Wskaźnik EP obliczany dla lokali mieszkalnych w budynku wielorodzinnym

Z uwagi na różne wartości wskaźnika EP uzyskiwane podczas obliczeń według metodologii [1] oraz wyznaczane indywidualnie, z uwzględnieniem zróżnicowanego położenia lokali, pojawia się potrzeba zastosowania korekty. W artykule zaproponowano prosty sposób przeliczania wartości EP na wielkości bardziej zbliżone do rzeczywistych. Analogiczna metoda ma zastosowanie przy indywidualnym rozliczaniu kosztów ogrzewania na podstawie podzielników kosztów.

Wskaźniki EP i EK w świadectwie energetycznym

Wskaźnik EP określa roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną systemu ogrzewania, wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej na jednostkę powierzchni pomieszczenia o regulowanej temperaturze. Zgodność tego wskaźnika z wymaganiami zawartymi w przepisach określa się w świadectwie charakterystyki energetycznej.

Wartość wskaźnika EP nie może przekraczać zależności podanych w rozporządzeniu ministra infrastruktury (WT 2008) [2] w odniesieniu do współczynnika kształtu budynku (A/Ve), określanego jako stosunek powierzchni przegród zewnętrznych budynku wymieniających ciepło z otoczeniem do jego kubatury. Wartość EP uzależniona jest od wielu czynników, m.in. współczynników nakładu energii pierwotnej, sprawności systemów grzewczych, sprawności wytworzenia nośnika ciepła z energii dostarczanej, sprawności akumulacji ciepła, sprawności transportu nośnika ciepła w obrębie budynku, sprawności regulacji i wykorzystania ciepła oraz parametrów fizycznych budynku.

Wyznaczany w świadectwie charakterystyki energetycznej wskaźnik EK, czyli rocznego zapotrzebowania na energię końcową na jednostkę powierzchni pomieszczenia o regulowanej temperaturze, określa energochłonność budynku/lokalu w odniesieniu do powierzchni ogrzewanej.

Świadectwa energetyczne – podstawa prawna

W Polsce obowiązek sporządzania świadectw energetycznych wszedł w życie 1 stycznia 2009 r. Najważniejsze akty wykonawcze dotyczące certyfikacji energetycznej zostały podpisane przez ministra infrastruktury 6 listopada 2008 r. Są to:

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej [1],
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (WT 2008) [2],
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego [3].

Najważniejszym z punktu widzenia certyfikacji energetycznej aktem wykonawczym jest rozporządzenie w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej [1]. Określa ono szczegółowo, w jaki sposób, za pomocą jakich wzorów i norm ma zostać sporządzone świadectwo i jak ono ma wyglądać.

Obliczenia wskaźnika EP

By wykazać rozbieżności w uzyskiwanych wartościach EP wyznaczanych dwiema metodami, wykonano obliczenia dla budynku znajdującego się w Krakowie, który jest blokiem mieszkalnym, 9-kondygnacyjnym, podpiwniczonym. W budynku są dwie klatki schodowe oraz dwie windy osobowe, do których zapewniony jest dostęp z każdego mieszkania na poszczególnych kondygnacjach. W nieogrzewanym podziemiu zlokalizowano komórki lokatorskie oraz pomieszczenia techniczne, tj. wymiennikownię i hydrofornię.

Do przeprowadzonej analizy wybrano 6 mieszkań położonych w charakterystycznych punktach ocenianego budynku. Są to mieszkania zlokalizowane w środkowej części obiektu, znajdujące się kolejno na parterze, V i VIII piętrze oraz mieszkania narożne, usytuowane na tych samych kondygnacjach. Powierzchnie użytkowe ocenianych mieszkań są jednakowe i wynoszą 47,93 m². Współczynniki przenikania ciepła spełniają wymagania określone w rozporządzeniu [3]. Zarówno w mieszkaniach środkowych, jak i narożnych okna umiejscowione są na ścianie wschodniej i zachodniej. W budynku znajduje się 108 mieszkań. Połowa ich jest po stronie wschodniej, a połowa po zachodniej. Wygląd elewacji wschodniej z zaznaczonymi położeniami wybranych lokali przedstawiono na rys. 1.

Na potrzeby pracy obliczono wskaźnik EP dla lokalu mieszkalnego na podstawie wymagań rozporządzenia [1], wykonując obliczenia dla całego obiektu, oraz indywidualnie dla 6 wybranych lokali. Zgodnie z metodą określoną w rozporządzeniu [1] sposób obliczeń uwzględniał dwie strefy obliczeń, mieszkalną i klatki schodowej. Przy obliczaniu wskaźnika EP dla każdego lokalu osobno przyjmowano tylko straty ciepła przez przegrody zewnętrzne i pośrednio przez klatkę schodową przy uwzględnieniu przyjętej wartości b_tr na podstawie tabeli z rozporządzenia [1]. Zużycie ciepła do przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynku jest sumą zużycia ciepła na te cele w poszczególnych lokalach.

Wartości wskaźnika EP dla poszczególnych lokali przedstawiono na rys. 2. Na rys. 3 zamieszczono procentowe udziały wskaźnika EP określone dla analizowanych lokali w odniesieniu do wartości EP dla całego bloku.

Różnice w wyznaczonych wartościach wskaźnika EP są większe w przypadku lokali skrajnych o 4%, a w przypadku położonych w środku budynku są mniejsze o 20% od średniej wartości dla całego bloku.

Metoda z zastosowaniem współczynników redukcyjnych

Wyniki obliczeń porównano z metodą dotyczącą stosowania współczynników redukcyjnych R_m dla jednostki użytkowej w budynku ze względu na jej położenie w wielorodzinnym budynku mieszkalnym stosowanych w systemie indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania, opracowaną przez COBRTI Instal [4]. Metoda ta opiera się na założeniu, że udział lokalu w części zmiennej kosztów ogrzewania rozliczanej według zużycia wykazanego przez nagrzejnikowe podzielniki kosztów ogrzewania uzależniony jest od stopnia jego wyeksponowania na warunki termiczne środowiska zewnętrznego, w przeciwieństwie do części stałej rozdzielanej proporcjonalnie do powierzchni użytkowej poszczególnych mieszkań. Wartość R_m w odniesieniu do poszczególnych lokali określa się z proporcji:

gdzie:

R_m – współczynnik redukcyjny dla i-tego lokalu ze względu na jego położenie w budynku,

q_i – wskaźnik obliczeniowego zapotrzebowania i-tego lokalu na ciepło pokrywanego przez opomiarowane grzejniki [W/m²],

q_min. – najmniejsza wartość wskaźnika qi [W/m²].

COBRTI Instal zaleca [5] do stosowania następujące współczynniki redukcyjne (tabele 1 i 2) dla budynku o kształcie regularnego prostopadłościanu i spełniającego przez wszystkie przegrody zewnętrzne wymagania w zakresie ochrony cieplnej.

Wartości podane w wierszu 4. obu tablic odnoszą się do jednostek użytkowych położonych na parterze nad nieogrzewanymi piwnicami lub bezpośrednio na gruncie (bez podpiwniczenia). Jeżeli jednostka użytkowa położona jest nad ogrzewaną piwnicą, wartość jej współczynnika redukcyjnego można skorygować, powiększając ją o 0,1. Wartości współczynników w wierszu 1. obu tabel odnoszą się do jednostek użytkowych położonych pod stropodachem. Wartości współczynników w kolumnie 4. dotyczą lokali narożnych z dwiema ścianami zewnętrznymi skierowanymi w różne strony świata. Jeżeli w lokalu znajdującym się na narożu więcej niż dwie ściany zewnętrzne mają różną orientację względem stron świata, wartości współczynników redukcyjnych tych lokali można skorygować, zmniejszając je o 0,1. Jeżeli natomiast wszystkie lokale są narożne, stosuje się współczynniki redukcyjne z kolumn 1. i 4.

Wyniki obliczeń stosunku najmniejszej wartości wskaźnika EP dla lokalu położonego centralnie do wartości wskaźnika EP w inaczej położonych lokalach podano w tabeli 3.

Można zauważyć dużą zbieżność z wartościami podanymi w tabeli 1. O ostatecznym wyniku obliczeń zadecydują wartości współczynników przenikania ciepła U [W/(m²·K)]. Ponieważ obliczenia wskaźnika EP wykonuje się w odniesieniu do całego budynku, przeprowadzono obliczenia proporcji wartości uzyskanych wskaźników EP dotyczących lokali do wartości EP dotyczących całego bloku. Zależności te podano w tabeli 4. Niektóre z tych wartości w odniesieniu do różnie zlokalizowanych lokali są większe od podawanych przez COBTI Instal o 10–20%. Takie wartości proponuje się stosować do przeliczania uzyskanych dla budynku wartości wskaźnika dla lokali położonych w różnych miejscach bloku.

Podsumowanie i wnioski

Wskaźnik EP w odniesieniu do lokalu mieszkalnego w budynku ze wspólnym źródłem ciepła wyznacza się według metodologii [1] na podstawie wyznaczonej wartości EP dla budynku. Sposób obliczeń uwzględnia dwie strefy: mieszkalną i klatki schodowej. Uzyskana wartość wskaźnika EP jest średnią dla wszystkich lokali i klatki schodowej. Obliczając wskaźnik EP indywidualnie dla każdego z lokali, uzyskuje się inne wartości niż na podstawie metody wskazanej w rozporządzeniu [1]. W pracy wykazano te rozbieżności. Wartości wskaźnika EP zmieniają się od 83% dla mieszkań położonych w środku bloku do 104% dla mieszkania położonego skrajnie nad parterem. Dokładniejsze określenie wartości przeliczeniowych dla różnych obiektów wymagałoby przeprowadzenia większej liczby obliczeń umożliwiających statystyczne opracowanie tej metody.

Literatura

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej (DzU z 2008 r. nr 201, poz. 1240).
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (DzU z 2003 r. nr 120, poz. 1133 ze zm.: DzU z 2008 r. nr 201, poz. 1239).
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2008 r. nr 201, poz. 1238 ze zm.).
4. W. Kołodziejczyk, J. Płachta, „Przykład obliczania wartości współczynników redukcyjnych dla potrzeb indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania w budynku mieszkalnym”, „Instal”, nr 3/2003, s. 4–6.
5. W. Kołodziejczyk, M. Płuciennik, „Zalecenia dotyczące stosowania współczynników redukcyjnych »Rm« dla jednostki użytkowej w budynku, przy indywidualnym rozliczaniu kosztów ogrzewania”, „Instal”, nr 1/2003, s. 2–5.

LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2010

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!