Stropodachy – jak naprawiać i modernizować uszkodzenia? (cz. 1.)
Stropodach wentylowany
Rockwool
Stropodachy, podobnie jak inne elementy budynków, wskutek eksploatacji ulegają zużyciu oraz tracą na wartości. Gdy ich wartość użytkowa ulega zmniejszeniu do wartości granicznej, powinny być poddane naprawie lub wzmocnieniu.
Zobacz także
OMEGAPUR Sp. z o.o. Zalety używania pianki poliuretanowej OMEGAPUR OK/12E do ocieplenia poddasza
Izolacja poddasza to niezwykle ważny element każdej inwestycji budowlanej. Odpowiednio ocieplone poddasze pozwala na znaczne obniżenie kosztów ogrzewania, poprawia komfort termiczny, a także przyczynia...
Izolacja poddasza to niezwykle ważny element każdej inwestycji budowlanej. Odpowiednio ocieplone poddasze pozwala na znaczne obniżenie kosztów ogrzewania, poprawia komfort termiczny, a także przyczynia się do podwyższenia standardów energetycznych budynku. Wśród różnych materiałów do ociepleń na rynku, pianka poliuretanowa staje się coraz bardziej popularnym wyborem. Dziś przyjrzymy się bliżej piance otwartokomórkowej OMEGAPUR OK/12E, produktowi od renomowanego producenta piany OMEGAPUR, oraz wskażemy...
Canada Rubber Polska Zyskaj przewagę nad jesienną aurą z produktem Flex Rubber MS!
Jesień to pora roku, kiedy witają nas chłodne poranki, deszczowe dni, które powoli przygotowują nas na zimę. Często jesienna, kapryśna pogoda przypomina nam o tym, że to ostatni dzwonek przed wpływającymi...
Jesień to pora roku, kiedy witają nas chłodne poranki, deszczowe dni, które powoli przygotowują nas na zimę. Często jesienna, kapryśna pogoda przypomina nam o tym, że to ostatni dzwonek przed wpływającymi na nasz dom niekorzystnymi warunkami pogodowymi.
Alchimica Polska Sp. z o.o. Renowacja dachu płaskiego z lądowiskiem dla helikopterów – Błękitny Wieżowiec w Warszawie
Błękitny Wieżowiec, położony przy pl. Bankowym 2 w Warszawie, przeszedł kompleksową renowację dachu dzięki zastosowaniu systemu płynnych membran poliuretanowych Hyperdesmo. System ten, produkowany przez...
Błękitny Wieżowiec, położony przy pl. Bankowym 2 w Warszawie, przeszedł kompleksową renowację dachu dzięki zastosowaniu systemu płynnych membran poliuretanowych Hyperdesmo. System ten, produkowany przez firmę Alchimica, a w Polsce dystrybuowany przez Alchimica Polska, to sprawdzone rozwiązanie w zakresie hydroizolacji dachów płaskich, w tym dachów użytkowych o różnym natężeniu eksploatacji.
Pod pojęciem naprawy należy rozumieć czynności konserwacyjne, usuwanie stwierdzonych uszkodzeń oraz uzupełnianie braków, które mogłyby powodować zagrożenie życia lub zdrowia oraz bezpieczeństwa mienia lub środowiska. Celem naprawy elementów budynku, w tym także stropodachu, jest usunięcie uszkodzeń, które wystąpiły w wyniku procesu użytkowania budynku oraz przywrócenie uszkodzonemu stropodachowi wymaganych cech użytkowych.
Często naprawa elementu budynku ma stosunkowo duży zakres i – wskutek ogólnych zmian technologiczno-materiałowych – przybiera charakter modernizacji. Wynika to także z konieczności dostosowania elementów budynku oraz całego obiektu do współczesnych wymagań technicznych i użytkowych.
Naprawa elementu budynku wynika także z konieczności utrzymywania obiektu w należytym stanie technicznym i estetycznym, do czego zobligowany jest właściciel lub zarządca, który – według Ustawy Prawo budowlane [1] – powinien użytkować obiekt budowlany zgodnie z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska.
Budowa fizyczna stropodachów i jej uwarunkowania
Stropodach jest specyficznym elementem budynku, łączącym w sobie funkcje stropu nad najwyższą kondygnacją z funkcją dachu. W aspekcie ukształtowania bryły budynku jest to na ogół dach płaski. Jako element konstrukcji ma zadanie bezpiecznego przenoszenia obciążeń. Oto pozostałe zadania stropodachu jako przegrody zewnętrznej budynku, wynikające głównie z zasad fizyki budowli:
Rys. 1. Stropodach wentylowany: 1 – pokrycie dachowe, 2 – płyta konstrukcyjna górna, 3 – przestrzeń wentylowana, 4 – izolacja cieplna, 5 – warstwa konstrukcyjna dolna
- ochrona budynku i jego elementów przed warunkami atmosferycznymi, głównie przed wodą i wnikaniem wody do wnętrza, co jest równoznaczne z zapewnieniem całkowitej wodoszczelności,
- ochrona konstrukcji przed wahaniami temperatury, zapewniająca komfort cieplny i właściwe warunki mikroklimatu wnętrz, przy jednoczesnym spełnieniu wymagań izolacyjności cieplnej oraz zagwarantowaniu oszczędności energii potrzebnej do użytkowania budynku,
- ochrona przed uszkodzeniami elementów konstrukcji, wynikającymi z obecności wilgoci technologicznej i użytkowej oraz nadmiernej absorpcji wilgoci przez materiały,
- ochrona przeciwpożarowa, ważna szczególnie w odniesieniu do stropodachów lekkich.
Spełnienie wymienionych wymagań przez stropodach jest możliwe dzięki budowie warstwowej. Każda z warstw ma do spełnienia określone zadania. Od prawidłowego doboru materiałów oraz poprawności wykonania poszczególnych warstw zależy jakość całego stropodachu.
Stropodach – w zależności od rodzaju – ma następujące warstwy różniące się funkcją:
- warstwa nośna z sufitem,
- izolacja paroszczelna,
- warstwa termoizolacyjna,
- warstwa wyrównująca ciśnienie cząstkowe pary wodnej,
- izolacja wodochronna,
- warstwa ochronna zewnętrzna.
Dobór poszczególnych warstw zależy od pracy fizycznej stropodachu. Istotne różnice w budowie warstwowej występują między stropodachami pełnymi i stropodachami wentylowanymi (rys. 1, 2, 3).
Rys. 2. Stropodach wentylowany dwudzielny: 1 – posypka mineralna na papie wierzchniego krycia, 2 – pokrycie dachowe papowe, 3 – warstwa gruntująca, 4 – gładź cementowa, 5 – płyta dachowa, 6 – przestrzeń wentylowana, 7 – izolacja cieplna, 8 – warstwa nośna, 9 – tynk
Rys. 3. Stropodach pełny: 1 – pokrycie dachowe z papy, 2 – warstwa gruntująca, 3 – gładź cementowa, 4 – warstwa ochronna, 5 – izolacja cieplna, 6 – izolacja paroszczelna, 7 – jastrych cementowy, 8 – warstwa nośna, 9 – tynk
Warstwa nośna
Stanowi ona podłoże dla całego zespołu warstw stropodachu albo wprost podkład pod izolację wodochronną. Aby izolacja wodochronna była przez cały okres eksploatacji obiektu skuteczna, podkład musi spełniać następujące wymagania:
- musi być dostatecznie wytrzymały,
- otwory w warstwie nośnej, takie jak świetliki, wpusty ściekowe, przewody wentylacyjne, nie mogą się znajdować w pobliżu obrzeża dachu, przy attyce, szczelinie dylatacyjnej lub na styku ze ścianą,
- nie wolno dopuszczać do nadmiernych ruchów płaszczyzny dachu; pola wynikające z podziału dylatacjami sztywnej płyty nie powinny mieć wymiarów większych niż 8–10 m,
- ugięcia nie mogą przekraczać wartości 1/300 l.
W przypadku płyty żelbetowej monolitycznej powierzchnia górna powinna być w miarę gładka lub wykończona gładzią cementową albo pokryta gładką warstwą jastrychu cementowego nadającego spadek. Charakterystycznym źródłem uszkodzeń jest nieprawidłowy podział płaszczyzny dylatacjami. Ponieważ ruchy płyty nośnej odbywają się zwykle od punktu ciężkości płyty lub punktu stałego konstrukcji, np. od szybu dźwigu lub komina w kierunku obrzeża dachu, szczeliny dylatacyjne powinny być umiejscowione między punktami nieruchomymi a obrzeżem dachu.
Układ szczelin dylatacyjnych jest ściśle związany z układem odwodnienia dachu. Wpusty ściekowe, stosowane w odwodnieniu wewnętrznym, powinny być usytuowane w środku odwadnianego pola. W żadnym przypadku nie wolno dopuścić do umiejscowienia szczeliny dylatacyjnej prostopadle do kierunku spływu wody. Płyty prefabrykowane stanowiące warstwę konstrukcyjną stropodachu muszą być połączone ze sobą w górnej części, a szczeliny na styku płyt – starannie wypełnione zaprawą cementową.
Płyty z betonu lekkiego mają dużą izolacyjność cieplną i dlatego mogą niekorzystnie wpływać na spadek ciśnienia cząstkowego pary wodnej stropodachu pełnego. Nie powinny być stosowane jako elementy nośne nad pomieszczeniami o wilgotności względnej przekraczającej 50%. Ich skurcz technologiczny jest stosunkowo duży i dlatego można dokonywać wbudowania jedynie płyt całkowicie stwardniałych i dostatecznie długo sezonowanych. Muszą być skutecznie chronione przed opadami atmosferycznymi.
Płyty z blach trapezowych są stosunkowo tanie i łatwe w montażu. Mimo to często się zdarza, że przy ich stosowaniu nie są spełnione wymagania techniczne. Należy unikać blach o grubości poniżej 1 mm, które cechują się niedostateczną sztywnością, łatwo ulegają deformacji wskutek obciążeń i drganiom wskutek wiatru. Znaczne ruchy blach często nie są przejmowane przez kleje i warstwy izolacji termicznej, co sprawia, że płyty są bardzo wrażliwe na siły pochodzące od wiatru.
Sufit wykonywany jest często ze względów estetycznych jako wykończenie dolnej powierzchni ciężkiej warstwy nośnej w postaci tynku. Czasem, zwłaszcza gdy dolna powierzchnia warstwy nośnej nie jest równa, stosowany jest sufit podwieszony. Na warstwie nośnej układana jest zwykle warstwa rozdzielczo-wyrównująca. Jej zadaniem jest zamknięcie drobnych pęknięć w warstwie nośnej, które mogą pochodzić np. od skurczu, wyrównanie powierzchni w celu uzyskania równego podłoża pod warstwy wyżej leżące oraz ochrona warstw ułożonych wyżej przed ewentualnymi wpływami chemicznymi.
Izolacja paroszczelna
Jest warstwą chroniącą stropodach przed nadmierną dyfuzją pary wodnej pochodzącej z kondygnacji znajdującej się pod stropodachem. Chroni nasiąkliwy materiał termoizolacyjny przed zawilgoceniem. Konieczność stosowania izolacji paroszczelnej i jej rodzaj są zależne od poziomu ciśnienia cząstkowego pary wodnej wewnątrz pomieszczeń poniżej stropodachu, szczelności warstwy nośnej, rodzaju materiału termoizolacyjnego oraz rodzaju stropodachu.
Stosowanie paroizolacji o dużym oporze dyfuzyjnym jest konieczne w stropodachach pełnych. Wyjątkiem może być sytuacja, gdy istnieje obawa uwięzienia wilgoci technologicznej w przestrzeni ograniczonej dwiema warstwami o dużym oporze dyfuzyjnym. Należy wówczas rozważyć rezygnację z zastosowania izolacji paroszczelnej. Decyzja zależy od wyników obliczeń cieplno-wilgotnościowych.
W stropodachach wentylowanych na ogół stosowanie izolacji paroszczelnej nie jest wskazane. Wprowadzenie jej do stropodachu wentylowanego utrudniłoby wyprowadzenie pary wodnej z pomieszczeń na zewnątrz, a korzystne właściwości wentylowanej przestrzeni powietrznej nie byłyby w pełni wykorzystane. Zastosowanie paroizolacji w stropodachach wentylowanych może być jednak przydatne, gdy poziom wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniach pod stropodachem jest wysoki, co wymaga potwierdzenia obliczeniami cieplno-wilgotnościowymi. Warstwa ta jednocześnie ogranicza napływ zimnego powietrza ze szczeliny wentylowanej do wnętrza pomieszczenia i tym samym przyczynia się do zmniejszenia strat ciepła.
Jako izolację paroszczelną należy stosować papy asfaltowe na osnowie z włókna szklanego lub równorzędne oraz folie polietylenowe i folie z miękkiego PVC. Poszczególne arkusze papy lub wstęgi folii powinny być ze sobą sklejone na zakład, tak aby zapewnić ciągłość i tym samym szczelność całej warstwy.
Paroizolacja ułożona luźno lub klejona pasmowo do podłoża może jednocześnie pełnić rolę warstwy rozdzielczej i wyrównującej. W stropodachach lekkich ze stalowej blachy trapezowej zaleca się układanie izolacji paroszczelnej bezpośrednio na górnych pasach blach. W przypadku stosowania jako paroizolacja papy zgrzewalnej należy zwrócić uwagę na to, aby płomieniem nie uszkodzić powłoki antykorozyjnej na blachach.
Izolacja termiczna
Zadaniem izolacji termicznej stropodachu jest zapewnienie we wnętrzu budynku przez cały okres eksploatacji warunków komfortu cieplnego, ograniczanie strat energii grzewczej i zysków ciepła przy ewentualnym chłodzeniu wnętrz, ochrona – wspólnie z paroizolacją – przed nadmiernym zawilgoceniem kondensacyjnym oraz ochrona warstwy nośnej przed nadmiernymi naprężeniami i odkształceniami termicznymi.
Grubość warstwy termoizolacji wynika z wymagań zawartych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [2]. Wymagania dotyczące stropodachów budynków mieszkalnych wielorodzinnych i zamieszkania zbiorowego, jednorodzinnych, użyteczności publicznej i produkcyjnych podano w tablicach w załączniku w postaci maksymalnych wartości współczynnika przenikania ciepła Uk(max) [W/(m2·K)].
Materiały termoizolacyjne nie powinny ulegać odkształceniom: nie powinny ani pęcznieć, ani się kurczyć. Odkształceniom ulegają mianowicie włókniste materiały pochodzenia roślinnego, a także spienione tworzywa sztuczne. Te pierwsze mają tendencję do pęcznienia i dlatego powinny być chronione przed zawilgoceniem. Spienione tworzywa sztuczne natomiast cechują się dużym skurczem po spienieniu (do 2%). Ponieważ skurcz powoduje powstawanie mostków termicznych w stropodachu i pęknięć izolacji wodochronnej, konieczne jest zwrócenie uwagi na dostatecznie długie sezonowanie tych materiałów (4–8 tygodni). Korzystne jest stosowanie płyt z materiałów spienionych z wyprofilowanymi krawędziami, umożliwiającymi łączenie płyt na zakład.
Jeśli przewiduje się układanie warstwy termoizolacyjnej powyżej izolacji wodochronnej (stropodachy odwrócone), materiały muszą być dostosowane do bezpośredniego oddziaływania wilgoci i dlatego najbardziej właściwe jest stosowanie styropianu hydrofobowego charakteryzującego się niską nasiąkliwością (rys. 4).
Szczególnie w tym wypadku należy zwrócić uwagę na odpowiednią aprobatę techniczną. Płyty izolacyjne należy układać w dwóch warstwach z przesunięciem styków lub z zastosowaniem płyt z obrzeżami do łączenia płyt na zakład. Ważną cechą stropodachu odwróconego jest dobra ochrona izolacji wodoszczelnej przed działaniem promieniowania ultrafioletowego i wahaniami temperatury zewnętrznej (rys. 5).
Na blachach trapezowych konieczne jest uwzględnienie równego przekrycia zagłębień między pasami górnymi blach (rys. 6). Do klejenia paroizolacji lub materiałów termoizolacyjnych bezpośrednio na stalowych blachach trapezowych zaleca się użycie lepików „na zimno”.
Rys. 4. Stropodach odwrócony : 1 – warstwa ochronna żwirowa, 2 – warstwa filtracyjna (włóknina), 3 – izolacja cieplna, 4 – izolacja wodoszczelna, 5 – warstwa gruntująca, 6 – warstwa nośna, 7 – tynk
Rys. 5. Wahania temperatury na powierzchni pokrycia papowego stropodachu tradycyjnego i odwróconego [12]
W stropodachach pełnych ważne jest położenie punktu rosy, które często jest lekceważone. Tymczasem ma ono duże znaczenie zarówno dla ochrony konstrukcji, jak i dla mikroklimatu wnętrz. Przy niedostatecznej izolacyjności cieplnej punkt rosy leży poniżej paroizolacji, wskutek czego wilgotne powietrze z pomieszczeń może ulec kondensacji w obrębie warstwy nośnej i doprowadzić do znacznych jej uszkodzeń. Jest to szczególnie ważne wtedy, gdy istnieje podwieszony sufit lub dodatkowa warstwa termoizolacyjna pod stropem.
Oba rozwiązania mogą spowodować przemieszczenie punktu rosy z warstwy termoizolacyjnej pod paroizolację. Dlatego też przestrzeń powietrzna nad sufitem podwieszonym powinna być połączona z powietrzem wewnątrz pomieszczenia (rys. 7).
Izolacja termiczna w stropodachach wentylowanych jest układana nad warstwą nośną. Powyżej materiału izolacyjnego znajduje się wentylowana przestrzeń powietrzna. Do jej wykonania należy stosować materiały niewrażliwe na wilgoć i dobrze przepuszczające powietrze, umożliwiające szybki przepływ wilgotnego powietrza. Warunki te spełniają wyłącznie materiały z włókien mineralnych.
Rys. 6. Stropodach lekki z pokryciem papowym dwuwarstwowym: 1 – pokrycie z dwóch warstw papy asfaltowo-polimerowej mocowane mechanicznie, 2 – izolacja cieplna ze styropianu, 3 – folia PE, 4 – blacha trapezowa, 5 – łącznik mechaniczny
Rys. 7. Sufit podwieszony wentylowany pod stropodachem: 1 – płyty sufitowe, 2 – profil ścienny z otworami, 3 – przestrzeń wentylowana
Rys. 8. Stropodach odpowietrzany: 1 – pokrycie papowe, 2 – papa wentylacyjna, 3 – izolacja cieplna, 4 – izolacja paroszczelna, 5 – jastrych cementowy, 6 – warstwa nośna, 7 – kominek odpowietrzający
Rys. 9. Połączenie pokrycia papowego z podłożem poprzez otwory w papie perforowanej: 1 – papa asfaltowo-polimerowa, 2 – papa perforowana układana luźno na styk, 3 – zagruntowane podłoże
Warstwa wyrównująca ciśnienie pary wodnej
Warstwa ta ma za zadanie stworzenie ciągłej warstewki powietrza pomiędzy izolacją termiczną a izolacją wodochronną, zapewniającej wyrównywanie ciśnień cząstkowych pary wodnej w obrębie całego stropodachu oraz stwarzającej warunki do wyprowadzenia na zewnątrz wilgoci (która, mimo wszelkich środków ostrożności, przedostała się do materiału termoizolacyjnego). Warstwa ta musi mieć połączenie z powietrzem zewnętrznym, jednak bez możliwości wnikania wody z zewnątrz. Stropodach z pokryciem odpowietrzającym określa się jako stropodach odpowietrzany (rys. 8).
Warstwa wyrównująca ciśnienie pary wodnej umożliwia odkształcenia termiczne izolacji wodochronnej w czasie wahań temperatury, jednocześnie ograniczając przenoszenie ruchów i naprężeń pochodzących z warstw niżej leżących. Warstewka ta ma także chronić izolację termiczną i wodochronną przed wzajemnym niekorzystnym oddziaływaniem chemicznym (np. styropian i miękki PVC). W praktyce sprawdziły się w zasadzie dwa rozwiązania materiałowe:
- papy perforowane – na dostatecznie przyczepnym podkładzie, po zagruntowaniu, tworzą się koliste mostki bitumiczne łączące pokrycie dachowe z podkładem, a wentylacja przestrzeni utworzonej pod powierzchnią papy perforowanej może następować w miejscach zamocowań obróbek blacharskich lub przez specjalne kominki wentylacyjne (rys. 9, 10); arkusze papy perforowanej układane są luźno na styk;
- papy wentylacyjne podkładowe z gruboziarnistą posypką na spodniej powierzchni, przyklejane do podkładu punktowo i łączone ze sobą na zakład.
System kanalików umożliwiający dyfundowanie pary wodnej i tym samym wyrównywanie ciśnienia pod pokryciem papowym tworzy warstewka kruszywa przyklejona do spodu papy. Sprawa skuteczności procesu wyrównywania ciśnienia pary wodnej była już dawno temu przedmiotem dyskusji i badań. Panuje pogląd, że efekt wyrównywania ciśnienia zależy od materiału termoizolacyjnego, a w szczególności od wartości współczynnika oporu dyfuzyjnego. Im wartość jego jest mniejsza, tym wyrównywanie ciśnienia jest skuteczniejsze. Materiałami o małym oporze dyfuzyjnym (μ < 10) są tworzywa włókniste (np. wełna mineralna, płyty wiórkowo-cementowe).
Nad warstwą z takich materiałów sensowne jest układanie papy perforowanej lub wentylacyjnej. Jeżeli izolację cieplną stanowią tworzywa spienione o strukturze porów zamkniętych, np. styropian lub sztywna pianka PU (10 < μ < 40), efekt wyrównywania ciśnień jest problematyczny, a proces przemieszczania wilgoci bardzo długotrwały [3]. Przy stosowaniu tego rodzaju materiałów bardziej skuteczny jest system kanalików naciętych w materiale pod pokryciem o przekroju co najmniej 2 cm2, połączony z powietrzem zewnętrznym.
Przy stosowaniu materiałów mineralnych włóknistych lub podobnych materiałów termoizolacyjnych o małym oporze dyfuzyjnym wyrównywanie ciśnień pary wodnej dokonuje się w warstwie termoizolacyjnej. Dlatego też na tego rodzaju materiałach pokrycie dachowe może być przyklejone na całej powierzchni. Gdy izolacja termiczna jest rolowa i składa się z pasków styropianowych klejonych do papy bitumicznej, wyrównywanie ciśnień pary wodnej następuje przez styki między paskami.
Jeżeli pokryciem dachowym jest folia z tworzyw sztucznych, odprężenie pod warstwą izolacji wodochronnej uzyskuje się przez luźne ułożenie włókniny szklanej pod folią lub zastosowanie folii z podklejoną włókniną.
Izolacja wodochronna
Warstwy izolacji wodochronnej są najważniejszą częścią stropodachu. Izolacja ta jest bowiem odpowiedzialna za ochronę obiektu przed wszystkimi postaciami opadów i oddziaływań atmosferycznych. Izolacja wodochronna w stropodachu powinna mieć następujące cechy:
- wysoką wodoszczelność,
- odporność na wszystkie oddziaływania atmosferyczne,
- odporność na obciążenia mechaniczne,
- dużą trwałość, także w przypadkach dużego zanieczyszczenia powietrza,
- łatwość układania i możliwości naprawy.
Izolacja wodochronna musi być chroniona przed ruchami warstwy nośnej stropodachu. Ochronę tego rodzaju uzyskuje się dzięki zastosowaniu warstwy rozdzielczo-wyrównującej na warstwie nośnej górnej części stropodachu wentylowanego. Zadania tej warstwy są następujące:
- zapobieganie przenoszeniu się naprężeń z warstwy nośnej do pokrycia dachowego,
- unikanie szkodliwego oddziaływania chemicznego pomiędzy warstwami pokrycia.
Rys. 10. Umiejscowienie kominka odpowietrzającego: 1 – kołnierz przewodu wewnętrznego, 2 – część górna z kołnierzem, 3 – wełna mineralna, 4 – papa wentylacyjna, 5 – izolacja cieplna
Pod względem materiałowym jako warstwy rozdzielczo-wyrównujące można stosować papy perforowane oraz papy z gruboziarnistą posypką na powierzchni spodniej. Zarówno w stropodachu pełnym, jak i w stropodachu wentylowanym izolacja wodochronna jest układana jako warstwa wierzchnia stropodachu i stanowiąca pokrycie dachowe. Inaczej jest w stropodachu odwróconym (rys. 4).
Izolacja wodochronna układana jest na warstwie nośnej, a dopiero na niej znajduje się izolacja termiczna. Od zewnątrz izolacja termiczna jest osłonięta warstwą dociskową: warstwą żwiru lub płytkami betonowymi. Para wodna dyfundująca z wnętrza budynku przez warstwę nośną stropodachu w górę jest zatrzymywana przez wodoszczelną przeponę, jaką jest pokrycie, jeszcze przed warstwą izolacji termicznej.
Temperatura w tym poziomie jest zbliżona do temperatury powietrza wnętrza. W takich warunkach para wodna nie ulega kondensacji i nie powoduje zawilgocenia przegrody. Tymczasem termoizolacja jest tu narażona na stałe działanie wody i znaczne wahania temperatury. Dlatego też jako materiał izolacji termicznej stosuje się specjalną odmianę styropianu hydrofobowego o małej nasiąkliwości.
Jako warstwę izolacji wodochronnej w stropodachach stosuje się następujące podstawowe rozwiązania materiałowe: papy asfaltowe i asfaltowo-polimerowe oraz folie z tworzyw sztucznych i kauczuku.Pokrycia dachowe z papy asfaltowej należy wykonać w postaci co najmniej dwóch warstw. Jako warstwę wierzchnią należy stosować papę asfaltowo-polimerową z posypką mineralną na wierzchu. Poszczególne warstwy papy należy układać równolegle na zakład z klejeniem na całej powierzchni. Między poszczególnymi warstwami papy musi istnieć zgodność chemiczna. Zaleca się stosowanie warstw ochronnych dociążających, np. żwirowych. Papy asfaltowo-polimerowe mogą być także mocowane do podłoża mechanicznie (rys. 11).
Pokrycia z tworzyw sztucznych i kauczuku stosowane są zwykle w postaci jednej warstwy, luźno ułożonej na podłożu, następnie mocowanej mechanicznie i ewentualnie dociążonej warstwą żwirową (rys. 12). Pod warstwą folii z tworzywa sztucznego, stosowanej jako pokrycie dachowe, należy ułożyć warstwę rozdzielczą, jeśli podkład tego wymaga, a folia nie ma spodniej warstwy z włókniny.
Warstwa rozdzielcza z włókniny szklanej jest konieczna, gdy nie ma zgodności chemicznej między warstwami, np. przy układaniu folii z PVC na styropianie. Izolację wodochronną stropodachu można także wykonać jako kombinację folii z tworzywa sztucznego, niewchodzącego w reakcję z bitumami, z warstwami papy asfaltowej. Musi jednak istnieć zapewnienie producenta folii, że folia nadaje się do sklejania z papą asfaltową.
Duże znaczenie dla zapewnienia szczelnej warstwy izolacji wodochronnej odgrywa przygotowanie podkładu pod pokryciem dachowym. Błędy popełnione na tym etapie realizacji stropodachu często prowadzą do uszkodzeń i dysfunkcji.
Rys. 11. Mocowanie papy asfaltowo-polimerowej z dodatkowym uszczelnieniem: 1 – wierzch papy, 2 – włóknina, 3 – pas uszczelniający, 4 – łączniki mechaniczne
Rys. 12. Stropodach lekki pokryty folią PVC mocowaną mechanicznie: 1 – warstwa żwiru 16/32 o grub. 5 cm, 2 – folia PVC, 3 – wełna mineralna w dwóch warstwach, 4 – folia PE, 5 – blacha trapezowa, 6 – łącznik mechaniczny
Podkład powinien być starannie oczyszczony z gruzu i kurzu oraz wystających ziaren żwiru, wystających prętów zbrojenia lub elementów łącznikowych. Pierwsze powłoki gruntujące na bazie asfaltu na zimno nie powinny być nanoszone na podłoże mokre, mocno zawilgocone lub zakurzone. Emulsji bitumicznych natomiast nie należy nanosić na powierzchnie nagrzane słońcem i mocno wysuszone. Dopiero po wyschnięciu powłoki gruntującej można układać warstwę rozdzielczo-wyrównującą.
Przed przystąpieniem do układania pokrycia dachowego należy zaokrąglić naroża, krawędzie i styki podłoża z płaszczyznami pionowymi elementów ponaddachowych, stosując łuki o promieniu nie mniejszym niż 3 cm, lub złagodzić je za pomocą listwy o przekroju trójkątnym. Przed murami kominowymi lub innymi elementami wystającymi ponad dach należy – od strony kalenicy – wykonać odboje o górnej krawędzi nachylonej przeciwnie do spadku połaci dachowej.
Rys. 13. Przekrycie styków płyt dachowych: 1 – pokrycie papowe, 2 – warstwa odpowietrzająca, 3 – izolacja cieplna, 4 – izolacja paroszczelna, 5 – lepik, 6 – pasek papy ułożony bez sklejenia, 7 – płyta dachowa
Nad szczelinami dylatacyjnymi konieczne jest przerwanie także pokrycia dachowego i zastosowanie właściwego zabezpieczenia. Nad stykami płyt prefabrykowanych nie jest to konieczne, lecz ważne jest zastosowanie co najmniej dodatkowego elementu wyrównawczego w postaci luźno ułożonego paska papy (rys. 13). Tego rodzaju paski mają za zadanie rozłożyć odkształcenie w miejscu styku płyt na szerokość paska papy (20–30 cm) i chronić wyżej leżące warstwy przed uszkodzeniem mechanicznym. Pasek przekrywający styk płyt spełni tylko wtedy swoje zadanie, jeśli nie będzie sklejony ani z podłożem, ani z papą leżącą wyżej. W przeciwnym razie pasek ten stanowić będzie jedynie wzmocnienie, a ewentualne pęknięcie wystąpi obok paska.
W kontynuacji powyższego artykułu opisane zostaną przyczyny powstawania i charakter wad oraz uszkodzeń stropodachów, przedstawione zostaną także wskazówki dotyczące dokonywania ich napraw.
Literatura:
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tj. DzU z 2006 r. nr 156, poz. 1118).
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2002 r. nr 75, poz. 690 z późn. zm.).
- F. Eichler, „Bauphysikalische Entwurfslehre”, Tom 2, VEB Verlag für Bauwesen–Berlin 1972.
KWIECIEŃ 2007