposób absolutny. Nie chodzi bowiem o wszelkie utrudnienia, jakie może przynieść planowane przedsięwzięcie, a jedynie o takie, które mogą dotyczyć naruszeń interesów prawnych, a nie interesów faktycznych innych osób. O naruszeniu interesu osób trzecich można więc mówić jedynie wtedy, gdy zostały naruszone w tym względzie konkretne przepisy.

Podstawa prawna:

Ustawa Prawo budowlane (DzU z 2016 poz. 290 ze zm.)

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!