Wybrane wymagania stawiane tarasom nadziemnym

Rozwiązanie konstrukcyjne tarasu nad pomieszczeniem ogrzewanym powinno uwzględniać wszystkie czynniki oddziałujące na połać (obciążenia stałe, zmienne, termiczne, wilgocią). Konieczne jest:

• zapewnienie przeniesienia obciążeń działających na konstrukcję,
• zabezpieczenie przed wnikaniem wód opadowych w konstrukcję tarasu i do pomieszczenia znajdującego się pod nią,
• zapewnienie bezpieczeństwa użytkowania osobom korzystającym z tarasu,
• utrzymanie w pomieszczeniu komfortu cieplnego,
• zapewnienie odpowiedniej izolacyjności akustycznej.

Projektowanie tarasów nadziemnych

Projektowanie tarasów ze względu na obciążenie wilgocią

Ogólnie projektuje się tarasy z powierzchniowym lub drenażowym odprowadzeniem wody [1]. Powierzchniowy sposób odprowadzenia wody wymaga wykonania uszczelnienia zespolonego (podpłytkowego) i okładziny ceramicznej lub z kamieni naturalnych (RYS. 1).

Czytaj też: Tarasy i balkony - trudne detale

Istotą tego rozwiązania jest niedopuszczenie do penetracji wilgoci i wody w głąb jastrychu. Drenażowy sposób odprowadzania wody zakłada możliwość wnikania wody opadowej w warstwy wierzchnie (użytkowe) konstrukcji. Polega na odprowadzeniu wody opadowej zarówno po powierzchni użytkowej (okładzinie ceramicznej, dekoracyjnych płytach chodnikowych, kostce betonowej), jak i przez specjalną warstwę drenującą (RYS. 2, RYS. 3, RYS. 4 i RYS. 5).

Może tu być wykorzystany układ tradycyjny, w którym termoizolacja chroniona jest przez hydroizolację, albo odwrócony, charakteryzujący się tym, że hydroizolacja chroniona jest przez termoizolację.

Spadek połaci tarasu powinien wynosić 1,5-2%.

Uszczelnienie zespolone (podpłytkowe) w tarasach z powierzchniowym odprowadzeniem wody

Do wykonania uszczelnienia zespolonego stosuje się:

• elastyczne szlamy (mikrozaprawy) uszczelniające,
• maty lub folie uszczelniające.

Wymagania stawiane szlamom przez normę PN-EN 14891:2009 [2] podano w TAB. 1.

Wymagania podstawowe muszą być zawsze spełnione, wymagania dodatkowe dotyczą tylko takich warunków użytkowania, w których wymagany jest podwyższony poziom wymagań podstawowych (stanowią one jednocześnie dodatkową informację o właściwościach wyrobów) - istotne mogą być wymagania dotyczące mostkowania pęknięć w niskiej i/lub bardzo niskiej temperaturze.

Jeżeli stosuje się szlamy mające aktualną aprobatę techniczną pozwalającą na takie zastosowanie - jeśli chodzi o parametry - wiążące sąwymagania aprobaty.

Zobacz: ABC tarasów i balkonów

Ze względu na wymagania stawiane klejom do okładzin ceramicznych (TAB. 2), niezależnie od minimalnych wymagań dotyczących przyczepności zawartych w normie lub aprobacie, należy stosować jedynie szlamy o przyczepności porównywalnej z 1 MPa.

Nie zaleca się stosowania do uszczelnienia podpłytkowego polimerowych, dyspersyjnych mas uszczelniających (tzw. folii w płynie).

Wymagania stawiane matom i foliom uszczelniającym (wraz z klejem mocującym materiał do podłoża) podane są w aprobacie technicznej lub innym dokumencie odniesienia.

Izolacja międzywarstwowa w tarasach z powierzchniowym odprowadzeniem wody

Funkcją uszczelnienia podpłytkowego jest uniemożliwienie wnikania wody w jastrych dociskowy (RYS. 1). Ze względu na charakter obciążeń zaleca się wykonanie wodochronnej izolacji międzywarstwowej pomiędzy jastrychem a termoizolacją. Warstwa ta może być pominięta (wówczas zamiast niej należy wykonać warstwę rozdzielającą, np. z folii z tworzywa sztucznego), wtedy funkcję głównej (i jedynej) izolacji przejmuje uszczelnienie podpłytkowe.

Do wykonywania izolacji międzywarstwowej stosuje się:

• rolowe materiały bitumiczne (papy, membrany samoprzylepne) zgodne z normą PN­‑EN 13707 [3] lub PN-EN 14967 [4],
• wyroby rolowe z tworzyw sztucznych i kauczuku (membrany) zgodne z normą PN­‑EN 13956 [5] lub PN-EN 14909 [6] .

Nie dopuszcza się stosowania do izolacji międzywarstwowej pap na osnowie tekturowej oraz pap niemodyfikowanych (niezależnie od osnowy).

W wypadku folii (membran) polietylenowych (PE) lub z polipropylenu ich grubość nie powinna być mniejsza niż 2 mm.

W odniesieniu do membran z polichlorku winylu (PVC) za minimalną, graniczną grubość przyjmuje się 1 mm.

Można stosować tylko te materiały, które na zakładach są zgrzewane, sklejane lub wulkanizowane.

W konkretnym przypadku izolacja międzywarstwowa może być wykonana na warstwie spadkowej (lub płycie konstrukcyjnej wykonanej ze spadkiem). Wówczas do jej wykonania można także stosować modyfikowane polimerami grubowarstwowe, bitumiczne masy uszczelniające (masy KMB [7, 8]), z ewentualną wkładką zbrojącą (grubość warstwy po wyschnięciu wynosi min. 4 mm), maty i folie uszczelniające.

Wymagania stawiane masom KMB znaleźć można w "Richtlinie für die Planung und Ausführung von Abdichtung von Bauteilen mit kunststoffmodifizierten Bitumendickbeschichtungen (KMB) - erdberührte Bauteile" [7], a mianowicie:

• zawartość części stałych w gotowej do nałożenia masie ≥ 50%,
• odporność termiczna ≥ +70°C,
• odporność na działanie temperatury ujemnej (przez przeginanie) - odporna,
• wodonieprzepuszczalność pod ciśnieniem 0,075 MPa na szczelinie o szerokości 1 mm,
• mostkowanie rys ≥ 2 mm w temperaturze +4°C,
• odporność na deszcz - nie później niż 8 godz. od nałożenia,
• obciążalność mechaniczna określana zmniejszeniem grubości warstwy hydroizolacji przy obciążeniu mechanicznym. W odniesieniu do izolacji przeciwwodnej, przy obciążeniu mechanicznym 300 kN/m², zmniejszenie grubości powłoki hydroizolacyjnej nie może być większe niż 50%, przy izolacji przeciwwilgociowej wymóg ten dotyczy obciążenia 60 kN/m².

Zaleca się, aby obciążalność mechaniczną tak stosowanej masy KMB przyjmować tak, jak przy obciążeniu wodą.

Wymagania stawiane matom i foliom uszczelniającym (wraz z klejem mocującym materiał do podłoża) podane są w aprobacie technicznej lub innym dokumencie odniesienia.

Izolacja znajdująca się w tym miejscu musi jednocześnie pełnić funkcję paroizolacji i spełniać wymagania stawiane powłokom paroszczelnym.

Nie jest dopuszczalne stosowanie tutaj tradycyjnego lepiku oraz mas asfaltowych niezawierających w składzie modyfikatorów polimerowych.

Jako warstwę rozdzielającą ułożoną między izolacją międzywarstwową a termoizolacją można stosować np. folie z tworzyw sztucznych itp.

Izolacja wodochronna w tarasach z drenażowym odprowadzeniem wody

W konstrukcji o układzie odwróconym izolacja wodochronna układana jest bezpośrednio na warstwie spadkowej lub płycie konstrukcyjnej, wykonanej ze spadkiem. Jako izolację wodochronną stosuje się:

• rolowe materiały bitumiczne (papy, membrany samoprzylepne) zgodne z normą PN­‑EN 13707 [3] lub PN-EN 14967 [4],
• wyroby rolowe z tworzyw sztucznych i kauczuku (membrany) zgodne z normą PN­‑EN 13956 [5] lub PN-EN 14909 [6],
• polimerowo-bitumiczne, grubowarstwowe masy uszczelniające (masy KMB) [7, 8]; powłoka wodochronna musi mieć grubość 4 mm po wyschnięciu i być wykonywana z wkładką zbrojącą, np. z siatki z włókna szklanego,
• elastyczne szlamy mineralne zgodne z normą PN-EN 14891 [2] (TAB. 1),
• maty i folie uszczelniające.

Nie dopuszcza się stosowania do wykonywania izolacji pap na osnowie tekturowej oraz pap niemodyfikowanych (niezależnie od osnowy). W wypadku folii (membran) polietylenowych (PE) lub z polipropylenu ich grubość nie powinna być mniejsza niż 2 mm.

W odniesieniu do membran z polichlorku winylu (PVC) za minimalną, graniczną grubość przyjmuje się 1 mm. Można stosować te jedynie materiały, które na zakładach są zgrzewane, sklejane lub wulkanizowane.

Przeczytaj: Balkony i tarasy – uszczelnienie drenażowe i podpłytkowe

Jeżeli izolacja pełni funkcję paroizolacji, musi dodatkowo spełniać wymagania stawiane powłokom paroszczelnym.

W konstrukcji o układzie tradycyjnym do wykonywania izolacji wodochronnej stosuje się:

• rolowe materiały bitumiczne (papy, membrany samoprzylepne) zgodne z normą PN­‑EN 13707 [3] lub PN-EN 14967 [4],
• wyroby rolowe z tworzyw sztucznych i kauczuku (membrany) zgodne z normą PN­‑EN 13956 [5] lub PN-EN 14909 [6].

Wariant z drenażowym odprowadzeniem wody wymaga zastosowania systemowych profili okapowych z otworami umożliwiającymi odprowadzenie wody poza połać oraz rynien i rur spustowych.

Słupki balustrad nie mogą przebijać hydroizolacji. Jeżeli funkcji balustrady nie pełni np. attyka, konieczne jest jej zamocowanie do boku płyty lub do ściany.

Projektowanie tarasów ze względu na obciążenia termiczne

Najbardziej narażona na oddziaływania termiczne jest warstwa użytkowa, w układzie z uszczelnieniem zespolonym - okładzina ceramiczna lub z kamieni naturalnych, elastyczna zaprawa uszczelniająca, klej do okładzin oraz warstwa jastrychu (elementy te należy rozpatrywać łącznie), w układzie z drenażowym odprowadzeniem wody - okładzina ceramiczna lub z kamieni naturalnych, klej do okładzin oraz jastrych wodoprzepuszczalny.

Dobowy gradient temperatury (latem) dochodzi do 50°C, roczny do 100°C, co wymaga odpowiedniego zdylatowania powierzchni.

Polska literatura techniczna podaje maksymalny rozstaw dylatacji od 2 do 2,5 m. Niemieckie wytyczne ZDB "Außenbeläge. Belagkonstruktionen mit Fliesen und Platten außerhalb von Gebäuden" [1] uzależniają to od rodzaju płytek, elastyczności kleju oraz lokalizacji konstrukcji i obciążeń na nią działających i podają rozstaw szczelin dylatacyjnych wielkości 2-5 m.

Należy rozróżnić następujące rodzaje dylatacji:

• konstrukcyjna budynku,
• brzegowa (obwodowa, skrajna),
• strefowa (pośrednia),
• kontrolna,
• montażowa.

Dylatacje jastrychu muszą być ściśle skorelowane z dylatacjami w okładzinie ceramicznej - zagadnienie to należy rozpatrywać łącznie.

Dylatacje strefowe jastrychu i okładziny ceramicznej przechodzą przez oba elementy konstrukcji oraz uszczelnienie zespolone (podpłytkowe). Muszą mieć tę samą szerokość i idealnie się pokrywać.

Układ dylatacji należy tak zaprojektować, aby zapewnić najwyższą estetykę okładziny ceramicznej (w wypadku dużych tarasów, o skomplikowanych kształtach, wymaga to uwzględnienia już na etapie projektu układu płytek na powierzchni).

Masy do wypełnień dylatacji należy tak dobierać, aby zmiana szerokości szczeliny dylatacyjnej nie była większa niż zdolność masy do przenoszenia odkształceń, która jest określana przez zdolność ruchu.

Zobacz: Wymogi techniczne stawiane konstrukcjom balkonów

Parametr ten jest wyznaczany na podstawie zdolności masy do przenoszenia odkształceń wyrażonych w procentowej zmianie szerokości szczeliny w odniesieniu do jej szerokości w momencie nakładania masy; odnosi się on do względnej zmiany szerokości szczeliny.

Względną zmianę szerokości szczeliny D można obliczyć ze wzoru:

gdzie:

Δ - względna zmiana szerokości szczeliny [%],
Δs = a∙L∙Dt∙1000 - przemieszczenie boków szczeliny [mm],
α - współczynnik rozszerzalności liniowej (zaprawy cementowej lub betonu),
B - szerokość szczeliny dylatacyjnej [mm]
L - długość niezdylatowanego odcinka [m],
Δt - zmiana temperatury [°C].

Przy rozstawie dylatacji większym niż 3 m konieczne jest obliczeniowe sprawdzenie, czy materiał wypełniający dylatację jest w stanie przenieść zmiany jej szerokości.

Zdylatowana powierzchnia powinna mieć kształt kwadratu lub prostokąta o proporcjach długości boków nie większych niż 2 : 1. Należy dylatować także każdą zmianę kierunku pola.

Do wypełnień dylatacji stosuje się odporne na czynniki atmosferyczne masy na bazie silikonów, poliuretanów lub wielosiarczków (tiokoli).

Szerokość dylatacji strefowych i brzegowych nie powinna być mniejsza niż 8 mm (zalecana wielkość: 10 mm).

Ostateczny rozkład pól dylatacyjnych zależy od konstrukcji i kształtu tarasu, jego lokalizacji i położenia względem stron świata, zastosowanej okładziny ceramicznej (zwłaszcza jej koloru), jednak miarodajna jest zawsze dokładna analiza, określająca zakres swobodnych odkształceń termicznych materiału.

Dylatacje uszczelnia się systemowymi taśmami i kształtkami (np. narożnymi) wklejanymi w uszczelnienie podpłytkowe.

Do wypełniania dylatacji w wykładzinach z kamieni naturalnych należy stosować specjalne masy przeznaczone do kamieni naturalnych.

Projektowanie tarasów ze względu na wymagania cieplno­‑wilgotnościowe

Rozwiązanie projektowe powinno zapewnić odpowiedni komfort cieplny użytkownikom pomieszczeń pod tarasem oraz nie dopuszczać do rozwoju grzybów pleśniowych na stropie i przyległych fragmentach ścian.

Czytaj: Konstrukcja balkonów – zagadnienia cieplno-wilgotnościowe >>>

Należy obliczeniowo dobrać grubość warstwy termoizolacji, tak aby wartość współczynnika przenikania ciepła U_maks. obliczana zgodnie z normą PN-EN ISO 6946:2008 [12] w odniesieniu do pomieszczeń o temperaturze t1 > 16°C była nie większa niż 0,20 (W/m²·K) [13] oraz wyeliminować ryzyko kondensacji pary wodnej, umożliwiającej rozwój grzybów pleśniowych, oraz zawilgocenia wnętrza przegrody na skutek powstania płaszczyzny bądź strefy kondensacji [18, 19].

Zgodnie z wymaganiami rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [21], należy tak zaprojektować przegrodę, aby na jej wewnętrznej powierzchni nie występowała kondensacja pary wodnej. Należy to wykonać zgodnie z normą PN-EN ISO 13788:2003 [14].

Obliczona wielkość f_Rsi dla przegrody i węzłów konstrukcyjnych (ze zwróceniem uwagi na sposób użytkowania pomieszczenia, jego przeznaczenie oraz zewnętrzne warunki cieplno-wilgotnościowe) nie może być mniejsza niż wymagana wartość krytyczna podana w normie PN-EN ISO 13788:2003 [14].

Rozwój grzybów pleśniowych najwcześniej uwidacznia się w obszarze występowania przynajmniej dwóch liniowych mostków termicznych (np. na styku ściany i stropu, w narożniku pomieszczenia). Oznacza to, że istotny wpływ może mieć na to zjawisko izolacyjność cieplna ścian zewnętrznych pomieszczenia pod tarasem.

Dodatkowo musi być spełniony warunek, zgodnie z którym we wnętrzu przegrody nie może występować narastające w kolejnych latach zawilgocenie na skutek kondensacji pary wodnej. Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [13], dopuszcza kondensację pary wodnej w okresie zimowym wewnątrz przegrody, o ile latem możliwe będzie wyparowanie kondensatu i nie nastąpi degradacja materiału przegrody na skutek tej kondensacji. Warunek ten należy sprawdzić zgodnie z normą PN-EN ISO 13788:2003 [14].

Wyeliminowanie kondensacji wgłębnej jest bardzo istotne. Wartość współczynnika przenikania ciepła U zgodnie z normą PN-EN ISO 6946:2008 [12] oblicza się bowiem w odniesieniu do warunków ustalonych, a parametry cieplne zależą od wilgotności materiału.

Dlatego taras (i w ogóle przegrody zewnętrzne) należy projektować tak, aby jego zawilgocenie nie spowodowało takiego obniżenia izolacyjności cieplnej, że przestanie on spełniać stawiane mu wymagania techniczne. Opór dyfuzyjny warstwy (okładziny) wewnętrznej powinien być równy oporowi dyfuzyjnemu warstwy (okładziny) zewnętrznej lub większy od niego. Brak możliwości spełnienia tego warunku wymusza zastosowanie paroizolacji pomiędzy warstwą wewnętrzną a termoizolacją.

Paroizolacja

Wybór rodzaju materiału stosowanego jako paroizolacja powinien zależeć bezpośrednio od wyników obliczeń cieplno-wilgotnościowych. Należy tak dobrać parametry paroizolacji (współczynnik oporu dyfuzyjnego m, zastępczy (porównawczy) opór dyfuzyjny S_D), aby wyeliminować niebezpieczeństwo kondensacji wilgoci w warstwach tarasu.

Do wykonania paroizolacji stosuje się:

• paroizolacyjne wyroby rolowe (papy, membrany, folie z tworzyw sztucznych) zgodne z normą PN-EN 13970 [15] lub PN-EN 13984 [16] (doskonale sprawdzają się w tej roli papy z wkładką z folii aluminiowej),
• roztwory i polimerowe masy bitumiczne o określonych parametrach m/S_D (w typowych sytuacjach pełnią one swoją rolę).

Nie wolno stosować jako paroizolacji zwykłych folii z tworzyw sztucznych grubości 0,2 mm.

Termoizolacja tarasów w układzie tradycyjnym

Do wykonania termoizolacji stosuje się najczęściej:

• polistyren ekspandowany (EPS) (styropian) zgodny z normą EN 13163:2009 [17], ­jego zastosowanie musi wynikać z normy PN-B­‑20132:2005 [18] (np. klasa EPS 200 lub wyższa),
• polistyren ekstrudowany (XPS) (styrodur) zgodny z normą EN 13164:2010 [19],
• sztywną piankę poliuretanową zgodną z normą PN-EN 13165:2010 [20], klasy min. CS (10/Y) 150.

Termoizolacja tarasów w układzie odwróconym

W konstrukcjach tarasów o układzie odwróconym do wykonywania termoizolacji należy stosować materiały odporne na stałe oddziaływanie wilgoci. Według normy DIN V 4108-10:2004-06 [21] materiały termoizolacyjne stosowane na tarasach muszą spełniać następujące wymagania:

• wytrzymałość na ściskanie lub naprężenia ściskające przy odkształceniu 10% - min. 300 kPa,
• odkształcenie przy obciążeniu 40 kPa i temperaturze 70°C - maks. 5%,
• nasiąkliwość wody po 300 cyklach zamarzania i odmarzania - maks. 2%; redukcja wytrzymałości mechanicznej nie może być przy tym większa niż 10% w porównaniu z próbkami suchymi,
• nasiąkliwość na skutek dyfuzji pary wodnej - w odniesieniu do płyt grubości 50 mm - maks. 5%, płyt grubości 100 mm - maks. 3%, płyt grubości 200 mm - maks. 1,5%,
• nasiąkliwość przy długotrwałym zanurzeniu w wodzie - maks. 0,7%.

Wymagania te spełniają płyty z polistyrenu ekstrudowanego (XPS-u) [19].

Zobacz: Balkony oszklone jako szklarnie

Na dobór termoizolacji/hydroizolacji ma wpływ rodzaj warstwy użytkowej. Płyty warstwy użytkowej mogą być układane na systemowych podstawkach dystansowych, ułożonych bezpośrednio na warstwie termoizolacji. Warstwy te muszą być odporne na obciążenie punktowe (alternatywnie można stosować odpowiednie podkładki lub warstwy ochronne).

Projektowanie tarasów ze względu na bezpieczeństwo użytkowania

Powierzchnia tarasu ze względu na narażenie na oddziaływanie wody (opady atmosferyczne) powinna być antypoślizgowa (dotyczy to szczególnie płytek ceramicznych).

Wobec braku szczegółowych polskich zaleceń można korzystać z niemieckich wytycznych BGR 181 [22], które wymagają klasy antypoślizgowości R 11 albo klasy antypoślizgowości R 10 i przestrzeni wypełnienia V4.

Warto wiedzieć: Jak projektować tarasy nadziemne nad pomieszczeniami ogrzewanymi

Należy obowiązkowo zapewnić możliwość usunięcia wody z powierzchni tarasu przez nadanie jej odpowiedniego spadku o wielkości 1,5–2% (minimalny spadek to 1%). Spadek połaci powinien być nadany przez odpowiednie zaprojektowanie płyty nośnej lub wykonanie warstwy spadkowej.

Warstwę spadkową należy wykonać z:

• jastrychu cementowego klasy min. C20 zgodnego z normą PN-EN 13813 [23], układanego na warstwie sczepnej,
• betonu klasy min. C16/C20 według normy PN-EN 206 [24], układanego na warstwie sczepnej,
• zapraw naprawczych, np. typu PCC (znacznie rzadziej CC) z systemów naprawy konstrukcji betonowych i żelbetowych, klasy min. R2 zgodnie z normą PN-EN 1504­‑3 [28] lub z innymi dokumentami odniesienia (aprobatą techniczną), o wytrzymałości na ściskanie przynajmniej 15 MPa, układanych na systemowej warstwie sczepnej.

Parametry wytrzymałościowe betonu płyty i materiału warstwy spadkowej muszą być porównywalne.

Do tradycyjnych betonów i zapraw powinno się dodawać modyfikatory polimerowe (np. na bazie butadienu-styrenu).

Minimalna (w najcieńszym miejscu) grubość takiej warstwy spadkowej powinna wynosić 3 cm.

Jeżeli jastrych spadkowy wykonywany jest z suchej zaprawy zarabianej czystą wodą, jego grubość powinna wynosić min. 1 cm, o ile producent nie zaleca inaczej.

Grubość w najcieńszym miejscu warstwy spadkowej wykonanej z zapraw typu PCC zależy od wytycznych producenta dotyczących zastosowanej zaprawy.

Jako warstwę sczepną można stosować zaprawy z systemów napraw konstrukcji żelbetowych lub emulsje polimerowe dodawane do wody zarobowej (wiążące są wytyczne producenta materiału przeznaczonego na jastrych spadkowy). Warstwy sczepnej nie wykonuje się, gdy warstwą spadkową jest zaprawa PCC grubości do 5 mm.

Warstwa użytkowa tarasów z powierzchniowym odprowadzeniem wody

Jastrych dociskowy

Zgodnie z wytycznymi BEB [35] do wykonywania jastrychu dociskowego można zastosować:

• jastrychy cementowe zgodne z normą PN-EN 13813 [23] klasy min. C20,
• betony klasy min. C20/C25 zgodne z normą PN-EN 206 [24].

Jastrych dociskowy należy dylatować zgodnie z zaleceniami podanymi w odniesieniu do projektowania tarasów ze względu na obciążenia termiczne. Jego grubość powinna wynosić przynajmniej 5 cm.

Okładzina ceramiczna

Płytki okładzinowe powinny spełniać wymogi bezpieczeństwa użytkowania.

 Należy stosować płytki grup BI_a lub AI_a (o nasiąkliwości nieprzekraczającej 0,5%), ewentualnie grup BI_b lub AI_b (o nasiąkliwości nieprzekraczającej 3%), zgodne z normą PN-EN 14411 [26], mrozoodporne według normy PN-EN ISO 10545-12 [27]. Za mrozoodporne (ze względu na nasiąkliwość nieprzekraczającą 0,5%) należy uznać płytki gresowe.

Odporność na ścieranie, jeżeli stosuje się płytki szkliwione, należy dobierać z uwzględnieniem wymagań i zaleceń normy PN-EN ISO 10545-7 [28] (klasa PEI 4 lub PEI 5) oraz załącznika N do normy PN-EN 14411 [26] (klasa IV lub V).

Wymiary płytek nie powinny przekraczać 33×33 cm. Szerokość spoin nie może być mniejsza niż 5 mm (niezależnie od wymiarów płytek), przy maksymalnym rozmiarze płytek szerokość spoin powinna wynosić 7-8 mm. Zaleca się stosowanie płytek w jasnych kolorach.

Powierzchnia okładziny powinna być odpowiednio dylatowana.

Okładzina z kamieni naturalnych

Płytki i płyty z kamieni naturalnych muszą być zgodne z normami:

• PN-EN 12057 [29],
• PN-EN 12058 [30],
• PN-EN 1341 [31].

Kamienie naturalne muszą być mrozoodporne według normy PN-EN 12371 [32] (po 48 cyklach zamarzania - odmarzania spadek wytrzymałości na zginanie, w porównaniu z próbkami niepoddanymi cyklom zamarzania - odmarzania, nie może przekroczyć 20%).

Stosowanie wrażliwych na przebarwienia kamieni naturalnych może spowodować powstanie przebarwień.

Zaprawa klejąca

Należy stosować cienkowarstwowe zaprawy klejące klasyfikowane jako C2 S2 lub C2 S1 według normy PN-EN 12004:2008 [10].

Wymagania dotyczące klejów do okładzin podano w TAB. 2.

Przeczytaj: Balkony - analiza numeryczna parametrów cieplno­-wilgotnościowych w świetle nowych wymagań cieplnych

Możliwe jest stosowanie klejów, których odkształcalność została określona nienormowymi badaniami, o ile odzwierciedlają one rzeczywiste warunki pracy kleju. Nie zezwala się na stosowanie klejów, których odkształcalność nie została określona.

W wypadku okładzin z kamieni naturalnych zaleca się stosowanie szybkowiążących i szybkoschnących zapraw klejących przeznaczonych do płytek z kamieni naturalnych (wymóg bezwzględny przy kamieniach wrażliwych na przebarwienia).

Zaprawa spoinująca

Do spoinowania należy stosować przeznaczone specjalnie do tarasów/balkonów cementowe zaprawy do spoinowania klasyfikowane jako CG2 WA (o zmniejszonej absorpcji wody i wysokiej odporności na ścieranie), ewentualnie można stosować zaprawy klasy CG2 W według normy PN-EN 13888 [33]. Wymagania sformułowane w tym dokumencie podano w TAB. 3.

W odniesieniu do okładzin z kamieni naturalnych zaleca się stosowanie szybkowiążących i szybkoschnących zapraw spoinujących przeznaczonych do płytek z kamieni naturalnych (jest to wymóg bezwzględny przy kamieniach wrażliwych na przebarwienia).

Warstwa użytkowa tarasów z drenażowym odprowadzeniem wody

Układ warstw: użytkowa, drenująca i filtrująca/ochronna musi być ze sobą kompatybilny.

Sposób ochrony warstwy drenującej przed zamuleniem oraz warstwy hydroizolacji przed uszkodzeniem zależy od konkretnego rozwiązania. Stosuje się tu geowłókniny, maty kubełkowe z otworami lub systemowe maty kubełkowe zespolone z włókniną stanowiącą jednocześnie warstwę filtracyjną (maty ochronno-filtrujące).

Warstwa drenażowa

Do wykonania warstwy drenującej w wariancie z okładziną ceramiczną stosuje się wodoprzepuszczalne:

• jastrychy cementowe zgodne z normą PN-EN 13813 [23], klasy min. C20, o zalecanej grubości 5,5 cm; taki jastrych wykonany jest zazwyczaj z systemowej ­zaprawy zarabianej na budowie czystą wodą, wodoprzepuszczalność nadaje mu specjalnie dobrany stos okruchowy,
• betony klasy min. C20/C25 według normy PN-EN 206-1 [24], o zalecanej grubości przynajmniej 7 cm, wykonany z zastosowaniem kruszywa o grubym uziarnieniu (np. 16/22 mm).

Warstwy te muszą być odpowiednio dylatowane. Jeżeli jastrych dociskowy zbrojony jest przeciwskurczowo, należy stosować zbrojenie niewrażliwe na korozję albo odpowiednio zabezpieczone.

Czytaj też: Konstrukcja balkonów i tarasów - typowe błędy

Do wykonania warstwy drenującej w wariancie z okładziną układaną luzem (płyty betonowe, chodnikowe, kostka itp.) stosuje się:

• płukane, mrozoodporne kruszywo (żwir) o uziarnieniu np. 8/16 mm lub 16/32 mm,
• systemowe podstawki ustawiane bezpośrednio na warstwie hydroizolacji lub termoizolacji.

Rozwiązania te pozwalają na uzyskanie poziomej powierzchni tarasu. Konieczne jest wtedy zwiększenie spadku powłoki wodochronnej.

Okładzina ceramiczna

Obowiązują zasady podane w części dotyczącej warstwy użytkowej tarasów z powierzchniowym odprowadzeniem wody.

Okładzina z kamieni naturalnych

Obowiązują zasady podane w części dotyczącej warstwy użytkowej tarasów z powierzchniowym odprowadzeniem wody.

 Jeżeli płyty z kamieni naturalnych układane są na zaprawie wodo­przepuszczalnej, należy stosować suchą zaprawę zarabianą wodą na budowie, przeznaczoną do takich zastosowań.

Zaprawa klejąca

Jeżeli stosowana jest cienkowarstwowa zaprawa klejąca, obowiązują zasady podane w części dotyczącej warstwy tarasów z powierzchniowym odprowadzeniem wody.

Zaprawa spoinująca

Obowiązują zasady podane w części dotyczącej warstwy użytkowej tarasów z powierzchniowym odprowadzeniem wody.

Warstwa wierzchnia z płyt układanych luzem

Do tego celu mogą być stosowane:

• betonowe kostki brukowe, zgodne z normą PN-EN 1338 [34],
• betonowe płyty brukowe, zgodne z normą PN-EN 1339 [35],
• kostki brukowe z kamienia naturalnego, zgodne z normą PN-EN 1342 [36].

Warstwy rozdzielające, ochronne i/lub filtrujące, maty drenażowe

W zależności od przyjętego rozwiązania konstrukcyjnego jako warstwę ochronną//filtrującą/drenażową można stosować geowłókniny, a także membrany kubełkowe lub systemowe maty ochronne (ochronno-filtrujące, drenażowe).

Geowłókniny stosowane do tego celu powinny mieć gramaturę min. 150 g/m² i spełniać wymagania normy PN-EN 13252 [37]. Wymogi dotyczące innego rodzaju materiałów, takich jak membrany kubełkowe, systemowe maty ochronne (ochronno-filtrujące) oraz warstwy rozdzielające z folii z PVC i PE, podane są w dokumentach odniesienia (kartach technicznych, aprobatach).

Uwaga: membrana kubełkowa nie może być układana bezpośrednio na warstwie wodochronnej z masy KMB.

Balustrady, dylatacje, obróbki blacharskie, odwodnienia

Balustrady powinny być mocowane do elementu konstrukcyjnego (płyty nośnej, ściany).

Przy drenażowym odprowadzeniu wody balustrada nie może przebijać hydroizolacji, w wariancie z powierzchniowym odprowadzeniem wody jest to sposób zalecany [słupki balustrad należy obsadzać z zastosowaniem zapraw polimerowych PC (epoksydowych) lub PCC (polimerowo-cementowych)].

Słupki balustrad przebijających powłoki wodochronne połaci powinny być uszczelniane zgodnie z wytycznymi producenta materiału hydroizolacyjnego, z zastosowaniem kołnierzy systemowych (manszet) lub dociętych kształtek.

Dowiedz się: Jak wykonać szczelny taras i balkon?

W balustradach nie może być ostro zakończonych elementów. Konstrukcja balustrad powinna zapewniać przeniesienie sił poziomych, określonych w polskiej normie dotyczącej podstawowych obciążeń technologicznych i montażowych.

Wysokość i wypełnienie płaszczyzn pionowych trzeba tak projektować, by zapewnić skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób.

Szklane elementy balustrad powinny być wykonane ze szkła o podwyższonej wytrzymałości na uderzenia, tłukącego się na drobne, nieostre odłamki.

Minimalna wysokość balustrady (do wierzchu poręczy) wynosi 1,1 m, a maksymalny prześwit lub wymiar otworu między wypełnieniami nie może być większy niż 12 cm [13].

Według wytycznych ZDB [1] izolacja powinna być wywinięta na wysokość przynajmniej 15 cm powyżej poziomu warstwy użytkowej. W obszarze progu drzwiowego wysokość ta może zostać zredukowana do 5 cm, o ile zostanie zapewniona możliwość skutecznego odprowadzenia wody dzięki zastosowaniu np. odwodnienia liniowego (korytek wpustowych).

Stosowanie kształtek bezbarierowych wymaga indywidualnego rozwiązania projektowego.

Dylatacje jastrychu i okładziny z uszczelnieniem zespolonym wykonuje się za pomocą systemowych taśm i kształtek wklejanych w szlam uszczelniający. Wypełnienie dylatacji masami elastycznymi nie może być traktowane jako uszczelnienie.

Sposób mocowania obróbek blacharskich musi być dostosowany do przyjętej koncepcji uszczelnienia.

W systemie z powierzchniowym odprowadzeniem wody muszą one odprowadzać wodę do rynien w sposób uniemożliwiający zalewanie ścian.

W systemie drenażowym otwory odprowadzające wodę w obróbkach nie mogą być zakryte przez powłokę wodochronną – w miejscu mocowania obróbek nie może powstawać próg.

Przy przygotowywaniu/zabezpieczaniu powierzchni obróbki przy połączeniu z powłoką wodochronną należy uwzględniać zalecenia producenta materiału hydroizolacyjnego (np. szlamy działają korozyjnie na obróbki z blachy ocynkowanej, dlatego konieczne jest antykorozyjne zabezpieczenie jej powierzchni).

Wpusty odwodnieniowe muszą być wyposażone w kołnierze systemowe umożliwiające szczelnie połączenie ich z powłoką wodochronną oraz zabezpieczone kratką przed możliwością zanieczyszczenia.

Koryta odwadniające muszą być tak obsadzone, by niemożliwe było przedostawanie się wody w podłoże.

Rynny i rury spustowe muszą zapewnić skuteczne usuwanie wody z połaci tarasu. Według instrukcji ITB nr 344/2007 [9] jedna rura spustowa o średnicy 150 mm może odprowadzać wodę z powierzchni maks. 200 m², a rozstaw rur spustowych nie powinien przekraczać 25 m.

Dokumentacja projektowa musi zawierać szczegółowe rysunki tzw. trudnych i krytycznych miejsc (dylatacji, wpustów, uszczelnień przy obróbkach itp.).

Literatura

1. ZDB, "Außenbeläge. Belagkonstruktionen mit Fliesen und Platten außerhalb von Gebäuden", VII 2005.
2. PN-EN 14891:2012, "Wyroby nieprzepuszczające wody stosowane w postaci ciekłej pod płytki ceramiczne mocowane klejami. Wymagania, metody badań, ocena zgodności, klasyfikacja i oznaczenie".
3. PN-EN 13707:2013-12, "Elastyczne wyroby wodochronne. Wyroby asfaltowe na osnowie do pokryć dachowych. Definicje i właściwości".
4. PN-EN 14967, "Elastyczne wyroby wodochronne. Wyroby asfaltowe do poziomej izolacji przeciwwilgociowej. Definicje i właściwości".
5. PN-EN 13956:2013-06, "Elastyczne wyroby wodochronne. Wyroby z tworzyw sztucznych i kauczuku do pokryć dachowych. Definicje i właściwości".
6. PN-EN 14909, "Elastyczne wyroby wodochronne. Wyroby z tworzyw sztucznych i kauczuku do poziomej izolacji przeciwwilgociowej. Definicje i właściwości".
7. "Richtlinie für die Planung und Ausführung von Abdichtung von Bauteilen mit kunststoffmodifizierten Bitumendickbeschichtungen (KMB) – erdberührte Bau­teile", Deutsche Bauchemie e.V., 2001.
8. "Richtlinie für die Planung und Ausführung von Abdichtung mit kunststoffmodifizierten Bitumendickbeschichtungen (KMB) - erdberührte Bauteile", Deutsche Bauchemie e.V., 2010.
9. Instrukcja nr 344/2007, "Zabezpieczenia wodochronne tarasów i balkonów", ITB, Warszawa 2007.
10. PN-EN 12004+A1:2012, "Kleje do płytek. Definicje i wymagania techniczne".
11. "Warunki techniczne wykonania i odbioru robót”, część C: "Zabezpieczenia i izolacje", zeszyt 4: "Izolacje wodochronne tarasów", ITB, Warszawa 2004.
12. PN-EN ISO 6946:2008, "Komponenty budowlane i elementy budynku. Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła. Metoda obliczania”.
13. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2002 r. nr 75, poz. 690, ze zm.).
14. PN-EN ISO 13788:2003, "Cieplno-wilgotnościowe właściwości komponentów budowlanych i elementów budynku. Temperatura powierzchni wewnętrznej dla uniknięcia krytycznej wilgotności powierzchni i kondensacji międzywarstwowej. Metody obliczania".
15. PN-EN 13970:2006/A1:2007, "Elastyczne wyroby wodochronne. Wyroby asfaltowe do regulacji przenikania pary wodnej. Definicje i właściwości".
16. PN-EN 13984:2013-06, "Elastyczne wyroby wodochronne. Wyroby z tworzyw sztucznych i kauczuku do regulacji przenikania pary wodnej. Definicje i właściwości".
17. PN-EN 13163, "Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabrycznie. Specyfikacja".
18. PN-B-20132:2005, "Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabrycznie. Zastosowania".
19. PN-EN 13164+A1:2015-03, "Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby z polistyrenu ekstrudowanego (XPS) produkowane fabrycznie. Specyfikacja".
20. PN-EN 13165+A1:2015-03, "Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby ze sztywnej pianki poliuretanowej (PUR) produkowane fabrycznie. Specyfikacja".
21. DIN V 4108-10:2004-06, "Wärmeschutz- und Energieeinsparung in Gebäuden. Anwendungsbezogene Anforderungen an Wärmedämmstoffe - Teil 10: Werkmäßig hergestellte Wärmedämmstoffe".
22. BGR 181, "Fußböden in Arbeitsräumen und Arbeitsbereichen mit Rutschgefahr. Hauptverband der gewerblichen Berufsgenossenschaften", X 2003.
23. PN-EN 13813:2003, "Podkłady podłogowe oraz materiały do ich wykonania. Materiały. Właściwości i wymagania".
24. PN-EN 206-1:2003/A2:2006, "Beton - Część 1: Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność".
25. PN-EN 1504-3:2006, "Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych. Definicje, wymagania, sterowanie jakością i ocena zgodności. Część 3: Naprawy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne".
26. PN-EN 14411:2013-04, "Płytki ceramiczne. Definicje, klasyfikacja, charakterystyki, ocena zgodności i znakowanie".
27. PN-EN ISO 10545-12:1999, "Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczanie mrozoodpor­ności".
28. PN-EN ISO 10545-7:2000, "Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczanie odporności na ścieranie powierzchni płytek szkliwionych".
29. PN-EN 12057:2015-04, "Wyroby z kamienia naturalnego. Płyty modułowe. Wyma­gania".
30. PN-EN 12058:2015-04, "Wyroby z kamienia naturalnego. Płyty posadzkowe i schodowe. Wymagania".
31. PN-EN 1341:2013-05, "Płyty z kamienia naturalnego do zewnętrznych nawierzchni drogowych. Wymagania i metody badań".
32. PN-EN 12371:2010, "Metody badań kamienia naturalnego. Oznaczenie mrozoodporności".
33. PN-EN 13888:2010, "Zaprawy do spoinowania płytek. Wymagania, ocena zgodności, klasyfikacja i oznaczenie".
34. PN-EN 1338:2005, "Betonowe kostki brukowe. Wymagania i metody badań".
35. PN-EN 1339:2005, "Betonowe płyty brukowe. Wymagania i metody badań".
36. PN-EN 1342:20013-05, "Kostka brukowa z kamienia naturalnego do zewnętrznych nawierzchni drogowych. Wymagania i metody badań".
37. PN-EN 13252+A1:2015-04, "Geotekstylia i wyroby pokrewne. Właściwości wymagane w odniesieniu do wyrobów stosowanych w systemach drenażowych".

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!