Okapy balkonów i tarasów – poprawne rozwiązania materiałowo‑technologiczne

W artykule podano możliwości zaprojektowania i wykonania okapu balkonowego i tarasowego. Na przykła-dach pokazano błędy montażowe oraz w wyborze materiału izolacyjnego.

Balcony and terrace eaves – correct material and technological solutions

The article presents the possibilities of designing and making balcony and terrace eaves. The examples show assembly errors and errors in the selection of insulation material.

*****

Występują dwa warianty uszczelnienia: powierzchniowe oraz drenażowe. Istotą powierzchniowego odprowadzenia wody jest wykonanie takiej warstwy użytkowej (okładziny z płytek), po której cała woda opadowa jest odprowadzana na zewnątrz. Wymusza to wykonanie uszczelnienia podpłytkowego (zwanego także zespolonym), niedopuszczającego do penetracji wilgoci w warstwy tarasu/balkonu (RYS. 1).

Z kolei drenażowe odprowadzenie wody zakłada wnikanie części wody opadowej w połać (RYS. 2) i odprowadzenie jej poza jej obszar przez specjalne profile z otworami lub wpusty wewnętrzne.

Czytaj też: Systemy tarasów wentylowanych – wybrane zagadnienia

Jednym z newralgicznych miejsc tarasu czy balkonu jest okap. Specyfika tego detalu wymaga rozwiązania problemów związanych z termoizolacją, hydroizolacją oraz korozją obróbek. Ich rozwiązanie nie jest łatwe, tym bardziej że żaden z tych problemów nie może być rozwiązany w oderwaniu od poprzedniego. Oznacza to, że tylko kompleksowe, poprawne rozwiązanie tego detalu gwarantuje późniejszy brak problemów. Do tego dochodzą uszkodzenia wynikające z bezmyślnego wręcz zaprojektowania i wykonania warstw tarasu.

Zacznijmy od układu z płytkami. Wariant z uszczelnieniem zespolonym wyklucza możliwość penetracji wody w warstwy konstrukcji. Pod płytkami znajduje się warstwa hydroizolacji, zwana uszczelnieniem zespolonym lub podpłytkowym. Nazwa wynika z faktu, że stanowi ono niejako całość z warstwą użytkową (warstwa użytkowa jest jednocześnie warstwą chroniącą tę izolację przed uszkodzeniem mechanicznym).

Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania dla balkonu jest prostota układu: na płycie konstrukcyjnej wykonuje się warstwę spadkową (o ile sama płyta nie jest wykonana ze spadkiem), układa izolację z elastycznego szlamu (możliwe jest zastosowanie innych materiałów typu specjalne maty kompensacyjno-uszczelniąjące oraz folie uszczelniające – te ostatnie są kompozytowym materiałem składającym się z folii z tworzywa sztucznego zespolonego z włókniną, mocowanym do podłoża systemowym klejem) i wykonuje okładzinę ceramiczną (zarówno maty kompensujące, jak i folie uszczelniające cieszą się znacznie mniejszą popularnością).

Dla tarasu sytuacja jednak się komplikuje. Dochodzi paroizolacja, termoizolacja, izolacja międzywarstwowa oraz jastrych dociskowy.

Zatem rozwiązanie okapu musi uwzględniać kilka wariantów:

• dla tarasów nadziemnych rozróżnić należy dwa warianty budowy połaci (zasadniczą różnicą jest umiejscowienie izolacji głównej),
• balkony na wsporniku izotermicznym lub nieocieplane można wykonać z dodatkową izolacją międzywarstwową lub bez niej (tylko z uszczelnieniem zespolonym),
• dla balkonów ocieplanych występują dwa identyczne warianty jak dla tarasów nad pomieszczeniem ogrzewanym,
• tarasy na gruncie można wykonać z dodatkową izolacją międzywarstwową lub bez niej (tylko z uszczelnieniem zespolonym).

Uszkodzenia objawiają się zazwyczaj:

• przeciekami w strefie okapu i związanymi z tym wysoleniami (FOT. 1),
• korozją obróbek okapowych (FOT. 2–6),
• destrukcją okładziny w strefie okapu, przechodzącą, przy braku prac naprawczych, w destrukcję pod-kładu (FOT. 7–8) lub wręcz płyty konstrukcyjnej.

Przeanalizujmy układ termoizolacji w tej strefie (dotyczy to oczywiście tarasów nad pomieszczeniami).

Aktualne wymogi dotyczące izolacji ciepłochronnej wymagają stosowania warstw termoizolacyjnych o grubości 20 i więcej centymetrów, zarówno na połaci tarasu, jak i ścianie pod tarasem. Obciążenie użytkowe tarasu oraz ciężar warstw użytkowych to ponad 6 kN/m² i to obciążenie jest przekazywane na termoizolację. Dlatego na tarasie należy stosować styropian min. klasy EPS 200, a najlepszym rozwiązaniem (i to z kilku przyczyn) jest polistyren ekstrudowany (XPS). Na ścianie stosowany jest styropian klasy min. EPS 70.

W przypadku zbyt małej odporności mechanicznej termoizolacji połaci tarasu dochodzi do jej ściśnięcia, co może skutkować nawet spękaniem jastrychu dociskowego. Ale krawędź okapu wysunięta jest poza lico konstrukcyjnej części ściany o grubość termoizolacji ściany.

Jastrych dociskowy znajdujący się na tym pasie jest czymś w rodzaju wspornika leżącego na termoizolacji poziomej, dla której podłożem jest paroizolacja i warstwa spadkowa. W pasie okapu podłożem dla niej jest jednak pas termoizolacji ściany, czyli materiał o zupełnie innych parametrach. Zatem krawędź jastrychu dociskowego okapu w rzeczywistości leży nie na podłożu cementowym, lecz ściśliwym, co przy obciążeniu jego powierzchni skutkuje powstawaniem naprężeń rozciągających w jego wierzchniej warstwie. Z tego powodu pierwsza warstwa płyt ocieplenia ściany powinna być wykonana z materiału przynajmniej tej samej klasy co termoizolacja połaci [optymalnym rozwiązaniem byłoby zastosowanie płyt z polistyrenu ekstrudowanego (XPS)]. Pokazuje to RYS. 3. Nie będzie błędem dodatkowe dozbrojenie górą jastrychu dociskowego (RYS. 4), wymaga to jednak odpowiedniej grubości tego elementu (min. 6 cm).

Co z kształtem okapu? To pytanie wydaje się na pierwszy rzut oka dziwne, ale jest jak najbardziej uzasadnione.

Proszę popatrzeć na FOT. 7–8. Pokazują one kompletną destrukcję już nie tylko samych obróbek (o przyczynach w dalszej części tekstu), ale samej połaci (płytek i jastrychu dociskowego). Cechą charakterystyczną pokazanych na FOT. 7–8 oraz FOT. 9–11 okapów jest błąd związany z umiejscowieniem obróbki blacharskiej.

Proszę zwrócić uwagę, że taki wygląd okapu dotyczy tarasów nad pomieszczeniem, balkonów ocieplanych obustronnie oraz balkonów z dodatkową izolacją główną – wynika to wprost z układu warstw: obróbka okapowa mocowana jest tylko w płaszczyźnie izolacji głównej połaci.

Oddziaływanie termiczne (roczny gradient temperatury dochodzący nawet do 100°C, szokowa zmiana temperatury rzędu 50°C, np. podczas burzy) skutkuje powstaniem ruchów termicznych, czego rezultatem jest w najlepszym przypadku wnikanie wody pod płytkę – układ fuga–płytka na skutek mikropęknięć na ich styku nie jest układem szczelnym. W najgorszym przypadku dochodzi do uszkodzenia spoin i wykruszania się zaprawy spoinującej, co w konsekwencji prowadzi do odpadnięcia płytek.

Niekiedy płytka pionowa okapu „blokuje” płytki posadzki, co powoduje wręcz odrywanie tych pierwszych. Ten mechanizm destrukcji jest w zasadzie niezależny od obecności izolacji podpłytkowej. Nawet jeżeli izolacja podpłytkowa połaci została wykonana, to w tym obszarze jest ona nieskuteczna. Przy takim rozwiązaniu strefy okapowej, izolacja zespolona powinna być za pomocą taśm wywinięta na część pionową okapu i połączona z istniejącą obróbką blacharską zamocowaną w płaszczyźnie izolacji pod jastrychem dociskowym. Tego nikt nie robi, gdyż jest to trudne, wymaga bardzo wysokiej kultury technicznej i jest do tego drogie (bardzo często nie wywija się jej w ogóle na pionową część okapu).

Przyklejenie płytek okapu w sposób poprawny (pełne podparcie (brak pustek pod płytką), grubość warstwy kleju rzędu 3 mm (!!!), spoinowanie elastyczną masą, co wymaga nieco szerszych spoin niż przysłowiowe 2–3 mm) przypomina kwadraturę koła. Do tego proszę pamiętać, że przy takim kształcie okapu, nawet jeżeli zastosuje się izolację podpłytkową, to nie chroni ona przed wnikaniem wody w klej. Przy grubości warstwy kleju rzędu centymetra będzie on mokry, a w przypadku obecności pustek (co jest niestety standardem) destrukcja na skutek oddziaływania wody i mrozu jest kwestią czasu. Proces ten będzie tym intensywniejszy, im więcej wody będzie wnikać pod płytkę. Z powyższego wynika, że okap w ogóle nie powinien być tak wykonywany.

Proszę popatrzeć na FOT. 12. Pokazuje ona zdegradowany klej do płytek (pH rzędu 6–7).

Jeszcze gorsza sytuacja występuje w przypadku braku izolacji podpłytkowej lub jej wykonaniu w taki sposób, że absolutnie nie może pełnić swojej funkcji (FOT. 13).

Wbrew pozorom to wcale nie tak rzadki przypadek. To z kolei otwiera wodzie opadowej bezpośrednią drogę do wnikania w podłoże (jastrych dociskowy, klej). Rezultatem są na początku wykwity na obróbkach blacharskich. Woda wypłukuje zarówno znajdujące się w kleju polimery, jak i rozpuszczalne związki matrycy cementowej, głównie węglan wapnia (FOT. 1, FOT. 9–11).

Uniknięcie opisanych powyżej problemów jest, paradoksalnie, bardzo proste. Należy stosować dedykowane do tego celu profile okapowe (RYS. 5–6), obsadzane w płaszczyźnie płytek połaci (RYS. 7).

Odpowiedzieć należy także na pytanie o obróbki blacharskie. Nie tyle „jakie obróbki można stosować?”, ile „czy można stosować blachy okapowe?”.

Pierwszymi wizualnymi objawami uszkodzeń obróbek blacharskich jest zazwyczaj łuszczenie się powłoki ochronnej na obróbce. Dalszymi wizualnymi objawami jest już widoczna korozja obróbek – dochodzi do degradacji powłoki i widocznych rdzawych plam. Rzeczywisty stan obróbek często pokazują dopiero odkrywki. Brak zewnętrznych uszkodzeń lub ich niewielka intensywność wcale nie musi świadczyć o braku korozji (FOT. 2–6). Przyczyna korozji jest prozaiczna: „cena czyni cuda”. Przy wykonywaniu warstw i elementów konstrukcji tarasu należy stosować wyłącznie systemowe rozwiązania. Przez słowo „system” należy tu rozumieć kompatybilne ze sobą materiały, czyli takie dobranie hydroizolacji (szlamu), blachy i sposobu jej mocowania, aby nie doszło do wzajemnych negatywnych oddziaływań (brak wzajemnego destrukcyjnego oddziaływania).

Do wykonania obróbek okapowych najczęściej stosuje się powlekaną blachę płaską przeznaczoną do wykonywania wykończeniowych obróbek dachowych i ściennych oraz do wykańczania obiektów budowlanych. Jako że taras jest rodzajem dachu, można by sądzić, że nadają się one także do zastosowań w tego typu obiektach.

Tu zaczyna się problem. Należy bardzo dokładnie przeanalizować treść dokumentów odniesienia. Deklaruje się takie cechy jak grubość i rodzaj powłoki, jej masę i odporność chemiczną, jednak punktem odniesienia jest kategoria korozyjności atmosfery – w zależności od rodzaju powłoki od C1 do CX. Ten punkt deklarowanych właściwości powinien już zmusić do zastanowienia, jeżeli nie nawet wzbudzić poważne wątpliwości. Nie ze względu na deklarowane cechy, lecz na charakter obciążeń korozyjnych występujących na tarasie.

Rodzaj i grubość powłoki ochronnej ma zasadniczy wpływ na odporność korozyjną, lecz w omawianym przypadku jest to odporność na korozję atmosferyczną – i jest to wprost powiedziane. Przywołana tu symbolami od C1 do CX kategoria korozyjności dotyczy jedynie atmosfery (norma [1] nic nie mówi natomiast o odporności na inne agresywne czynniki/media).

Panaceum nie stanowią także blachy ocynkowane. Rzadko kiedy zwraca się uwagę na jeden z podstawowych wymogów montażu i eksploatacji blach ocynkowanych – pH od 3 do 9. Wynika to z wpływu wartości pH na szybkość korozji cynku, największa jest dla pH < 4 oraz dla pH > 12 [2]. Na destrukcję powłok cynkowych mogą mieć wpływ także alkaliczne preparaty czyszczące (stosowane zwłaszcza do usuwania tłustych (oleje, smary) zanieczyszczeń (w środowisku alkalicznym powierzchnia cynku ulega nadtrawieniu).

Spotyka się jeszcze próby z zabezpieczeniem zwykłej obróbki żywicą. Odpowiedź na pytanie, czy to rozwiąże problem, brzmi: nie. Wprawdzie starannie nałożona i ciągła powłoka zabezpieczy obróbkę przed alkalicznym oddziaływaniem szlamu, ale tylko w miejscu nałożenia, pozostaje jeszcze wysunięta część okapu. Tu katalizatorem problemów są także uszkodzenia mechaniczne w połączeniu z wodą, często stojącą ze względu na kontrspadek. Jeżeli do tego dodamy stałą obecność tlenu i wodę tworzącą, chociażby okresowo, elektrolit, mamy do czynienia z tworzeniem się ogniwa, co w konsekwencji generuje niemal idealne warunki do korozji metalu.

Rozwiązaniem problemu są systemowe profile okapowe. Doświadczenie pokazuje, że jest to jedyny sposób uniknięcia późniejszych uszkodzeń.

Dlaczego jest to rozwiązanie najlepsze? Po pierwsze, głębokość obsadzenia profilu. Znaczna różnica współczynników rozszerzalności termicznej profilu, jastrychu i płytki, przy gradiencie temperatury dochodzącym do 100°C skutkują znacznymi zmianami długości i związanymi z tym naprężeniami termicznymi. Dlatego tradycyjna obróbka może podchodzić pod płytkę na 5–6 cm i powinna być dodatkowo mocowana mechanicznie w połowie tej odległości. Systemowy profil gwarantuje odpowiednią (ani za dużą, ani za małą) głębokość obsadzenia, połączoną z odpowiednim zamocowaniem mechanicznym.

Z tradycyjnymi obróbkami różnie bywa. Równie ważne jest dopasowanie systemowego profilu do rodzaju warstwy użytkowej, dodatkowe kształtki (narożne, dylatacyjne, odbojniki, haki i rynny) oraz możliwość wariantowania rozwiązania okapu. Także kształt i faktura powierzchni ułatwia poprawne uszczelnienie tego newralgicznego elementu.

Nie bez znaczenia jest również bardzo estetyczny wygląd profilu i samego okapu, bo systemowe profile pozwalają na eleganckie i łatwe wykończenie krawędzi płytek. Jednak najistotniejszą rzeczą jest odporność systemowego profilu na te czynniki, które wywołują i powodują korozję zwykłych obróbek. Jest to przede wszystkim alkaliczne środowisko szlamu lub kleju (to ono powoduje destrukcję zwykłych obróbek blacharskich).

Należy podkreślić, że wspomnianą odporność nadaje powłoka ochronna, która dodatkowo powinna chronić cały profil przed korozyjnością atmosfery, a także agresywnymi mediami stosowanymi do mycia i czyszczenia połaci. Jednocześnie powinna być odporna na typowe uszkodzenia mechaniczne, które mogą pojawić się zarówno w trakcie montażu, jak i eksploatacji. Producent systemu profili musi zatem posiadać badania potwierdzające wspomniane właściwości.

Poprawny sposób wykonania okapu musi uwzględniać montaż profili w płaszczyźnie płytek posadzki połaci. To wymóg bezwzględny. Schemat detalu uszczelnienia okapu dla przykładowego profilu pokazano na RYS. 7.

Przede wszystkim należy na krawędzi jastrychu wykonać uskok pozwalający na obsadzenie profilu, tak aby tworzył on z powierzchnią jastrychu płaszczyznę. Najlepiej do tego stosować specjalne szablony montażowe pozwalające w świeżej zaprawie wykonać odpowiedni uskok. Jeżeli jastrych jest już wykonany, uskok należy wykonać np. przez frezowanie.

Montaż profili rozpoczyna się od narożników. Po ich wstępnym ustawieniu należy zaznaczyć miejsca mocowania mechanicznego, wywiercić otwory, obsadzić nierdzewne kotwy lub koszulki kołków rozporowych i wstępnie zamocować narożniki celem wymierzenia dalszych odcinków profili prostych.

Wymierzając odcinki profili, należy pamiętać o pozostawieniu przerw dylatacyjnych o szerokości ok. 2 mm między profilami i elementami stałymi budynku, a przy ścianach uwzględnić montaż odbojników przyściennych. Po wymierzeniu i przycięciu wszystkich elementów należy je zdemontować, na powierzchni wykonanego wcześniej uskoku w podkładzie wzdłuż krawędzi należy nałożyć cienką warstwę elastycznego szlamu (znacznie rzadziej, ze względu na cenę, stosuje się do tego celu dedykowaną, elastyczną żywicę), w który wkleja się narożniki i profile proste, dbając o ich właściwe i równe ustawienie oraz mocuje mechanicznie za pomocą specjalnych wkrętów. Styk krawędzi profilu z jastrychem cementowym uszczelnia się taśmą uszczelniającą wklejoną w elastyczny szlam. Na wysokości przerw dylatacyjnych (łączeń profili i narożników) mocuje się łączniki dylatacyjne, a powstałą szczelinę dylatacyjną, na całej długości wypełnia się elastyczną masą uszczelniającą (do stosowania na zewnątrz np. silikonową czy poliuretanową, z systemowym gruntownikiem, jeżeli to zaleca producent). Uwaga, w miejscu przebiegu dylatacji strefowej należy także wykonać dylatację w profilu okapowym.

Możliwe jest oczywiście zamocowanie dodatkowej obróbki w płaszczyźnie izolacji głównej tarasu czy balkonu (jeżeli mamy do czynienia z takim wariantem), tu już mogą być stosowane zwykłe obróbki. Dla tarasów należy jednak przemyśleć sposób ich montażu, proszę pamiętać, że grubość termoizolacji ściany może wynosić nawet 30 cm i zamocowanie w tym miejscu obróbki zaczyna być problemem.

Zupełnie inaczej wygląda sytuacja dla układów drenażowych. Układ warstw połaci pokazano na RYS. 2.

Charakterystyczną cechą układów drenażowych jest wnikanie wody pod posadzkę. To z kolei wymusza specjalne rozwiązanie okapu. Odprowadzenie wody jest dwupłaszczyznowe: część wody wnika w warstwę użytkową i poprzez warstwę drenującą po hydroizolacji jest odprowadzana na zewnątrz, poprzez specjalne profile z otworami, pozostała część wody spływa po powierzchni warstwy użytkowej (w skrajnych przypadkach cała woda opadowa może być odprowadzana przez warstwę drenującą). Zatem bezwzględnym wymogiem jest takie zamocowanie profili, aby hydroizolacja lub możliwe do pojawienia się w trakcie eksploatacji zanieczyszczenia nie zatkały otworów odprowadzających wodę. Oznacza to, że rodzaj profilu należy dobrać do rodzaju materiału wodochronnego, rodzaju warstwy użytkowej (deska tarasowa, płyty na podstawkach dystansowych itp.) oraz wysokości/grubości tych warstw. Ogranicza to możliwość kształtowania wymaganej wysokości podstawek dystansowych przez wysokość i kształt profilu okapowego.

Proszę pamiętać, że układ drenażowy umożliwia uzyskanie poziomej warstwy użytkowej przy „schowaniu” spadku w warstwach połaci. Dla niewielkich wymiarów połaci może to nie mieć znaczenia, przy większych zasadnicze. Z tego powodu pojawiły się modyfikacje profili okapowych – od takich z awaryjnym odpływem (FOT. 14–15) do dwuczęściowych, pozwalających na płynną regulację wysokości okapu (FOT. 16–18). Konieczne jest ponadto zabezpieczenie płyt przed wypadnięciem, co zapewnia właśnie systemowy profil.

Przykładowy detal okapu tarasu naziemnego z izolacją z EPDM-u pokazano na RYS. 10, natomiast na RYS. 11 pokazano detal tarasu nadziemnego (izolacja pod podstawkami ze szlamu). W strefie okapu znajduje się podwójna podstawka, a sam jastrych zbrojony jest górą pasem siatki (analogicznie jak to pokazano na RYS. 4). Dodatkowa podstawka rozkłada obciążenie od osoby stojącej na pierwszym rzędzie płyt.

Sposób zamocowania profili krawędziowych (RYS. 8–11, FOT. 16) nie może powodować powstania lokalnego „spiętrzenia się” hydroizolacji w miejscu zmiany podłoża, dlatego, analogicznie do układu z płytkami, w podłożu wykonuje się „uskok”, korzystając ze specjalnych szablonów montażowych. Obsadzenie profilu musi być szczelne i stabilne. Zapewnia to jego kształt, mocowanie mechaniczne, jak i systemowe narożniki i elementy (odbojniki, łączniki). Izolację połaci wykonuje się po zamocowaniu profili. Sam profil zapewnia także stabilne zamocowanie płyty warstwy użytkowej oraz płyty okapowej (FOT. 16–18).

Na izolację główną na termoizolacji (pod jastrychem dociskowym) można stosować materiały rolowe: papy polimerowo-bitumiczne, samoprzylepne membrany bitumiczne albo folie (membrany) z tworzywa sztucznego lub kauczuku. Arkusze folii (o grubości rzędu 1–1,5 mm) muszą być łączone ze sobą poprzez zgrzewanie, sklejanie czy wulkanizację. Dobór rodzaju materiału zależy od koncepcji konstrukcji, wyników obliczeń cieplno-wilgotnościowych oraz analizy detali i szczegółów, w tym okapu oraz progu drzwiowego.

Nieco inaczej wygląda sytuacja z doborem materiału na izolację pod warstwą użytkową. Obciążenie użytkowe tarasów nadziemnych czy balkonów może dochodzić do 5 kN/m² połaci. Jest to oczywiście obciążenie równomiernie rozłożone, natomiast rzeczywiste punktowe obciążenie przekazywane na warstwy połaci przez podstawki dystansowe jest zupełnie inne.
Zastosowana izolacja musi być odporna na przebicie statyczne.

Dla wariantu pokazanego na RYS. 2 izolacja może być wykonana z:

• materiałów rolowych bitumicznych: papa polimerowo-bitumiczna, samoprzylepna membrana bitumiczna,
• materiałów rolowych z tworzywa sztucznego albo kauczuku,
• elastycznych szlamów mineralnych lub mas hybrydowych.

Zastosowanie tych materiałów wymaga jednak komentarza. Taras jest rodzajem dachu użytkowego. Papy bitumiczne, zwłaszcza w wysokich temperaturach, mają tendencję do wydzielania specyficznego zapachu, co nie musi być obojętne dla osób przebywających na tarasie. Z tych względów papy są tu stosowane coraz rzadziej.

Elastyczne szlamy czy masy hybrydowe uszczelniające to cienkowarstwowe (3–4 mm) powłoki uszczelniające. Doświadczenie pokazuje, że są z sukcesem stosowane w tego typu układach, jednak nie powinno się tego robić bezkrytycznie. Przede wszystkim nie wolno stosować materiałów, które są deklarowane do zastosowania tylko jako izolacja podpłytkowa. Tu nie ma żadnej warstwy ochronnej, wręcz przeciwnie, występuje ciągłe oddziaływanie zmiennych warunków atmosferycznych oraz obciążenia mechaniczne i punktowy nacisk. Zatem szlam czy masa hybrydowa pracuje jak powłoka ochronna, musi być odporny na UV, szokowe obciążenia oraz cykle zamarzania i rozmrażania. Odporność na te czynniki zwykle określa się przyczepnością, szczelnością oraz wyglądem powierzchni.

Równie istotna jest zdolność mostkowania rys. Nie wolno zakładać, że podłoże się nie zarysuje i że nie dojdzie do mechanicznego uszkodzenia. Zatem taki materiał powinien być także zbadany na tzw. odporność na przebicie statyczne. Wartość uzyskaną w badaniach należy odnieść do rzeczywistych obciążeń (inne będą w przypadku małych, przydomowych tarasów, a inne w przypadku budynków użyteczności publicznej). Te tzw. czynniki niepewności powinny decydować o możliwości zastosowania, podkreślam, konkretnego materiału w konkretnym przypadku. Dobrą praktyką jest zastosowanie ochronnych przekładek np. z grubej geowłókniny bezpośrednio pod stopkami podstawek dystansowych (nie tylko dla izolacji ze szlamu). Niezależnie od tego grubość warstwy szlamu nie może być mniejsza niż 3 mm.

Jeszcze 7–8 lat temu zastosowanie rolowych materiałów z tworzyw sztucznych czy kauczuku w takich układach było relatywnie rzadkie. Problematyczne było uszczelnienie detali. Obecnie, ze względu na szczegółowo opracowaną technologię i dostępne prefabrykowane kształtki, uszczelnienie detali przestało być problemem. Oczywiście stosowane folie z tworzywa sztucznego lub kauczuku, oprócz wymaganej odporności mechanicznej (grubość) muszą umożliwić wykonanie szczelnej powłoki. Czyli muszą dać się na krawędziach zgrzać, skleić czy zwulkanizować (nie jest to dla każdego oczywiste, spotykałem się z „projektami”, gdzie taka „izolacja” była folią 0,2 mm). Efektywna grubość membrany nie może być mniejsza niż 1,2 mm, a sam materiał musi zachowywać giętkość w ujemnych temperaturach (nie wyższych niż –20°C). Wymagana jest także odporność na wysokie i niskie temperatury oraz korozję biologiczną. Sposób montażu i uszczelnienia okapu pokazano na RYS. 10–11.

Jeżeli izolacja pod podstawkami wykonywana jest ze szlamu lub masy hybrydowej, sposób wykonywania prac jest analogiczny do opisanego wcześniej wariantu z płytkami (RYS. 7).

Gdy powłoka wodochronna wykonywana jest z materiału rolowego, np. z EPDM-u, zasada postępowania jest podobna. Niezbędny jest oczywiście uskok w podłożu, aby nie dopuścić do powstania karbu blokującego odpływ wody. Montaż profili drenażowych należy rozpocząć od narożników. Po ich wstępnym ustawieniu należy zaznaczyć miejsca mocowania mechanicznego, wywiercić otwory, obsadzić koszulki kołków rozporowych i wstępnie zamocować narożniki, co pozwoli na wymierzenie prostych odcinków profili. Między poszczególnymi profilami oraz narożnikami trzeba pozostawić przerwy dylatacyjne o szerokości 2 mm oraz uwzględnić odbojniki przy ścianach. Po wymierzeniu i przycięciu wszystkich elementów należy wywiercić otwory pod mocowanie mechaniczne w ilości ok. 3 szt./m.b. profil, zawsze jednak mocując skrajne krawędzie.

Prace rozpoczyna się od montażu narożników – w przygotowanym obniżeniu w podkładzie wykonuje się warstwę wyrównującą podkład/stabilizującą profil (np. poliuretanową masę uszczelniającą, zaprawę uszczelniającą, elastyczną żywicę poliuretanową), na której osadzamy narożniki, mocując je wkrętami do podłoża. Następnie mocuje się profile proste, dbając o ich właściwe i równe ustawienie.

Jeżeli chodzi o sam materiał hydroizolacyjny, to możliwe jest luźne układanie arkuszy na podłożu (oczywiście nie bezkrytycznie, należy wziąć pod uwagę wielkość i kształt połaci), klejenie folii do podłoża klejem systemowym lub mocowanie punktowe do podłoża (miejsca mocowania muszą być później uszczelnione zgodnie z wymaganiami producenta). Arkusze łączyć ze sobą przez zgrzewanie, wulkanizowanie, za pomocą rozpuszczalników lub klejenia klejem systemowym. Możliwe jest także doszczelnianie krawędzi tzw. upłynnioną folią. Trudne i krytyczne miejsca należy uszczelnić w sposób zalecany przez producenta hydroizolacji, np. z zastosowaniem systemowych taśm, dociętych kształtek, opasek zaciskowych, płynnych materiałów uszczelniających itp.

Bardzo istotne jest połączenie izolacji rolowej z profilem. Do tego celu stosuje się najczęściej dedykowany klej. Ważne jest, aby izolacja była zakończona w korycie odpływowym profilu, ale nie może zasłaniać otworów odpływowych.

Wysokie podstawki wymagają innego wykończenia okapu. Pionowa płytka musi być zarówno stabilnie i pewnie zamocowana, jak i nie może utrudniać odpływu wody. Pokazany na RYS. 10 okap tarasu naziemnego pokazuje, że możliwe jest zamontowanie pionowej płyty okapu o wysokości dostosowanej do wysokości podstawek dystansowych. Płyta jednak musi mieć grubość dostosowaną do profilu.

Wariant drenażowy w połączeniu z odpowiednim profilem pozwala także na relatywnie łatwe wykonanie okapu po łuku (FOT. 19).

Zupełnie inaczej wygląda sytuacja, gdy mamy do czynienia z układem odwróconym lub nie jest wykonywany jastrych dociskowy. Wykonanie okapu w „klasycznym ujęciu” jest wprawdzie możliwe, ale musi być traktowane jako rozwiązanie indywidualne.

Literatura

 1. PN-EN ISO 12944-2:201.8-02, „Farby i lakiery. Ochrona przed korozją konstrukcji stalowych za pomocą ochronnych systemów malarskich. Część 2: Klasyfikacja środowisk”.
 2. M. Głuszko, „Zagadnienia ochrony antykorozyjnej konstrukcji stalowych oraz urządzeń elektroenergetycznych eksploatowanych w warunkach atmosferycznych”, IEI 2008.
 3. Außenbeläge, „Belagskonstruktionen mit Fliesen und Platten außerhalb von Gebäuden“, ZDB, 2019.
 4. M. Rokiel, „Tarasy i balkony. Projektowanie i warunki techniczne wykonania i odbioru robót”, wyd. IV, Grupa MEDIUM, Warszawa 2021.
 5. M. Rokiel, „Hydroizolacje w budownictwie”, wyd. III, Grupa MEDIUM, Warszawa 2019.
 6. M. Rokiel, „ABC izolacji tarasów”, Grupa MEDIUM, Warszawa 2015.
 7. J. Karyś (red.), „Ochrona przed wilgocią i korozją biologiczną w budownictwie”, Grupa MEDIUM, Warszawa 2014.
 8. „Beläge auf Zement – und Calziumsulfatestrichen. Keramische Fliesen und Platten, Naturwerkstein und Betonwerkstein auf zement- und calziumsulfafgebundenen Estrichen im Wohnungsbau oder bei ähnlicher Nutzung“, ZDB, 2019.
 9. „Hinweise für Estriche im Freien, Zement-Estriche auf Balkonen und Terrassen”, BEB Merkblatt – VII 1999.
10. „Hinweise zum Einsatz alternativer Abdichtung unter Estrichen“, – BEB Merkblatt – II 1997.
11. PN-EN 14891:2017-03, „Wyroby nieprzepuszczające wody stosowane w postaci ciekłej pod płytki ceramiczne mocowane klejami. Wymagania, metody badań, ocena i weryfikacja stałości właściwości użytkowych, klasyfikacja i znakowanie”.