Bezpieczne instalowanie podpór do montażu urządzeń na dachach płaskich

Abstrakt 

W artykule przedstawiono zalecenia, które powinny służyć zaprezentowaniu ogólnych wytycznych i uświadamianiu, z czym wiążą się dobór i montaż podpór na pokryciu dachowym oraz jakie są ograniczenia w ich zastosowaniu. Na zdjęciach pokazano typowe błędy przy posadowieniu podpór na dachach.

Safe installation of supports for installation of devices on flat roofs

The article contains recommendations that should serve to present general guidelines and raise awareness of what the selection and installation of supports on the roofing involve and what are the limitations of their use. The photos show typical errors in the setting of supports on the roofs.

***

Instalacje stają się coraz bardziej złożone i jest ich coraz więcej, zarówno w przypadku budynków nowo projektowanych, jak i już istniejących. Mamy tutaj dwie sytuacje:

1. Obiekt istniejący, eksploatowany – konieczna jest ocena wpływu projektowanych instalacji i urządzeń na istniejący obiekt oraz projekt samej konstrukcji wsporczej.

2. Obiekt nowo projektowany – zdarza się często, że temat jest przez projektantów mocno bagatelizowany, traktowany jest na zasadzie „rozwiązanie systemowe” i niech sobie wykonawca jakoś to zrobi na etapie realizacji.

Powszechny zdaje się być problem nieuwzględniania w projekcie sposobu posadowienia i lokalizacji podpór, co w efekcie najczęściej sprowadza się do obniżenia funkcjonalności dachu, a w skrajnych przypadkach może doprowadzać nawet do wystąpienia awarii.

Na co zwracać uwagę przy montażu podpór na dachy płaskie?

Obecnie brakuje ogólnych wytycznych wykonawczych, które stałyby się dobrą praktyką budowlaną w zakresie dotyczącym m.in. prawidłowego posadowienia podpór. Niewielka jest nadal świadomość wykonawców odnośnie do konsekwencji źle zainstalowanych podpór i przenoszonych przez nie obciążeń na powierzchnię dachu, ich wpływu na warstwy pokrycia oraz konstrukcję nośną dachu. Podmiot, który montuje na istniejącym pokryciu dodatkową infrastrukturę, powinien odpowiednio to zaplanować w oparciu o instrukcje producentów urządzeń, które montuje, najlepiej też w porozumieniu z wykonawcą pokrycia dachowego, który bardzo często udziela gwarancji na swoje prace, oraz stosując się do wytycznych producentów pokryć dachowych, co pozwoli uniknąć błędów wykonawczych oraz ewentualnych sytuacji spornych.

Niestety projektant na etapie projektowania najczęściej nie wie, gdzie w przyszłości umiejscowione będą podpory oraz jakie będą powodowały obciążenia. W niektórych sytuacjach konieczne będzie stosowanie elementów, które przeniosą obciążenie bezpośrednio na konstrukcję obiektu, bez pośrednictwa warstw dachu.

Bezwzględnym kryterium jest uwzględnienie wartości obciążenia, jakie generuje stopa ze względu na swoją powierzchnię i wytrzymałość termoizolacji na ściskanie, która jest zastosowana pod warstwami hydroizolacji. Każde obciążenie punktowe przyłożone do powierzchni dachów podatnych, jakimi są dachy płaskie (z termoizolacją przykrytą izolacją przeciwwodną), w mniejszym lub większym stopniu powoduje odkształcenie warstw dachowych, tym bardziej, jeżeli uwzględni się czynnik czasu trwania nacisku. Obciążenia od podpór zainstalowanych na dachu zawsze należy uwzględniać jako długotrwałe z wszystkimi tego konsekwencjami.

Kolejny element, który należy mieć na uwadze, to bezpośredni kontakt z konstruktorem budynku w kontekście rodzaju konstrukcji. Obciążenie, jakie jest przekazywane na podpory, to nie tylko ich własny ciężar i ciężar zamontowanych urządzeń, ale też obciążenia od zgromadzonego na ich powierzchni śniegu, oddziaływanie wiatru itp.

Warto zwrócić również uwagę na kolejny aspekt, jakim jest kontakt podpór z materiałem izolacyjnym – wpływ temperatury, promieniowanie UV, nagrzewanie się, nierównomierne obciążenia, tworzenie się warstw zwiniętych, uplastycznienie się masy bitumicznej, wzajemne oddziaływania materiałów niekompatybilnych albo za bardzo kompatybilnych na styku podpora–warstwa hydroizolacji.

Warto uwzględnić produkty charakteryzujące się odpornością na promieniowanie UV zgodnie z normą PN-EN ISO 16474-3:2014-02. Wiele stóp produkowanych jest z matami z gumy (np. recyklingowe opony, EPDM) i problem pojawia się w momencie uaktywnienia się plastyfikatorów, które zaczynają reagować z membranami (przebarwienia, zmiany fizykochemiczne, rozszczelnienie itp.).

Należy zastanowić się również nad odpowiednią wysokością stawiania urządzeń w aspekcie możliwości generowania zalegania dodatkowych warstw śniegu – tworzenia się worków śnieżnych, zwiększonego oddziaływania wiatru czy też możliwości wystąpienia zagłębień w powierzchni dachu powodującego powstawanie kałuż i dodatkowego obciążenia od nich.

Podstawowe wytyczne posadowienia podpór wg Stowarzyszenia DAFA

Należy odpowiednio zaplanować lokalizację i sposób posadawiania podpór na dachach, uwzględniając wytyczne montażowe, istniejące warunki, wymagania i ograniczenia oraz stosując zasady BHP przy planowaniu, przygotowaniu i realizacji prac.

• Zagadnienie podparcia tego typu elementów na dachu powinno być przeanalizowane na etapie projektu przez:

– architekta – dobór warstw dachowych ze względu na izolacyjność termiczną, akustyczną, wymagania ppoż, a niekiedy także wymagania firmy ubezpieczeniowej inwestora,
– instalatora – określenie ciężaru urządzeń i instalacji, ich gabarytów (obciążenie wiatrem), wymagań w zakresie rozstawu punktów podparcia,
– konstruktora – w zakresie oceny nośności warstw dachowych i konstrukcji.

• Montaż należy wykonywać zgodnie z instrukcją producenta danego systemu podpór dachowych.
• Liczba i lokalizacja podpór musi być bezwzględnie uzgodniona z projektantem konstrukcji obiektu. Osoba, która projektuje lub doprojektowuje instalacje posadawiane na powierzchni dachu, musi wziąć na siebie część odpowiedzialności, uwzględniając stan istniejący konstrukcji i uwzględniając wszystkie inne elementy (np. w przypadku starszych obiektów ich stan techniczny oraz sytuacje, gdy w międzyczasie mogły się zmienić wymagania normowe).
  Projektant konstrukcji (niekoniecznie autor projektu, ale np. osoba, która doprojektowuje dodatkowe elementy na dachu) musi się na ten temat wypowiedzieć i poprzeć to, jeśli to konieczne, stosownymi obliczeniami, badaniami, a nawet ekspertyzami dotyczącymi lokalnej i globalnej stateczności konstrukcji, braku przekroczenia obciążeń, a może nawet projektem organizacji robót.
• Należy uwzględniać wymagania i wytyczne producentów pokryć dachowych nie tylko dotyczące izolacji wodoszczelnych, ale również materiałów termoizolacyjnych zastosowanych na dachach.
• Stopy powinny być posadowione w miejscach o stałej grubości termoizolacji, niedopuszczalne jest sytuowanie takich podparć w miejscach przełamania spadków (kalenice, koryta, fazowania itp.).
• Obciążenia przenoszone przez podpory nie mogą przekraczać granicznych wartości wynikających z rodzaju zastosowanej termo- i hydroizolacji, uwzględniając długotrwały charakter obciążenia.
• Rozmieszczenie podpór nie może utrudniać odpływu wody. Należy unikać stawiania podpór w koszach, korytach, jak również w punktach napływu i odpływu wód opadowych.
• Rozmieszczenie podpór, konstrukcji i zamontowanych na nich urządzeń nie powinno ograniczać dostępu do elementów dachów wymagających obsługi serwisowej, wykonywania przeglądów, utrudniać prac utrzymaniowych oraz pogarszać warunków BHP na dachu.
• Stopy podkonstrukcji muszą przylegać pełną powierzchnią do pokrycia dachowego, a na pochylonych połaciach konstrukcje muszą mieć możliwość regulacji zapewniającej pionowe przekazywanie obciążeń i eliminujących możliwość krawędziowania podpór.
• Podkonstrukcje wraz z urządzeniami muszą być zamontowane stabilnie i nie mogą oddziaływać dynamicznie na pokrycie dachowe (np. na skutek drgań, podmuchów wiatru, zsuwania się po powierzchni dachu itp.) i konieczne jest zapewnienie niezbędnej liczby punktów stałych.
• Stopy podkonstrukcji podpór należy ustawiać na warstwie rozdzielającej, zapobiegając możliwości oddziaływania sił poziomych na pokrycie dachowe.
• W przypadku występowania nieakceptowalnych ugięć warstw pokrycia dachowego od podpór należy przewidzieć dodatkowe rozwiązania, np. pozwalające rozłożyć obciążenia od podpór na większe powierzchnie, lokalne wzmocnienia itp.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!