Nowe warunki techniczne dla budowli rolniczych i ich usytuowań

Niniejsze rozporządzenie poprzedzało rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7.10.1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie (DzU z 2014 r., poz. 81), które utraciło moc z dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zgodnie z art. 66 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (DzU z 2022 r., poz. 2240).

Przepisy nowego aktu prawnego w porównaniu z ustępującym w większości zostały przeredagowane i pozmieniały numeracje. Rozdziały i ich tytuły pozostały jednak bez zmian.

Rozdział 1: Przepisy ogólne (§ 1–4)

Rozporządzenie określa warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i związane z nimi urządzenia budowlane oraz ich usytuowanie (§ 1). W poprzednim zapisie zamiast „określa” figurował wyraz „ustala”.

Bez zmian pozostawiono zapis „Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, budowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania budowli rolniczych lub ich części, a także związanych z nimi urządzeń budowlanych” (§ 2).

Usunięto dotychczasowy § 1 ust. 2 określający „warunki, które przy zachowaniu przepisów prawa budowlanego oraz odrębnych przepisów, a także ustaleń Polskich Norm zapewniały: bezpieczeństwo konstrukcji, bezpieczeństwo pożarowe, bezpieczeństwo użytkowania, odpowiednie warunki higieniczne i zdrowotne oraz ochronę środowiska, ochronę przed hałasem i drganiami, oszczędność energii i odpowiednią izolacyjność cieplną przegród, odpowiednie warunki użytkowe, ochronę uzasadnionych interesów osób trzecich, trwałość budowli, a także ochronę dóbr kultury”, gdyż powyższe wymagania wynikają z przepisów prawa budowlanego.

Zmiany zaistniały w kwestiach zakresu działania rozporządzenia. Pomijam zmiany w numeracji: poprzedni § 3, a obecny § 4. Poprzedni odnosił się tylko do rozumienia przywoływanych w przepisach budowli rolniczych, które w nowym zapisie brzmią „budowle na potrzeby rolnictwa i przechowalnictwa produktów rolnych, w szczególności takie jak: zbiorniki na nawozy naturalne płynne, zbiorniki na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej, płyty do przechowywania nawozów naturalnych stałych, silosy na kiszonki, silosy na zboże i pasze, komory fermentacyjne i zbiorniki biogazu rolniczego”. Dotychczasowy zapis dotyczył „budowli dla potrzeb rolnictwa i przechowalnictwa produktów rolnych, w szczególności takich jak: zamknięte zbiorniki na płynne odchody zwierzęce, płyty do składowania obornika, silosy na kiszonki, silosy na zboże i pasze, komory fermentacyjne i zbiorniki biogazu rolniczego”. Obecny rozszerzył ten zakres o dwie nowe kategorie, gdzie wyodrębniono dodatkowo:

• pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi (pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (§ 4. ust. 2)),
• zbiorniki na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej, czyli zbiorniki na płynne produkty powstałe w wyniku procesu fermentacji towarzyszącej produkcji biogazu rolniczego (§ 4. ust. 3).

Rozdział 2: Zabudowa i zagospodarowanie terenu (§ 5–13)

Zakres tematyczny przepisów tego rozdziału obejmuje następujące zagadnienia:

• Dojścia i dojazdy do budowli rolniczych i urządzeń budowlanych z nimi związanych (§ 5).
• Wyznaczenie minimalnych dopuszczalnych odległości urządzeń budowlanych od innych budowli i granicy działki przywołanych w § 6–11:

– zbiorników na nawozy naturalne płynne oraz zbiorników na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej (§ 6),
– komór fermentacyjnych i zbiorników biogazu rolniczego (§ 7),
– silosów na zboże i pasze (§ 8),
– silosów na kiszonki (§ 9),
– myjni urządzeń ochrony roślin (§ 10),
– między budowlami rolniczymi a budowlami i budynkami związanymi z nimi technologicznie (§ 11).

Przepisy rozdziału uzupełniają kwestie dotyczące wyłączenia ograniczenia odległości (§ 12) oraz odizolowania budowli rolniczych uciążliwych dla otoczenia (§ 13).

Wykreślono z dotychczasowego zapisu dawny § 4, mówiący że „usytuowanie budowli rolniczych i projekt zagospodarowania działki lub terenu powinny być zgodne z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku tego planu z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu”.

Przeredagowano § 5. Warto zwrócić uwagę na drobną zmianę w zapisach dotyczących ukształtowania niwelety podłużnej, przekrojów poprzecznych dojść i dojazdów do budowli rolniczych oraz urządzeń budowlanych z nimi zapewniających spływ wód opadowych, gdzie alternatywnie dopisano kategorię „wód roztopowych”, której do tej pory w rozporządzeniu nie wymieniano (dotychczasowe § 5. ust. 4 i 5 vs. obecne § 5. ust. 3 i 4).

Nowe zapisy wprowadzono w § 6. Dotąd stosowany był termin „płynne odchody zwierzęce”, odtąd zastąpiły go „nawozy naturalne płynne” przy zachowaniu jednakże dotychczasowych wartości wymogów dotyczących zachowania odległości zamkniętych zbiorników na nawozy naturalne płynne (dawniej płynne odchody zwierzęce) i zamkniętych zbiorników na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej, mierzone od pokryw i wylotów wentylacyjnych tych zbiorników (§ 6), jak też odległości otwartych zbiorników na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej, otwartych zbiorników na nawozy naturalne płynne oraz płyt do przechowywania nawozów naturalnych stałych.

Wprowadzone w dotychczasowych przepisach zamienniki dotąd stosowanych wyrażeń, nie zmieniając kontekstu, dezorganizują jednak orientację w różnicach między starymi a nowymi przepisami. No bo jakże istotną jest różnica między dotąd istniejącym zapisem „obiektów budowlanych służących przetwórstwu artykułów rolno-spożywczych” (dawne § 6 ust. 4 pkt 1), a obecnym „budynków służących przetwórstwu artykułów rolno-spożywczych” (§ 6 ust. 2)? Zresztą zmian literalnych w nowym rozporządzeniu jest więcej.

Utrudnienia w orientacji w zmianach sprawiają też zmiany kolejności wyliczeń w przepisach. Dla przykładu w § 6 ust. 1 podane są odległości zamkniętych zbiorników na nawozy naturalne płynne (…), gdzie w wyliczeniach czytamy:

1) 10 m od pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi na działkach sąsiednich, jednak nie mniej niż 15 m od okien i drzwi w tych pomieszczeniach,

2) 15 m od magazynów środków spożywczych, a także od budynków służących przetwórstwu artykułów rolno-spożywczych,

3) 5 m od silosów na kiszonki,

4) 5 m od budynków magazynowych pasz i ziarna,

5) 5 m od silosów na zboże i pasze,

6) 4 m od granicy działki sąsiedniej.

Zmiany w kontekście dotychczasowego aktu prawnego dotyczą obecnego pkt. 6, który wcześniej w § 6 ust. 4 figurował jako pkt 3, co spowodowało, że pkt 4 odtąd ma numer 3, pkt 5 – pkt 4 i pkt 6 – pkt 5. Nic więc się tu de facto nie zmieniło.

Taką samą zamianę zastosowano przy wyliczeniach w § 6 ust. 2, gdzie podane są odległości otwartych zbiorników na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej, otwartych zbiorników na nawozy naturalne płynne oraz płyt do przechowywania nawozów naturalnych stałych (…) oraz w § 7 dotyczącym minimalnych odległości komór fermentacyjnych i zbiorników biogazu.

Rozdział 3: Budowle rolnicze i urządzenia budowlane z nimi związane (§ 14–32)

Przepisy w tym rozdziale regulują następujące sprawy:

• Sposób projektowania i wykonania budowli rolniczych i związanych z nimi urządzeń budowlanych, w tym narażonych na korozję (§ 14, a dotychczasowy § 13).
• Wymogi dla wykonawstwa posadowienia budowli rolniczych i urządzeń budowlanych (§ 15, dotychczasowy § 14) – wymogi przepisów rozszerzono o kategorię urządzeń budowlanych.
• Wymogi dla wykonawstwa fundamentów budowli rolniczych i urządzeń budowlanych z nimi związanych (§ 16, dotychczasowy § 15).
• Wymogi dla wykonawstwa przegród budowlanych budowli rolniczych (§ 17, dotychczasowy § 16).
• Zakaz stosowania ponadnormatywnych toksycznych związków chemicznych i materiałów budowlanych o stężeniu naturalnych izotopów promieniotwórczych w silosach na zboże i pasze (§ 18, dotychczasowy § 17) – dla takich obiektów dotąd stosowano terminologię „budowle rolnicze przeznaczone do magazynowania produktów spożywczych i pasz”.
• Nakaz stosowania zabezpieczeń hydroizolacyjnych dla przegród budowlanych podziemnych budowli rolniczych oraz zagłębionych w gruncie części przegród pozostałych budowli rolniczych (§ 19, dotychczasowy § 18).
• Wymóg stosowania powłok zabezpieczających od wewnątrz dla przegród budowlanych budowli rolniczych narażonych na negatywne oddziaływanie środowiska wewnętrznego (§ 20, dotychczasowy § 19) – dodano zapis nakazujący projektowanie i wykonawstwo umożliwiające wymianę zniszczonych lub uszkodzonych elementów.
• Wymóg poprawnego oznakowania przykryć podziemnych budowli rolniczych przenoszących obciążenie zewnętrzne stałe lub zmienne (§ 21, dotychczasowy § 20).
• Wymogi projektowe i wykonawcze dla zbiorników biogazu rolniczego (§ 22, dotychczasowy § 21).
• Nakazy projektowe i wykonawcze odpowiednio zabezpieczające komory fermentacyjne i zbiorniki biogazu rolniczego w warunkach eksploatacji (§ 23, dotychczasowy § 22).
• Nakaz stosowania materiałów niepalnych do budowy komór fermentacyjnych oraz niepalnych rozwiązań izolacyjnych (§ 24, dotychczasowy § 23).
• Wymóg zapewnienia ochrony komór fermentacyjnych i zbiorników biogazu rolniczego od elektryczności statycznej oraz dozwolonego prowadzenia instalacji elektrycznych w rurach (§ 25, dotychczasowy § 24).
• Wymagane właściwości wytrzymałości na rozerwanie, szczelności na przepuszczalność metanu, odporności na działanie temperatur i możliwości odprowadzania ładunków elektrostatycznych tworzyw elastycznych używanych do budowy zbiorników biogazu rolniczego (§ 26, dotychczasowy § 25).
• Konieczność zapewnienia wentylacji grawitacyjnej w pomieszczeniach ze zbiornikami biogazu rolniczego (§ 27, dotychczasowy § 26).
• Wymóg wentylacji pomieszczeń sterowni znajdujących się obok komór fermentacyjnych (§ 28, dotychczasowy § 27).
• Rozwiązania projektowo-wykonawcze konstrukcji zbiorników na nawozy naturalne płynne oraz zbiorników na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej (§ 29, rozszerzenie zakresu dotychczasowego § 28 o dodanie ust. 1–5, dotychczasowe ust. 1–4 otrzymały numeracje: ust. 1 jako ust. 5 pkt 3, ust. 2 jako ust. 6, ust. 3 jako ust. 7 i ust. 4 jako ust. 8). Dodane zapisy kolejno traktują o:

– odpowiednich do systemów utrzymywania zwierząt budowli rolniczych i urządzeń budowlanych z nimi związanych, które są przystosowane do usuwania i przechowywania nawozów naturalnych (ust. 1),
– wymogu nieprzepuszczalności dna i ścian w zbiornikach na nawozy naturalne płynne (ust. 2),
– wymogów technicznych dla zamkniętych zbiorników na nawozy naturalne płynne (wymóg ich szczelnego przykrycia, zapewnienia wylotu wentylacyjnego i zamykanego otworu wejściowego, z wyłączeniem zbiorników na nawozy naturalne płynne lub ich części, które znajdują się pod budynkiem inwentarskim i stanowią technologiczne wyposażenie tego budynku) (ust. 3),
– wymogu wyposażenia zbiorników na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej w nieprzepuszczalne ściany i dno, a w przypadku gdy są to zamknięte zbiorniki na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej – szczelne przykrycie, wylot wentylacyjny i zamykany otwór wejściowy (ust. 4),
– ust. 5 uzyskał zapis: Konstrukcja zbiorników na nawozy naturalne płynne oraz zbiorników na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej powinna zapewniać warunki ich użytkowania przez:

1) umożliwienie dojazdu oraz opróżnienia gromadzących się osadów,

2) wykonanie spadków w dnie w kierunku komory czerpalnej nawozów naturalnych płynnych oraz produktów pofermentacyjnych w postaci płynnej,

3) wykonanie spadków na zewnątrz, aby był możliwy odpływ wód opadowych lub roztopowych (dotychczasowy § 28. ust. 1 – rozszerzono kategorię „zamkniętych zbiorników” na „zbiorników”, nadto wprowadzono zwrot „nawozy naturalne płynne”, który dotąd brzmiał „płynne odchody zwierzęce” oraz rozszerzono o możliwość odpływu wód roztopowych),

– ust. 6 otrzymał treść: Zbiorniki na nawozy naturalne płynne i zbiorniki na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej o wysokości mniejszej niż 1,8 m oraz niewyposażone w przykrycie sztywne powinny być zabezpieczone ogrodzeniem o wysokości co najmniej 1,8 m (dotychczasowy § 28. ust. 2 – wprowadzono zwrot „nawozy naturalne płynne”, który dotąd brzmiał „płynne odchody zwierzęce”),

– w ust. 7 zapisano: „Pomosty obsługowe i dojścia dla obsługi zbiorników na nawozy naturalne płynne oraz zbiorników na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej zaopatrzonych w przykrycie inne niż przykrycie sztywne i odporne na uszkodzenia mechaniczne, a także otwartych zbiorników na nawozy naturalne płynne oraz otwartych zbiorników na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej powinny być zabezpieczone barierkami ochronnymi o wysokości co najmniej 1,1 m z poprzeczką umieszczoną w połowie ich wysokości i na wysokości 0,15 m nad pomostem” (dotychczasowy § 28. ust. 3 – wprowadzono zwrot „nawozy naturalne płynne”, który dotąd brzmiał „płynne odchody zwierzęce”),

–   ust. 8 brzmi: „Izolacja wodoszczelna skarp i dna zbiorników na nawozy naturalne płynne oraz zbiorników na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej powinna być wykonana z trwałych materiałów izolacyjnych” (dotychczasowy § 28. ust. 4 – wprowadzono zwrot „nawozy naturalne płynne”, który dotąd brzmiał „płynne odchody zwierzęce”).

• Wymóg nieprzepuszczalności dna i ścian płyt do przechowywania nawozów naturalnych stałych (§ 30, dotychczasowy § 29) – dotychczasowe określenie „obornik” zastąpiono wyrażeniem „nawozy naturalne stałe”.
• Wymogi składowisk otwartych węgla i koksu (§ 31, dotychczasowy § 30) – zrezygnowano z zapisu o otwartym składowaniu żużla, dodano zapis o wodach roztopowych.
• Wymogi projektowo-wykonawcze dla myjni płytowych dla pojazdów i urządzeń rolniczych oraz myjni urządzeń ochrony roślin (§ 32, przeredagowano dotychczasowy § 31).

Rozdział 4: Trwałość budowli rolniczych (§ 33–39)

Regulacje przepisów w tym rozdziale dotyczą:

• wymogów ochronnych dla konstrukcji budowli rolniczych narażonych na działanie korozji (§ 33, dotychczasowy § 32),
• obowiązku ochrony powierzchniowej budowli rolniczych narażonych na działanie korozji (§ 34, dotychczasowy § 33),
• wymogu zabezpieczeń konstrukcji budowli rolniczych narażonych na działanie korozji przed naruszeniem szczelności powłoki ochronnej (§ 35, dotychczasowy § 34),
• wymogu zapewnienia ochrony konstrukcji silosów na kiszonki przed oddziaływaniem soków powstałych w procesie kiszenia (§ 36, dotychczasowy § 35),
• wymogu stosowania odpowiedniego rodzaju betonu do wylewania dna i ściany zbiornika w zależności od wielkości ciśnienia hydrostatycznego (§ 37, dotychczasowy § 36),
• wymogu stosowania betonów przeznaczonych do żelbetowych elementów budowli rolniczych narażonych na działanie korozji i ich zabezpieczeń antykorozyjnych (§ 38, dotychczasowy § 37),
• konieczności stosowania powłok ochronnych na elementach stalowych w konstrukcjach i przegrodach budowlanych narażonych na działanie korozji (§ 39, dotychczasowy § 38).

Rozdział 5: Bezpieczeństwo pożarowe i zabezpieczenie przed wybuchem (§ 40–45)

Przepisy w tym rozdziale nawiązują do:

• wymagań projektowych i wykonawczych w zakresie zabezpieczenia budowli rolniczych przed pożarem lub wybuchem (§ 40, dotychczasowy § 39 ze zmianami) – poprzednio w zapisie była mowa o konieczności zabezpieczenia budowli rolniczych przed pożarem lub wybuchem. Nowy zapis nakazuje obowiązek zaprojektowania i wykonania budowli rolniczych i urządzeń budowlanych w sposób ograniczający możliwość powstania pożaru lub wybuchu. Ponadto przeredagowano kategorie wymagań: konieczności zachowania nośności ogniowej konstrukcji przez określony czas (pkt 1), ograniczenia rozprzestrzeniania się ognia i dymu wewnątrz budowli rolniczych (pkt 2), ograniczenia rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie obiekty budowlane lub tereny (pkt 3), możliwości ewakuacji ludzi z miejsc przeznaczonych do ich przebywania lub możliwość uratowania ludzi w inny sposób (pkt 4, przeredagowany dawny pkt 2) oraz zapewnienia bezpieczeństwa ekipom ratowniczym, w szczególności przez zapewnienie dostępu do miejsca pożaru oraz zapewnienia zaopatrzenia w wodę do celów przeciwpożarowych (pkt 5). W porównaniu z poprzednim aktem prawnym zrezygnowano z zapisów warunkujących dla takich obiektów zachowanie bezpiecznych odległości między obiektami budowlanymi (dawny pkt 3), wyznaczenie dróg pożarowych (dawny pkt 4), stosowania rozwiązań technicznych i materiałowych dostosowanych do występującego zagrożenia pożarowego lub zagrożenia wybuchem (dawny pkt 5), instalacji i urządzeń elektrycznych o stopniu bezpieczeństwa odpowiadającym występującemu zagrożeniu pożarowemu lub zagrożeniu wybuchem (dawny pkt 6), czy obowiązków stosowania podręcznego sprzętu gaśniczego i urządzeń ratowniczych (dawny pkt 8), a także oznakowania znakami bezpieczeństwa (dawny pkt 9),
• wymogu wykonania budowli rolniczych z elementów budowlanych nierozprzestrzeniających ognia (§ 41, dotychczasowy § 40),
• zachowania minimalnej odległości 10 m dla stanowisk postojowych dzielących je od instalacji służących do otrzymywania biogazu rolniczego (§ 42, dotychczasowy § 41),
• wytycznych dla oceny niebezpieczeństwa zagrożenia wybuchem dla budowli rolniczych (§ 43, dotychczasowy § 42),
• wymogów zachowania stref bezpieczeństwa wokół instalacji służących do otrzymywania biogazu rolniczego (§ 44, dotychczasowy § 43),
• konieczności ochrony budowli rolniczych przed wyładowaniami atmosferycznymi (§ 45, dotychczasowy § 44).

Rozdział 6: Higiena i zdrowie (§ 46–48)

W zakresie tematycznym przepisów tego rozdziału zawarto:

• obowiązek wyposażenia budowli rolniczych i urządzeń budowlanych w systemy wentylacyjne zapewniające bezpieczne wykonywanie czynności związanych z ich czyszczeniem, naprawą i konserwacją (§ 46, dotychczasowy § 45 i § 46),
• wymóg zapewnienia w budowlach rolniczych bezpieczeństwa dojść i przejść do urządzeń technicznych na czas konserwacji i remontów niezbędnego dla wykonywania czynności remontowych (§ 46, dotychczasowy § 46),
• wymóg rozwiązań zabezpieczających urządzenia budowlane przed przenikaniem szkodliwych substancji do wód i gruntu (§ 48, dotychczasowe § 48).

* * *

W przepisach końcowych zawarto klauzulę, w myśl której dla budowli rolniczych, wobec których została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę, bądź został złożony wniosek o wydanie takiej decyzji, bądź rozpoczęto budowę niewymagającą pozwolenia na budowę, stosuje się przepisy dotychczasowe przed dniem wejścia nowych przepisów.

Literatura

1. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13.01.2023 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie (DzU z dnia 15.02.2023 r., poz. 297).
2. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7.10.1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie (DzU z 2014 r., poz. 81).

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!