Poprawa efektywności a przedsięwzięcia

Należy podkreślić, iż poprawie efektywności służą również takie procesy jak wymiana lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła czy urządzeń przeznaczonych do użytku domowego, jak również pojazdów służących do transportu drogowego lub kolejowego; czy odzyskiwanie energii, w tym odzyskiwanie energii w procesach przemysłowych.

Poprawie efektywności energetycznej służy także:

• ograniczenie strat:
  – związanych z poborem energii biernej,
  – sieciowych związanych z przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej, gazu ziemnego lub paliw ciekłych,
  – na transformacji,
  – w sieciach ciepłowniczych,
  – związanych z systemami zasilania urządzeń telekomunikacyjnych lub informatycznych,
  – związanych z magazynowaniem i przeładunkiem paliw ciekłych,
• stosowanie, do ogrzewania lub chłodzenia obiektów, energii wytwarzanej w instalacjach odnawialnego źródła energii, ciepła użytkowego w wysokosprawnej kogeneracji w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych.

Szczegółowy wykaz przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej

Przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej w zakresie izolacji instalacji przemysłowych :

• modernizacja i wymiana izolacji termicznej rurociągów ciepłowniczych, pieców oraz ciągów technologicznych w obiektach (np. izolacja rurociągów, zbiorników, kotłów, kanałów spalin, turbin, urządzeń oczyszczających gazy wlotowe, armatury przemysłowej, wymienników ciepła lub pieców grzewczych oraz odtwarzanie wymurówki, wymiana materiałów ogniotrwałych lub warstw izolacyjnych w piecach),
• izolacja termiczna systemów transportu mediów technologicznych w obrębie procesu przemysłowego, w tym urządzeń transportowych, przygotowania półproduktów i produktów oraz sieci ciepłowniczych, wodnych i gazowych.

Przykład praktyczny 1

Pytanie:

Jakie przedsięwzięcia służą poprawie efektywności energetycznej w zakresie przebudowy lub remontu budynku wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, w tym przedsięwzięcia termomodernizacyjne i remontowe, oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków?

Odpowiedź:

Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej w zakresie przebudowy lub remontu budynku to:

• docieplenie ścian, stropów, podłóg na gruncie, fundamentów, stropodachów lub dachów,
• modernizacja lub wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, świetlików, bram wjazdowych lub zmiana powierzchni przeszkleń w przegrodach zewnętrznych budynków,
• montaż urządzeń zacieniających okna,
• modernizacja systemu ogrzewania lub systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej (np. izolacja cieplna, równoważenie hydrauliczne, zastosowanie wysokosprawnych źródeł ciepła wraz z automatyką lub zmniejszenie strat ciepła związanych z jego akumulacją, regulacją oraz wykorzystywaniem),
• likwidacja liniowych i punktowych mostków cieplnych,
• modernizacja systemu wentylacji polegająca na:
  - montażu układu odzysku ciepła (rekuperacji),
  - zastosowaniu gruntowych wymienników ciepła,
  - izolacji kanałów nawiewnych i wywiewnych transportujących powietrze wentylacyjne,
  - montażu systemów optymalizujących strumień objętości oraz parametry jakościowe powietrza wentylacyjnego doprowadzanego do pomieszczeń w zależności od potrzeb użytkownika,
• modernizacja systemu klimatyzacji przez dostosowanie tego systemu do potrzeb użytkowych budynku (np. dostosowanie strumienia powietrza do rzeczywistego obciążenia, zastosowanie układów z bezpośrednim odparowaniem, opartych o indywidualne klimatyzatory lub zastosowanie alternatywnych metod chłodzenia),
• modernizacja lub wymiana dźwigów wraz z ich napędami i oświetleniem,
• instalacja urządzeń pomiarowo-kontrolnych, teletransmisyjnych oraz automatyki w ramach wdrażania systemów zarządzania energią,
• przebudowa lub remont budynku użyteczności publicznej na podstawie umowy o poprawę efektywności energetycznej.

Przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej w zakresie modernizacji lub wymiany dotyczą:

• oświetlenia wewnętrznego (np. oświetlenia pomieszczeń w budynkach użyteczności publicznej, mieszkalnych lub biurowych oraz oświetlenia budynków i hal przemysłowych, magazynowych lub handlowych) lub oświetlenia zewnętrznego (np. oświetlenia tuneli, placów, składowisk, ulic, dróg, parków, oświetlenia dekoracyjnego, oświetlenia stacji paliw lub sygnalizacji świetlnej), w tym:
  - wymiana źródeł światła na energooszczędne,
  - wymiana opraw oświetleniowych wraz z osprzętem na energooszczędne,
  - wdrażanie inteligentnych systemów sterowania oświetleniem o regulowanych parametrach w zależności od potrzeb użytkowych warunków zewnętrznych,
  - stosowanie energooszczędnych systemów zasilania;
• urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych, telekomunikacyjnych lub informatycznych oraz w procesach energetycznych, z wyjątkiem procesów energetycznych prowadzonych w instalacjach spalania paliw objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji, w których są prowadzone działania wskazane w załączniku nr 1 do ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych polegające na:
  - modernizacji lub wymianie urządzeń energetycznych i technologicznych wraz z instalacjami (np. urządzeń i instalacji sprężonego powietrza lub wytwarzania próżni, kotłów, pomp, pompoturbin, turbin napędzających sprężarki procesowe i pompy, dmuchaw, wtryskarek, pras, myjek, wentylatorów, mieszadeł, agregatów chłodniczych lub młynów),
  - modernizacji lub wymianie silników, napędów i układów sterowania lub zastosowaniu falowników przy napędach o zmiennym zapotrzebowaniu mocy,
  - modernizacji lub wymianie urządzeń służących do transportowania produktów i półproduktów w ramach procesu technologicznego (np. wózków widłowych, wozideł technologicznych lub dźwigów towarowych),
  - modernizacji lub wymianie rurociągów, zbiorników, kanałów spalin, kominów lub urządzeń służących do uzdatniania wody,
  - modernizacji lub wymianie wyposażenia narzędziowego,
  - stosowaniu systemów pomiarowych, monitorujących i sterujących w ramach wdrażania systemów zarządzania energią,
  - optymalizacji ciągów transportowych paliw (stałych, ciekłych, gazowych) lub mediów (np. woda, para, sprężone powietrze, obiegi próżni, powietrze wentylacyjne, spaliny lub gazy procesowe) oraz ciągów transportowych kopalin i linii produkcyjnych,
• modernizacji lub wymianie urządzeń i instalacji służących wytwarzaniu energii elektrycznej, ciepła lub chłodu, w tym:
  - układów rozładunku, przygotowania i transportu paliwa (np. układów nawęglania, odparowania gazu lub redukcji ciśnienia gazów),
  - układów doprowadzenia powietrza i odprowadzenia spalin (np. wentylatorów),
  - układów chłodzenia (np. układów pompowych, skraplaczy lub chłodni kominowych),
  - układów odprowadzenia i transportu odpadów paleniskowych (np. układów odżużlania), – układów redukcji emisji (np. odpylania, odsiarczania oraz odazotowania spalin),
  - transformatorów, silników elektrycznych i falowników,
  - wymienników ciepła lub stacji redukcyjno-schładzających pary,
  - układów uzdatniania wody (np. zmiana parametrów fizykochemicznych lub odgazowywanie),
  - układów uzdatniania, produkcji oraz dystrybucji sprężonego powietrza (np. montaż sprężarek ze zmienną prędkością obrotową, montaż osuszaczy powietrza o niskim zapotrzebowaniu energii do procesu regeneracji, montaż sterowników nadrzędnych sterujących pracą urządzeń, stosowanie rozwiązań minimalizujących czas pracy sprężarek na biegu jałowym, optymalizacja ciśnienia w instalacji, montaż układów odzysku ciepła z procesu sprężania lub montaż zbiorników buforowych),
  - układów przygotowania paliwa rozpałkowego (np. mazut lub olej lekki),
  - układów sterowania, automatyki, pomiarowych, zabezpieczających lub sygnalizacyjnych,
  - układów pompowych i pomp (np. stosowanie pomp o płynnej regulacji obrotów, montaż pomp o wyższej sprawności lub stosowanie metod regulacji zwiększających efektywność energetyczną układu),
  - układów odwodnień oraz powrotu kondensatu instalacji parowych,
• modernizacji lub wymianie urządzeń i instalacji wykorzystywanych w górnictwie, w tym:
  - układów urabiania złoża oraz transportu i zwałowania urobku,
  - układów odwodnień,
  - układów magazynowania, składowania, przeróbki urobku, sortowania oraz wzbogacania kopalin,
  - układów oczyszczania wód kopalnianych i ścieków,
  - układów zaopatrzenia w powietrze wentylacyjne,
  - układów odmetanowania,
• modernizacji lub wymianie urządzeń telekomunikacyjnych (np. moduły radiowe, moduły systemowe lub moduły transmisyjne),
• modernizacji lub wymianie urządzeń informatycznych (np. komputery lub serwery);
• urządzeń i instalacji potrzeb własnych wykorzystywanych w procesach energetycznych prowadzonych w instalacjach spalania paliw objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji, w których są prowadzone działania wskazane w załączniku nr 1 do ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, w tym:
  - układów rozładunku, przygotowania i transportu paliwa (np. układów nawęglania, odparowania gazu lub redukcji ciśnienia gazów),
  - układów doprowadzenia powietrza i odprowadzenia spalin (np. wentylatorów),
  - układów chłodzenia (np. układów pompowych, skraplaczy lub chłodni kominowych),
  - układów odprowadzenia i transportu odpadów paleniskowych (np. układów odżużlania),
  - układów redukcji emisji (np. odpylania, odsiarczania oraz odazotowania spalin),
  - transformatorów, silników elektrycznych, napędów i układów sterowania oraz falowników,
  - wymienników ciepła lub stacji redukcyjno-schładzających pary,
  - układów uzdatniania wody (np. zmiana parametrów fizykochemicznych lub odgazowywanie),
  - układów uzdatniania, produkcji oraz dystrybucji sprężonego powietrza (np. montaż sprężarek ze zmienną prędkością obrotową, montaż osuszaczy powietrza o niskim zapotrzebowaniu energii do procesu regeneracji, montaż sterowników nadrzędnych sterujących pracą urządzeń, stosowanie rozwiązań minimalizujących czas pracy sprężarek na biegu jałowym, optymalizacja ciśnienia w instalacji, montaż układów odzysku ciepła z procesu sprężania lub montaż zbiorników buforowych),
  - układów przygotowania paliwa rozpałkowego (np. mazut lub olej lekki),
  - układów sterowania, automatyki, pomiarowych, zabezpieczających lub sygnalizacyjnych,
  - układów pompowych i pomp (np. stosowanie pomp o płynnej regulacji obrotów, montaż pomp o wyższej sprawności lub stosowanie metod regulacji zwiększających efektywność energetyczną układu),
  - układów odwodnień oraz powrotu kondensatu instalacji parowych,
• lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła w rozumieniu art. 2 pkt 6 i 7 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków, polegające na:
  - wymianie lub modernizacji grupowych i indywidualnych węzłów cieplnych z zastosowaniem urządzeń i technologii o wyższej efektywności energetycznej (np. izolacje, napędy, armatura oraz wymienniki),
  - modernizacji systemów zasilanych z grupowych węzłów cieplnych poprzez przebudowę tych systemów na węzły indywidualne,
  - instalacji lub modernizacji systemów automatyki i monitoringu pracy węzłów i sieci ciepłowniczych,
  - wymianie lub modernizacji lokalnych układów chłodniczych i klimatyzacyjnych,
  - zastosowaniu układów kogeneracyjnych w lokalnych źródłach ciepła,
  - modernizacji lokalnych źródeł ciepła (np. kotłowni lub ciepłowni osiedlowych),
  - modernizacji odwodnień oraz powrotu kondensatu instalacji parowych,
• urządzeń przeznaczonych do użytku domowego (np. pralki, suszarki, zmywarki do naczyń, chłodziarki, kuchenki lub piekarniki),
• pojazdów służących do transportu drogowego lub kolejowego, w tym:
  - wymiana opon na opony o niższym oporze toczenia,
  - montaż systemu kontroli ciśnienia w oponach (TPMS),
  - montaż systemu umożliwiającego monitorowanie oraz analizę efektywności stylu jazdy kierowcy,
  - modernizacja pojazdu z silnikiem spalinowym związana z wymianą silnika spalinowego na silnik elektryczny,
  - modernizacja pojazdu z silnikiem spalinowym napędzanym olejem napędowym lub benzyną na silnik napędzany LNG/CNG,
  - montaż systemu odzysku energii z hamowania,
  - montaż liczników energii w pojazdach trakcyjnych w ramach systemu zarządzania energią,
  - wymiana pojazdów na nowe pojazdy elektryczne,
  - wymiana pojazdów na nowe pojazdy z napędem hybrydowym,
  - wymiana pojazdów na nowe pojazdy napędzane wodorem,
  - wymiana pojazdów na nowe pojazdy napędzane LNG/CNG.

Uwaga! Przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej w zakresie odzyskiwania energii, w tym odzyskiwania energii w procesach przemysłowych, w tym przez instalację lub modernizację dotyczą:

• • • układów odzyskiwania ciepła z urządzeń i procesów przemysłowych lub energetycznych i wykorzystanie go do celów użytkowych lub w procesie technologicznym,
    • systemu „freecoolingu” – procesu wykorzystania chłodu zawartego w powietrzu o niskiej temperaturze na zewnątrz budynku do schłodzenia powietrza wewnątrz budynku lub w instalacji,
    • turbin i układów wytwarzania energii, wykorzystujących energię rozprężania lub redukcji ciśnienia gazów, par lub cieczy,
    • układów przetwarzania ciepła odzyskiwanego z procesów przemysłowych lub energetycznych na energię elektryczną,
    • układów przetwarzania gazów spalinowych i odpadowych z procesów przemysłowych lub energetycznych (np. gazu koksowniczego, wielkopiecowego lub konwertorowego) na energię elektryczną lub ciepło lub na paliwa energetyczne.

Przykład praktyczny 2

Pytanie:

Jakie przedsięwzięcia służą poprawie efektywności energetycznej w zakresie ograniczeń strat energetycznych?

Odpowiedź:

Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej w zakresie ograniczeń strat to przedsięwzięcia:

• związane z poborem energii biernej przez różnego rodzaju odbiorniki energii elektrycznej, w tym poprzez zastosowanie lokalnych i centralnych układów do kompensacji mocy biernej (np. baterie kondensatorów, dławiki oraz maszynowe i elektroniczne układy kompensacyjne),
• sieciowe związane z przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej lub gazu ziemnego, w tym również w wewnętrznych systemach dystrybucji energii elektrycznej zasilających instalacje wykorzystywane w procesach przemysłowych (np. elektrolizy lub elektrorafinacji),
• na transformacji, w tym przez:
  - zastosowanie układów kompensacyjnych w stanach niskiego obciążenia i pracy jałowej,
  - wymianę transformatorów na jednostki charakteryzujące się wyższą efektywnością energetyczną (sprawnością) lub dostosowane do zapotrzebowania na moc,
• w sieciach ciepłowniczych, w tym przez:
  - modernizację i przebudowę sieci ciepłowniczej przez:

- zmianę technologii wykonania tych sieci (magistrali, sieci rozdzielczych lub przyłączy do budynków),
- zmianę trasy przebiegu rurociągów w celu zmniejszenia ich długości lub likwidacji zbędnych odcinków,
- zmianę średnicy rurociągów w celu poprawy wymagań hydraulicznych,
- usunięcie nieszczelności i przyczyn ich powstawania,
- budowę układów pompowo-mieszających ograniczających temperaturę zasilania w wydzielonych obszarach sieci ciepłowniczej w celu obniżenia strat ciepła na przesyle,

• poprawę izolacji cieplnej rurociągów wraz z ich wyposażeniem w armaturę (np. wymiana rurociągów ciepłowniczych na rurociągi preizolowane),
• zmianę parametrów pracy sieci ciepłowniczej lub sposobu regulacji tej sieci,
• modernizację systemu ciepłowniczego przez:
  - przebudowę systemu zasilanego z grupowych węzłów cieplnych na system zasilany z węzłów indywidualnych,
  - wymianę lub modernizację grupowych i indywidualnych węzłów cieplnych z zastosowaniem urządzeń i technologii o wyższej efektywności energetycznej,
  - wprowadzenie lub rozbudowę systemu monitoringu i sterowania pracą sieci ciepłowniczej,
• związane z systemami zasilania urządzeń telekomunikacyjnych lub informatycznych, w tym przez:
  - modernizację lub wymianę systemów zasilania (np. prostowników, zasilaczy lub baterii),
  - wdrażanie systemów monitorujących i optymalizujących moc oraz zużycie energii elektrycznej urządzeń (np. wyłączających nieaktywne urządzenia, wyłączających lub ograniczających niektóre funkcjonalności lub zmieniających konfigurację urządzeń),
• związane z magazynowaniem i przeładunkiem paliw ciekłych, w tym przez:
  - zastosowanie instalacji i urządzeń służących do odzyskiwania par produktów naftowych,
  - modernizację zbiorników przez:

- zabezpieczenie zbiorników naziemnych służących do magazynowania paliw ciekłych powłokami ochronnymi o zdolności odbijania promieniowania cieplnego,
- stosowanie izolacji termicznej zbiornika,
- modernizację dachu zbiornika,
- nakrycie kopułą zbiornika z zewnętrznym dachem pływającym,
- zastosowanie lub wymianę uszczelnienia zewnętrznego dachu pływającego,

• zastosowanie systemów chłodzenia zbiorników, takich jak:
  - pompy służące do pompowania wody na dachy zbiorników,
  - cyrkulacja medium chłodzącego w przeponie lub wężownicy zbiornika.

Uwaga! Przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej w zakresie, o którym mowa w art. 19 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (DzU z 2021 r., poz. 2166), polegają na:

• • zastąpieniu niskoefektywnych energetycznie źródeł ciepła wykorzystujących paliwa (stałe, ciekłe, gazowe) lub energię elektryczną źródłami charakteryzującymi się wyższą efektywnością energetyczną, w tym z wykorzystaniem ciepła z sieci ciepłowniczej wytworzonego w instalacji odnawialnego źródła energii, wykorzystującej ciepło wytworzone w wysokosprawnej kogeneracji lub ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych,
  • zastąpieniu niskoefektywnych energetycznie sposobów przygotowania ciepłej wody użytkowej sposobami charakteryzującymi się wyższą efektywnością energetyczną, w tym z wykorzystaniem ciepła z sieci ciepłowniczej wytworzonego w instalacji odnawialnego źródła energii, w wysokosprawnej kogeneracji lub będącego ciepłem odpadowym z instalacji przemysłowych,
  • budowie przyłącza do sieci ciepłowniczej oraz zakupie albo modernizacji węzła cieplnego w celu zastąpienia ciepła z niskoefektywnych energetycznie źródeł ciepła ciepłem z sieci ciepłowniczej wytworzonym w instalacji odnawialnego źródła energii, w wysokosprawnej kogeneracji lub będącym ciepłem odpadowym z instalacji przemysłowych,
  • modernizacji instalacji wytwarzania chłodu z wykorzystaniem ciepła wytworzonego w instalacjach odnawialnego źródła energii, w wysokosprawnej kogeneracji lub ciepłem odpadowym z instalacji przemysłowych.

Podstawa prawna

1. Ustawa o efektywności energetycznej (t. j. DzU z 2021 r., poz. 2166 ze zm.).
2. Obwieszczenie Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej z dnia 30 listopada 2021 r. (M. P. z 2021 r., poz. 1188 ze zm.).