Płyty warstwowe - jak zapobiegać uszkodzeniom okładzin?

Płyty warstwowe w obustronnej okładzinie z taśmy stalowej ocynkowanej i lakierowanej oraz z rdzeniem izolacyjnym spojonym samoczynnie lub sklejonym są elementami budowlanymi izolacyjno-konstrukcyjnymi powszechnie stosowanymi w budownictwie obiektów magazynowych i produkcyjnych.

O ich wyglądzie decyduje lakier – dzięki bogactwie dostępnych kolorów wyróżnia on oraz indywidualizuje obiekt, a jednocześnie zapewnia ochronę przeciwkorozyjną.

Lakier jako zewnętrzna warstwa okładzin

W Polsce stosowany jest powszechnie poliestrowy kolorowy lakier dekoracyjny o powłoce w kategorii 1, a więc gr. nie większej niż 60 mm. Standardowe lakiery akrylowe, poliestrowe czy epoksydowe stosunkowo łatwo ulegają zarysowaniu, otarciu, skredowaniu czy spęcherzeniu.

Niemniej okładziny płyt warstwowych z powłoką organiczną spełniają podstawowe wymogi normy PN-EN 10169+A1:2012E [1], która określa warunki techniczne dostawy, a w tym wymagania użytkowe, takie jak: tolerancja barwy, odchyłki połysku zwierciadlanego, twardość powłoki, odporność na korozję itd.

Równocześnie norma zamieszcza informację, aby przechowywać wyroby w pomieszczeniach suchych i klimatyzowanych, chronić przed wilgocią i transportować w warunkach suchych.

Liczne normy z serii PN-EN 13523 [2], których jest ok. 30, określają metody badań lakieru i pozwalają zmierzyć wszystkie ważne właściwości, takie jak: odporność na zarysowanie, ścieranie, twardość ołówkową, zabrudzenie, wilgoć, wodę, mokry okład itd.

Zabezpieczanie płyt przez producenta

Ponieważ płyty warstwowe mogą mieć znaczną długość, nawet 12 m, układa się je w specjalnie zabezpieczonych pakietach składających się z kilku płyt, które są przez to trudne do przenoszenia bez specjalistycznego sprzętu.

Ponadto producent może dokonać wcześniej różnych czynności zabezpieczających, takich jak nakładanie foli samoprzylepnej na lakier, zakładanie przekładek tekturowych lub z folii perforowanej pomiędzy płytami, obwiązywanie pakietów folią stretch, podkładanie pod stos płyt podestów i palet, zakładanie ochronników na krawędzie i narożniki pakietu itp.

Działania te pozwalają znacznie zmniejszyć ryzyko uszkodzeń płyt warstwowych, jednak w specyficznych warunkach mogą okazać się czynnikiem szkodzącym.

Czynniki działające destrukcyjnie na okładzinę

Ponieważ składowanie płyt warstwowych nie odbywa się w pomieszczeniach, które są czyste i suche, z dala od źródła zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, ale pod gołym niebem, gwałtowne zmiany temperatury mogą spowodować kondensację pary wodnej na okładzinie płyt, a opady atmosferyczne – zabrudzenie i zawilgocenie. W efekcie następują zjawiska, które mogą doprowadzić do zmian wyglądu okładzin.

Ponadto należy mieć świadomość, że woda, która przedostała się pod samoprzylepną folię ochronną, działa jak mokry okład, a standardowe lakiery nie są odporne na test kataplazmy.

Zjawisko to jest szkodliwe dla lakieru, bo powoduje jego zmatowienie lub spęcherzenie oraz powstawanie tzw. białej rdzy, czyli substancji chemicznej składającej się z uwodnionego węglanu cynku i wodorotlenku cynku. Dlatego zaleca się, aby okres przechowywania płyt warstwowych na zewnątrz pomieszczeń był możliwie najkrótszy, szczególnie w okresie letnim.

Drugim czynnikiem szkodzącym jest promieniowanie słoneczne, podwyższona temperatura i UV, które bardzo przyspieszają proces starzenia się samoprzylepnej folii ochronnej.

Klej na folii nie tylko może ulec polimeryzacji, a folia utracić zdolność do oddzierania, ale po oddzieraniu pozostają na lakierze reszki kleju, do którego następnie przyczepiają się cząstki pyłów i stwarzają wrażenie zabrudzenia powierzchni lakierowanej.

Należy w tym miejscu wspomnieć o zjawisku wygięcia płyty, spowodowanym występowaniem różnicy temperatury pomiędzy okładzinami. Wygięcie według definicji z normy PN-EN 14509:2013­‑12E [3] to odległość między powierzchnią płyty warstwowej a linią prostą łączącą dwa końce. Jest to zjawisko odwracalne (rys.).

Środki zaradcze

Aby uniknąć wymienionych uszkodzeń, należy przechowywać pakiety płyt warstwowych w bezpiecznych warunkach, przy spełnieniu kilku prostych środków ostrożności:

• podłożyć pod stos płyt warstwowych palety drewniane lub przekładki styropianowe, aby uchronić stos przed bezpośrednim kontaktem z podłożem, a jeśli to możliwe, nie pozostawiać pakietów odkrytych,
• zbudować proste rusztowanie wokół pakietów i przykryć je plandeką wodoodporną bądź folią polietylenową, tak aby była pozostawiona przestrzeń pomiędzy pokrywą a pakietami, co umożliwi cyrkulację powietrza,
• układać pakiety w takim położeniu, aby woda z deszczu nie penetrowała pod pokrywę, a samoczynnie spływała,
• sprawdzać okresowo miejsca składowania w celu zagwarantowania, że przy zachowanych środkach ostrożności płyty warstwowe nie uległy zamoczeniu. Należy pamiętać, że płyty w stosie nie tylko w górnych warstwach, lecz także wewnątrz stosu mogły ulec zawilgoceniu i że woda nie może pozostawać we wnętrzu, a powinna mieć możliwość odparowania.

Usuwanie osadów

W większości wypadków pojawiający się osad białej rdzy nie wskazuje na poważną degradację powłoki cynkowej ani nie zmniejsza oczekiwanego okresu życia produktu. Niemniej pojawienie się na powierzchni płyt warstwowych śladów korozji nie może być ignorowane.

Jeżeli wymagane jest malowanie, osady białej rdzy muszą być usunięte – w przeciwnym wypadku przyczepność farb naprawczych będzie osłabiona.

Osad białej rdzy można usunąć za pomocą specjalnych roztworów czyszczących, które mogą być wykonane in situ. Odpowiednim rozwiązaniem może być stosowanie rozcieńczonych roztworów ortofosforanu sodu Na₃PO₄ lub dichromianu potasu K₂Cr₂O₇ lekko zakwaszonych kwasem siarkowym do pH ok. 6. We wszystkich przypadkach powierzchnie po oczyszczeniu powinny być dokładnie spłukane wodą i pozostawione do wyschnięcia.

Postępowanie naprawcze może również polegać na usunięciu osadu ze zmienionego obszaru przez szczotkowanie twardą szczotką i naprawienie powierzchni lakieru za pomocą odpowiedniego preparatu.

Nie należy również lekceważyć powierzchniowych rdzawych plam na powierzchni płyt spowodowanych pozostałościami wiór stalowych, które pochodziły z operacji cięcia lub wiercenia. Takie plamy należy usuwać przy użyciu słabo kwaśnego środka myjącego.

Usuwanie zabrudzeń

Zabrudzenia okładzin płyt są ogólnie łatwe do usunięcia przez mycie ciepłą wodą o temp. maks. 60°C, za pomocą natrysku o niskim ciśnieniu lub szczotki. Intensywniejsze zabrudzenia można czyścić roztworami środków powierzchniowo czynnych stosowanych w gospodarstwie domowym, a zawierających m.in. fosforan trójsodowy i podchloryn sodu. Następnie po zabiegu należy okładzinę przemyć czystą wodą.

Literatura

1. PN-EN 10169+A1:2012E, „Wyroby płaskie stalowe z powłoką organiczną naniesioną w sposób ciągły. Warunki techniczne dostawy”.
2. PN-EN 13523, „Metale powlekane metodą ciągłą. Metody badań”.
3. PN-EN 14509:2013-12E, „Samonośne izolacyjno-konstrukcyjne płyty warstwowe z dwustronną okładziną metalową. Wyroby fabryczne. Specyfikacje”.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!